Adema: ChristenUnie wilde voor formatiedebat eigenlijk al van Rutte af

3 april 2021, 19:00 • 4 minuten leestijd

Nadat de volledige oppositie het vertrouwen in demissionair premier Mark Rutte had opgezegd, zegt ook een van de coalitiepartijen (ChristenUnie) niet met hem in een nieuw kabinet te stappen. Daardoor is de formatie volledig vastgelopen, en drogen de opties op voor Rutte om ook een nieuw kabinet aan te voeren. "Het komt niet als een verrassing", zegt CU-partijvoorzitter Piet Adema uit De Wilgen. "We hadden de hele week al het gevoel dat Rutte voor een volgend kabinet niet de juiste man is."

Bijna de helft (73 zetels) van de Tweede Kamer steunde een motie van wantrouwen tegen Rutte. De volledige Kamer, behalve zijn eigen VVD, keurde zijn optreden in de verkenning af, omdat hij niet de waarheid sprak over zijn eerste gesprek met de oud-verkenners. Uit het verslag bleek dat het daarin wel degelijk over CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt is gegaan, iets wat Rutte eerst nog stellig ontkende.

"Rutte heeft gelogen", zegt ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers daarover in een interview met het Nederlands Dagblad. Daarmee is er voor de kleine christelijke partij "te veel gebeurd" om nog eens in een kabinet te stappen waar Rutte deel van uitmaakt. De kritiek van Segers richt zich specifiek op de persoon Rutte, en niet om de VVD zelf. "Het gaat om Rutte als de toonaangevende beelddrager van de politieke cultuur van de afgelopen tien jaar."

"De manier waarop hij is omgegaan met de tegenmacht uit de Tweede Kamer en met Pieter Omtzigt, die op fantastische wijze zijn Kamerlidmaatschap invulling heeft gegeven... Zo ga je niet met mensen om", zegt partijvoorzitter Piet Adema. "Het geeft een beeld van die cultuur waarin we 'eventjes wat regelen' en de tegendruk vanuit de Kamer even wegmasseren zodat we verder kunnen. Maar van die cultuur moeten we af."

"Mark Rutte is, zoals Segers ook al terecht zei, enorm van betekenis geweest voor Nederland en hij doet het ook goed in de coronacrisis. Maar wij moeten nu echt naar een nieuwe politieke cultuur toe. Als dat onder leiding van deze premier moet, dan doen wij niet mee", zegt Adema. "Wij denken niet dat Rutte de beelddrager kan zijn van die cultuur."

Partijvoorzitter Piet Adema van ChristenUnie

De partij steunde eerder deze week niet de motie van wantrouwen, "want dat zou betekenen dat Rutte vanaf dat moment al weg was geweest en dan waren we het leiderschap in deze crisis, dat we nu zo hard nodig hebben, kwijt. Dan was de chaos compleet geweest."

De ChristenUnie wil vooruitzien naar de tijd na de coronacrisis. "Dan hebben we het ook over de crisis over het vertrouwen in de politiek. Dat vraagt om nieuw leiderschap." De bal ligt volgens Adema nu bij de grotere partijen in de Tweede Kamer, die tot een nieuwe coalitie moeten komen. "Laat die eerst maar met elkaar om tafel gaan om te kijken hoe wij hieruit moeten komen."

De enige partijen die dat nu toe niet expliciet of impliciet (door het steunen van de motie van wantrouwen) hebben uitgesloten met Rutte in zee te gaan, zijn CDA en D66. Samen met de VVD komen deze partijen op 73 zetels in de Tweede Kamer.

Kijk naar de reportage

Het is ook nog maar de vraag of D66-leider Sigrid Kaag en CDA-leider Wopke Hoekstra zomaar in een kabinet stappen als Rutte in het Torentje blijft. De verkenningschaos raakt het CDA persoonlijk, en Kaag beloofde in de verkiezingscampagne juist te breken met de oude politieke cultuur.

Daarmee is niet gezegd dat Rutte zomaar opstapt. Hij is nog steeds populair binnen de VVD, zo bevestigden prominenten die in het AD op zaterdag voor hem op de bres sprongen. Bovendien werd de VVD minder dan drie weken geleden nog de grootste partij, met een campagne die vrijwel volledig om Rutte draaide: bijna 2 miljoen kiezers stemden specifiek op de lijsttrekker zelf.