Lilianne Ploumen (PvdA) in It Polytburo: kabinet-Rutte III heeft te weinig gedaan voor het Fries

Het kabinet Rutte III heeft de afgelopen jaren te weinig aandacht én geld gehad voor de Friese taal. Dat zegt PvdA-lijsttrekker Lilianne Ploumen in It Polytburo. Het kabinet is veel te veel een randstadkabinet, en als de PvdA in de regering komt, zal dat veranderen, zegt Ploumen.
Lilianne Ploumen over onder andere het Fries, de Lelylijn en de gaswinning:
Niet alleen het Fries, maar ook het Nedersaksisch en het Limburgs verdienen aandacht, vindt Ploumen. "De talen verdienen bescherming. Het wordt minder gesproken, kinderen krijgen het minder mee. Dat is toch jammer." De Raad van Europa vindt dat er meer gedaan moet worden voor kleinere talen, maar daar komt niet veel van terecht. Ploumen wil dat veranderen. "Ik ga me ervoor inzetten, mocht de PvdA onderdeel van een nieuw kabinet worden, dat we die afspraken gaan eerbiedigen."
Meer aandacht voor de regio, en dus ook voor Fryslân, betekent ook dat meteen in de volgende kabinetsperiode een begin wordt gemaakt met de aanleg van de Lelylijn. Want dat spoor komt er, zegt Ploumen.
Andere partijen hebben de aanleg van de spoorverbinding in hun verkiezingsprogramma opgenomen. Tegelijk werd deze week ook duidelijk dat er nog veel onzekerheid is over de Lelylijn. Zo is bijvoorbeeld het tracé nog niet vastgesteld. Dat is nodig om een realistische begroting voor de aanleg te maken. En de Lelylijn kost miljarden. Waar moet dat geld vandaan komen? "Wat ons betreft bij miljonairs en multinationals", zegt Ploumen.
De komende weken kijkt It Polytburo vooruit op de Tweede Kamerverkiezingen. Lilianne Ploumen is na Wopke Hoekstra (CDA) en Lilian Marijnissen (SP) de derde gast in deze reeks.
De manier waarop er leiding wordt gegeven aan Nederland moet anders. Dat is de boodschap van de Partij van de Arbeid in het verkiezingsprogramma. En wanneer corona voorbij is, moet de regering niet bezuinigen, maar investeren. Wat de PvdA betreft moeten er miljarden komen om banen te behouden en de economie eerlijker en duurzamer te maken. Er moet geld naar wonen, onderwijs, infrastructuur, onderzoek en innovatie. Maar wat betekent dat voor Fryslân?

Wonen en werk

Er is een groot tekort aan huizen in Nederland. Dat tekort is de afgelopen jaren opgelopen met 150.000 woningen. De PvdA wil ieder jaar 100.000 nieuwbouwhuizen erbij om iets aan die tekorten te doen. Daarbij willen ze corporaties en gemeenten helpen. Gemeenten krijgen een toelage voor alle extra woningen die ze voor 2025 bouwen.
Woningen moeten vooral geschikt zijn voor starters en voor ouderen. De PvdA wil starters met een premie helpen om makkelijker een eerste nieuwbouwwoning te kopen. Daarnaast wil de partij met meer huizen komen waarin ouderen langer kunnen blijven wonen.
De behoefte aan woningen is groot in de steden, maar in andere regio's vertrekken mensen juist. Om dat te voorkomen, wil de PvdA geld steken in de voorzieningen daar. Zorg, onderwijs en winkels moeten op die manier behouden blijven in de regio's. Wanneer gebouwen leeg staan, moeten die een nieuwe functie krijgen.
Verder wil de partij dat Rijksdiensten zoals uitvoeringsorganisaties, de belastingdienst, gevangenissen, DUO en het UWV zoveel mogelijk over het land worden verspreid. Dat moet de werkgelegenheid in de regio vergroten.

Bereikbaarheid

Om ervoor te zorgen dat het Noorden goed bereikbaar blijft, en om vanuit Fryslân eenvoudiger op andere plaatsen te kunnen komen, wil de PvdA zorgen voor goede verbindingen in het openbaar vervoer. De stad en het platteland moeten goed met elkaar verbonden zijn. En voordat een nieuwbouwwijk gebouwd is, moeten er goede fietspaden, wegen en openbaar vervoer-verbindingen liggen.
Er moeten niet alleen genoeg verbindingen komen, maar ze moeten ook snel, duurzaam en betaalbaar zijn. De PvdA wil daarom, net als bijna alle partijen, dat de Lelylijn wordt aangelegd.

Zorg in de regio

Doordat veel zorgtaken van het Rijk zijn overgedragen aan de gemeenten, zitten veel gemeenten met geldkrapte. Dat geldt ook voor bijna alle Friese gemeenten. En dan zijn er ook nog plannen om het geld uit het gemeentefonds opnieuw te verdelen, waardoor veel Friese gemeenten er nog meer op achteruit gaan.
De PvdA wil daarom meer geld steken in dat gemeentefonds. Gemeenten moeten gecompenseerd worden voor de uitgaven in het sociaal domein. Want het idee om de zorgtaken aan de gemeente te geven, werd uitgevoerd omdat gemeenten beter weten wat er nodig is. Maar dan moeten ze wel de financiële mogelijkheden hebben, zegt de PvdA. Daarom wil de partij niet meer bezuinigen op het gemeentefonds. Verder wil de PvdA dat er structureel extra geld naar jeugdhulp komt.
De partij wil ook dat de wachttijd op de spoedeisende hulp op geen enkele plek in Nederland langer dan 15 minuten is. Die norm bepaalt dan ook waar de spoedeisende-hulp-posten zijn. Die mogen ook niet sluiten vanwege financiële redenen, als het aan de PvdA ligt. Datzelfde geldt voor regionale ziekenhuizen. Die moeten bereikbaar blijven.

Landbouw, milieu, natuur en boringen

De PvdA wil de stikstofuitstoot in 2030 met de helft terugbrengen. Stikstof is niet goed voor de natuur. Omdat de landbouw voor een groot deel verantwoordelijk is voor de stikstofuitstoot, wil de PvdA dat de veestapel minder groter wordt en dat Nederland overstapt op natuurinclusieve circulaire landbouw. Veel boeren werken al op die manier.
Boeren moeten wel geholpen worden, zegt de PvdA, en daarom moet er een fonds komen. De partij wil ook veehouderijen uitkopen, subsidies geven aan diervriendelijke en klimaatneutrale landbouw en dat er geen subsidies meer gaan naar intensieve veehouderij. Boeren moeten wel hogere prijzen krijgen voor hun producten, als het aan de PvdA ligt.
De partij wil verder de natuurgebieden aan de kust beschermen en er niet bouwen wanneer dat niet hoeft. Wel wil de PvdA investeren in de werkgelegenheid in de Noordelijke kuststreek. Er moet geld naar initiatieven zoals Holwerd aan Zee en Sense of Place.
Er moet ook geen gas worden gewonnen in de Waddenzee. Dat kan wanneer Nederland minder afhankelijk wordt van gas. Ook het boren naar zout in het Waddengebied moet niet worden toegestaan.
Met de provincie Fryslân wil de PvdA het veenweidegebied inrichten als nationaal park.

Friese kandidaten

Momenteel heeft de PvdA geen Friese Kamerleden, maar de kans is groot dat daar verandering in komt. Habtamu de Hoop uit Easterein staat op de negende plek. In het gemiddelde van de peilingen komt de PvdA nu uit op 12 tot 14 zetels. De Hoop is niet de enige Friese kandidaat op de lijst: Christa Oosterbaan van Terschelling staat op de negentiende plek.