Arts-microbioloog: "Bloedtesten om coronabesmetting aan te tonen zijn niet betrouwbaar"

Anne-Marie van Elsacker, arts-microbioloog bij laboratorium Izore, zegt dat bloedtesten om het coronavirus vast te stellen niet betrouwbaar zijn. Ook vindt ze dat commerciële teststraten streng gecontroleerd moeten worden. Dat zei ze in het radioprogramma Weistra op Wei, waar ze vragen van luisteraars beantwoordde.
Arts-Mikrobiolooch:
Wat houdt 'arts-microbioloog' eigenlijk in, en hoe druk bent u met het virus?
"Ik heb de basisartsopleiding gedaan, met een specialisatie in de medische microbiologie. Vanaf het begin van het jaar heb ik het al druk met het coronavirus. We leren wat het virus is, welke ziektebeelden erbij horen, hoe het met de diagnostiek gaat. Maar ook hoe je het met elkaar moet organiseren, zo hebben we een hele worsteling gehad om genoeg testen te kunnen aanbieden. Er zit dus ook veel organisatie en vergaderwerk in.
Het is de eerste en de enige pandemie die ik hopelijk meemaak, dus de dynamiek is heel interessant. Dan kijk je naar hoe de bevolking zich gaat gedragen, en wat kun je wel of niet met de systemen die we in Nederland in de zorg hebben. Dat wordt allemaal maximaal uitgedaagd. De zorg in Nederland was een bureaucratie geworden met veel regels, maar met het virus is het makkelijker geworden, daar heb je mooie dingen zien ontstaan. Aan de andere kant zie je ook bijvoorbeeld het verdriet in de verpleeghuizen, daar word ik echt niet vrolijk van. Van alles zit erin."
Mijn vrouw kreeg op 9 oktober klachten, de dag erna ben ik uit huis gegaan want ik heb, onder anderen, chronische leukemie. Ik ben nu bij mijn zoon, en ben 10 dagen in quarantaine geweest, mijn zoon niet. De verschijnselen van mijn vrouw zijn nog niet helemaal over. Wanneer kan ik weer naar huis?
"U komt met een lastig probleem. Als ik u zou zijn, zou ik wachten tot uw vrouw drie dagen klachtenvrij is. Niet iedereen gaat even snel door een infectie heen, ook naarmate mensen ouder zijn doen ze langer over het herstel."
In China is het virus ontstaan, daar gaat het nu goed. Waarom kijken we niet hoe China het doet? Zijn we daar nog wel alert op?
"Zij hebben een hele andere samenleving dan dat wij gewend zijn. Hun succes is, denk ik, dat ze hele steden af kunnen sluiten en mensen verplichten binnen te zitten. Het individu is daar minder belangrijk dan de samenleving. Daarbij komt ook dat we lang niet alles horen wat er in China gebeurt.
China heeft nog steeds wel een aantal besmettingen eens in de zoveel tijd, maar daar kunnen ze snel bovenop duiken. Wij proberen ook zo weinig mogelijk virus te hebben, zodat je snel kunt handelen wanneer het weer opduikt. Wij hebben een open land, en hebben te maken met het gedrag van de bevolking. Je moet wel heel strikt alle maatregelen instellen om de Chinese situatie voor elkaar te krijgen. Het WHO en alle andere instanties houden het wel goed in de gaten, die blijven alert. Ze kijken naar wat doen ze daar, en kunnen wij dat ook doen?"
Is er ook werk dat normaal gedaan wordt, wat nu blijft liggen?
"Het zijn vooral de ontwikkelingen die blijven liggen. We hebben altijd wel ideeën over dingen die we zouden willen doen, onderzoeken die we zouden willen doen. Alle ontwikkelingen, bijvoorbeeld een onderzoek om te kijken wat we kunnen doen met kunstmatige intelligentie, liggen nu stil."
Ik ben woensdag positief getest. Kan mijn man, die reuma en COPD heeft, het nu ook nog krijgen? Ik knap nu wel weer wat op.
"Ik denk dat dat wel mogelijk is, theoretisch in ieder geval. Voordat je ziek wordt gaat er een tijdje overheen. Het is heel fijn als u zo veel mogelijk afstand van elkaar kunt houden. Ik denk niet dat u al honderd procent zekerheid hebt over hoeveel risico u loopt. Overleg het met de huisarts om te kijken wanneer echt alle gevaar is geweken.
Kunnen we ook iets extra's doen aan ons immuunsysteem?
"Het is altijd goed om in optimale conditie te zijn. Qua voedingsmiddelen is er nog niets dat bewezen positief is, maar mijn advies is: blijf in z'n algemeenheid gezond. Als je uitgaanspositie goed is, dan ga je altijd beter door het proces heen."
© Omrop Fryslân, Aise van Beets
Bloedtesten zijn niet betrouwbaar, dat moet je gewoon niet doen. 
Anne-Marie van Elsacker, arts-mikcrobioloog
Tellen de commerciële testen ook mee in het dagaantal?
"De overheid probeert dat wel, maar niet alle commerciële bedrijven geven de cijfers vrij, niet iedereen meldt zoals dat zou moeten alle positieven die ze vinden. We willen dat wel graag.
Ik ben niet tegen commerciële teststraten, maar met een pandemievirus moet je geen spelletje spelen, alles moet volgens de regels. Soms klinkt het alsof niet alles goed gebeurt. Bloedtesten zijn bijvoorbeeld niet betrouwbaar om te testen op het virus, dat moet je gewoon niet doen. Die testen kijken naar de antistoffen, maar die worden pas achteraf in het virus aangemaakt. We weten dat heel veel mensen geen antistoffen maken, en mensen die ze wel aanmaken kunnen ze ook weer kwijtraken. Iedereen die de test aanbiedt, moet een arts verbonden hebben aan de test die aansprakelijk is. De overheid grijpt in bij commerciële testen om de inspectie te laten handhaven. Dat staat nog in de beginfase, maar is wat mij betreft wel nodig."
Hoe gaat het bij Izore, gaat het allemaal goed?
"Het is af en toe best spannend geweest. We hebben bijvoorbeeld een extra machine erbij gekregen, dat is uiteindelijk allemaal gelukt. Onze IT-afdeling heeft zich hoog ingespannen voor de extra verbindingen, sommige systemen bestonden voor de coronacrisis nog helemaal niet. De druk op de medewerkers is onverminderd hoog. Ik neem mijn petje diep voor hen af. Ze weten dat ze dit nog maanden vol moeten houden, en toch blijven ze blijmoedig. Ik vind dat ik het relatief makkelijk heb, ik sta niet elke dag testen af te nemen. Ik vind mezelf in die zin zeker niet het meest belast."
Wat is het verschil tussen corona en covid?
"Met corona bedoelen we eigenlijk het virus, covid daarmee bedoelen we de ziekte. De -id staat voor infectious disease."
Worden we immuun als we het virus gehad hebben?
"Dat weten we nog niet goed. Er zijn mensen die minder ziek worden, mensen die een tweede infectie hebben, mensen die bij een tweede infectie ernstiger ziek worden dan bij de eerste keer. Je kunt er niet vanuit gaan. We zien bij andere vormen van covid wel eens een vorm van immuniteit, maar ook die is niet langdurig."
Hoe zit het met het vaccin. Komt dat er, of zitten we tot 2050 in een halve lockdown?
"Het is misschien een beetje cru, maar in het begin van zo'n uitbraak is er veel schade, maar op een gegeven moment komt er een verhouding tussen het virus en de wereldbevolking. Zo is de Spaanse griep uiteindelijk een influenzavirus geworden waar we redelijk mee om kunnen gaan. Daarbij zijn de berichten over de vaccins veelbelovend. Er wordt nu ook al hard gewerkt aan de logistieke kant, en aan wie wordt er eerst gevaccineerd en wie moet er nog even wachten. Er wordt hard op voorbereid, ik verwacht dat er een vaccin is in de eerste helft van 2021."
Waarom zijn er commerciële testen?
"Je kan ze kopen, je kan ze verhandelen, dat mag in Nederland. Pas wanneer er echt een bedreiging voor de volksgezondheid door ontstaat, zal er iets tegen gedaan worden. Zover zijn we op dit moment niet. Ik denk wel dat er meer aandacht voor komt, dat er meer voorwaarden aan worden verbonden."
Waarom worden we niet getest op meerdere virussen?
"Bij patiënten in de ziekenhuizen wordt dat wel gedaan. Voor de open bevolking is er alleen belangstelling voor 'hoe krijgen we die pandemie onder controle?' Als iemand voor de rest gezond is, hoef je niet voor alles te testen."
Wat moet ik met Sint-Maarten. Ik doe altijd de deur open, maar ze komen wel aan de deur, is dan verstandig?
"Ik denk dat ook met corona je wel een oplossing voor Sint Maarten kunt vinden, in principe komt niemand binnen. Traktaties kunnen ook gewoon klaargezet worden. Ik zou de afstand wel handhaven. Ik zou de deur niet open doen met al het zingen, maar misschien een zak snoep voor de deur zetten. U kunt ook wel wat gezang horen door een dichte deur. Blijf vooral voorzichtig doen."
Als je gezond bent, moet je dan de griepprik nemen?
"Ik zou het wel doen. Je wilt geen griep én corona, dan ben je slechter af. Ik ben wel voorzichtig optimistisch dat met alle afstand het griepvirus minder verspreidt."
Wanneer is de tweede golf begonnen?
"Er is geen echte goede definitie van. Je kunt in de grafiekjes van het RIVM het lijntje volgen, de stijging zie je in maart, die stijgt nu weer. Maar er is niet echt een keiharde definitie. Een derde golf is ook mogelijk, dat weten we nog niet."
Is het verstandig om de post zomaar aan te raken?
"Ik zou daar zelf niet het grootste risico aan hechten. Er zijn hopelijk weinig werkende mensen met klachten, in de post ook. De kans is buitengewoon klein, om besmet te raken vanaf een oppervlakte is echt lastig. De meest effectieve manier voor het verspreiden van het virus is met zingen, hard praten, hoesten. Over de post heb ik geen zorgen."
Wat vindt u van mensen die het virus ontkennen?
"Zo'n pandemie maakt je onzeker, het maakt je machteloos, je wordt er bang van, dat snap ik. Ontkennen dat het er is, snap ik niet, en vind ik ook gevaarlijk. Wat inspireer je bij mensen, dat is belangrijk om bij stil te staan. Je hoort nu verhalen over neptelefoontjes met positieve of negatieve testuitslagen, dan ben je gevaarlijk bezig."
Is de testcapaciteit groot genoeg?
"Er moet nog meer bij, maar er komt ook nog heel veel meer bij. Er wordt nu nagedacht over antigeen testen op grote schaal, de PCR test en een nieuwe vorm daarvan. Er zit nog veel in de pijplijn."
Is er discussie bij jullie op het werk?
"We hebben veel gesprekken met elkaar. Mensen worden onzeker, en er zijn vragen zoals moet je mensen zonder klachten onderzoeken? Maar soms voegt dat gewoon niets toe. We hebben daar wel af en toe discussies over. In Friesland is er de Stuurgroep Infectiepreventie Friesland, daar proberen we de zin en onzin van wat we doen met elkaar afstemmen. Dan ga je in alle ziekenhuizen met dezelfde gedachten aan de slag."
Wat is volgens u de grootste uitdaging?
"Het volhouden van de maatregelen. Ook al zijn de cijfers goed, we hebben met elkaar gezien hoe snel de cijfers weer slecht zijn. In de ziekenhuizen is er toch de noodzaak tot afschaling, en dat is voor iedereen schadelijk. Gelukkig kijken we steeds meer met gedragsdeskundigen wat we kunnen doen om mensen te helpen."