Mentale gezondheid op dieptepunt: "Mensen voelden zich nog nooit zo eenzaam, vermoeid of somber"

Het gaat niet goed met de geestelijke gezondheid van inwoners van Noord-Nederland. Inwoners van de noordelijke provincies geven hun leven op dit moment een 6,9. Afgelopen zomer was dat nog een 7,7 en aan het begin van de coronacrisis een 7,4. Dat blijkt uit cijfers van het Lifelines Corona-onderzoek, dat uitgevoerd is door het UMCG en de Rijksuniversiteit Groningen.
Mentale sûnens op djiptepunt
Voor het onderzoek hebben zo'n 30.000 mensen sinds maart 2020 negentien keer een vragenlijst ingevuld over hun fysieke en mentale gezondheid. De impact van de coronamaatregels is in alle lagen van de maatschappij zichtbaar. Van alle bevolkingsgroepen is de geestelijke gezondheid nu slechter dan in het begin van de crisis. Meer mensen voelen zich eenzaam of somber.
Mentale gezondheid is verzamelbegrip voor tal van gevoelens. "Denk aan moedeloosheid, angst, vermoeidheid en depressieve klachten. Wat we primair observeren is dat mensen zich nog nooit zo eenzaam, vermoeid of somber hebben gevoeld sinds het begin van de coronacrisis. Sinds maart vorig jaar hebben we dat al 19 keer gevraagd aan een hele grote groep deelnemers", zegt Lude Franke, hoogleraar genetica aan het UMCG.

Jong volwassenen geven leven het cijfer 6

"Ongetwijfeld zijn er mensen die zich afvragen of zij de enigen zijn die vermoeid of somber zijn. Ons onderzoek laat onmiskenbaar zien dat deze gevoelens in iedere laag van de bevolking worden ervaren. Wellicht biedt het mensen enige troost dat zij niet de enigen zijn die op dit moment worstelen met de gevolgen van corona." Hij vond de uitkomst voor hemzelf ook wel troostrijk. "Ik heb 3 jonge kinderen, werk thuis en moet ook zorgen dat het huiswerk voor school wordt gedaan. Ik merk ook regelmatig dat ik moe ben. Ik vroeg me af: stel ik me aan of hebben meer mensen dat? Ik ben dus blijkbaar niet de enige die dit ervaart. Dat biedt me troost."
Jong volwassenen geven hun leven op dit moment het cijfer 6.0. Afgelopen zomer was dat nog 7.7. Volgens de onderzoekers kan dat voor een deel worden verklaard doordat ze zwaar getroffen zijn door de coronamaatregelen, bijvoorbeeld omdat ze alleen maar online onderwijs kunnen volgen en sociale interacties niet meer mogelijk zijn.
"Het lagere cijfer was wel te verwachten door alle zware maatregelen die nodig zijn. Er is nog maar weinig ruimte om elkaar te zien. We zien het laagste cijfer tot nu toe." Ook al kan de winterdip een rol spelen, de cijfers zijn wel terug te leiden naar de coronacrisis. Naast de gezondheid wil hij ook wijzen op het belang van geestelijke gezondheid. "Daar moeten we wel rekening mee houden. Ik hoop dat we ons met de vaccins wat beter gaan voelen."
Lude Franke
© Shutterstock

Extra vraag bij Veilig Thuis

Dat mensen het moeilijk hebben in de lockdown, merken ze ook bij Veilig Thuis. Afgelopen week werd er 's avonds meer dan 200 keer gebruik gemaakt van de online chatdienst van de organisatie. Deze dienst is speciaal voor de avondklok open tot tien uur 's avonds. In totaal kwamen er afgelopen week bijna 550 chatgesprekken binnen.
Normaal is de chat open van 9 tot 5 uur. Veilig Thuis maakt zich grote zorgen over het effect van de coronamaatregelen. Het gaat dan vooral om de toename van geweld in huiselijke kring.
"Door de avondklok zitten mensen meer binnen en lopen de spanningen meer op, daarom hebben we de chat opengezet", vertelt Corrie van Dellen van Veilig Thuis. "Het belangrijkste dat we doen is luisteren en we geven advies als ze vragen hebben bij mishandeling. Bij ernstige zaken proberen we mensen om hulp te laten zoeken zodat de mishandeling stop." De chat is laagdrempelig en anoniem. "We zetten het door zolang de avondklok duurt."
Corrie van Dellen van Veilig Thuis

Leren van de resultaten

Bij het UMCG willen ze met de resultaten van het Lifelines-onderzoek kijken naar maatregelen in de toekomst: "De gedetailleerde informatie die we sinds het begin van de pandemie van deze grote groep Lifelines-deelnemers hebben verzameld over hun gezondheid, leef- en werksituatie, maakt onderzoek mogelijk naar risicofactoren om een COVID-19 infectie op te lopen én welke maatregelen welk effect hebben gehad. Hopelijk kunnen deze inzichten in de toekomst bijdragen aan maatregelen die een zo beperkt mogelijke impact op het welbevinden van Nederlanders hebben."