Verspreiding van de Spaanse griep in kaart gebracht: dit was Fryslân toen
Midden in de coronacrisis is er een onderzoek gepubliceerd over de verspreiding van een ander virus. Een uit het verleden: de Spaanse griep van 1918-1919. Ook toen waren er meerdere griepgolven en verschilden gebieden van elkaar. In Fryslân waren Achtkarspelen, Franeker, Hennaarderadeel en Ameland het meest getroffen.
Het onderzoek is van Clariah, een nationaal project dat data vanuit verschillende wetenschappelijke disciplines aan elkaar koppelt. Daar werken tientallen partners aan mee, ook de Fryske Akademy. Om de verspreiding in kaart te brengen zijn drie gegevens gebruikt: de leeftijd en het beroep van de overledene en de plaats van overlijden.
In Fryslân viel het mee
De Spaanse griep veroorzaakte de meeste doden in november 1918. Maar ook tussen januari en maart 1919 zijn er veel mensen overleden in vergelijking met 'gewone' jaren. Ook waren er destijds meerdere brandhaarden: bijvoorbeeld Groningen, Drenthe en Limburg en kleinere clusters in Noord-Brabant en Noord-Holland.
In Fryslân viel het in vergelijking nog mee. Het blijkt dat in verhouding de meeste Friezen aan de Spaanse griep stierven in de toenmalige gemeenten Achtkarspelen, Franeker, Hennaarderadeel (hoofdplaats Wommels) en Ameland.
Meer sterfte bij 20'ers en binnenwerk
Een verrassing was dat er in november 1918 extreem veel jongvolwassenen overleden. Bij de volgende golf in januari-maart 1919 waren het juist meer oudere mensen.
Ook is er gekeken naar het werk dat mensen tussen de 18 en de 45 jaar deden. Onder beroepsgroepen als verpleegsters, mijnwerkers en wevers kamen relatief gezien meer mensen om het leven. De onderzoekers vermoeden dat dit komt doordat zij meestal met meer mensen in afgesloten ruimten werkten. Buitenwerkers waren er beter aan toe.
Voor dit onderzoek zijn Nederlandse overlijdensakten tussen 1910 en 1920 gebruikt. De sterftecijfers van de omliggende jaren zijn vergeleken met de griepjaren. In de toekomst hopen de onderzoekers ook familierelaties toe te voegen aan het onderzoek, zodat bijvoorbeeld ook de rol van gezinssamenstelling en genen kan worden meegenomen.
