Coronanijs 5 oktober: rekôrtal nije besmettingen yn Fryslân

Ek yn sikehûs Nij Smellinghe yn Drachten en it MCL in Ljouwert wurdt frege om in mûlkapke te dragen. Yn it Antonius yn Snits wurket it personiel sûnt freed mei mûlkakpes, pasjinten en besikers binne fan hjoed ôf ferplicht in mûlkapke te dragen.

De man dy't moandeitemoarn by syn protestaksje foar it Linde College yn Wolvegea oanholden is, is middeis nei syn frijlitting werom gien nei de skoalle. Hy hat dêr op de dyk kontakt socht mei de learlingen. De plysje hat him op 'e nij frege om fuort te gean.

Zorgbelang Fryslân docht mei oan de nasjonale coronabetinkingsdei op 6 oktober. Neffens de organisaasje moat it in dei fan besinning wêze, mar moatte minsken ek yn petear bliuwe. By it Adviespunt fan de organisaasje kinne minsken ek op dizze dei terjochte mei harren ferhaal.

Sûnt 31 maart kinne Friezen terjocht by in 'Coronasignaalpunt' om harren ûnderfiningen te dielen as it om soarch en it coronafirus giet. Der binne twa rapportaazjes makke dy't mei de organisaasjeleden en de gearwurkingspartners dield binne, sa't de soarch yn de coronakrisis ferbettere wurde kin.

Mûlkapkes dy't nei ien kear brûken fuortsmiten wurde yn de natuer binne in gefaar foar fûgels. Sels as de kapkes yn it jiskefet bedarje, kinne fûgels en oare bisten deryn fertiizje. Seefûgels reitsje mei de poaten fêst yn de elastiken lussen.

In oplossing soe wêze kinne om duorsume, werbrûkber mûlkapkes te brûken.

Op it Nordwin College yn Ljouwert hat in dosinte in plan betocht om in oar byld te jaan as it negative nijs oer it mûlkapke-advys op skoallen. Learlingen meie op harren mûlkapkes skriuwe wêrom't sy it wichtich fine om it advys wol op te folgjen. De learlingen wiene entûsjast en neffens de dosinte ûntstie der sa in positive diskusje yn de klasse.

Neffens Steatsboskbehear moatte wy der om tinke dat it yn natuergebieten net te drok wurdt. Neffens de natuer-organisaasje wie it yn it ôfrûne wykein yn in soad natuergebieten drokker as oars. Al sûnt it begjin fan de coronakrisis sykje mear minsken de gebieten op. Yn de maitiid frege Steatsboskbehear minsken om fuort te bliuwen út rekreaasjegebieten, om't it geregeld te drok waard. Dat wolle sy no foarkomme. "Maar we lopen tegen de randen aan van de hoeveelheid natuur die we hebben en wat de gebieden aan kunnen," seit in wurdfierder.

Ek is it wichtich dat minsken gjin rommel efterlitte, lykas yn De Wieden yn Oerisel:

It Ljouwerter sikehûs MCL folget it kabinetsadvys om mei yngong fan hjoed in mûlkapke te dragen yn publike binnenromten. It jildt foar elk fan 13 jier en âlder en jildt foar meiwurkers, pasjinten, besikers, begelieders en leveransiers.

Der lizze op it stuit sân coronapasjinten op de IC's yn de Fryske sikehûzen. Dat wiene der ôfrûne freed noch fiif.

Ien fan har komt fan bûten de regio.

Bûten de IC's lizze der yn de Fryske sikehûzen 18 coronapasjinten. Dat binne der seis mear as ôfrûne freed. Tsien dêrfan komme fan bûten de regio.

Liuwepakken, prinsessejurkjes of galaklean; by de ferklaaierswinkel yn Grou ha se alles. Mar de doarren gean ticht. Troch it coronafirus is de omset mei mar leafst 85 prosent nei ûnderen gong.

Gewoanwei hie dizze wike de Knypster Merke west, de feestwike fan De Knipe. De organisearjende VVV fan it doarp seit in soad ideeën út it doarp wei te krijen, mar jout oan dat der dit jier echt net wat mei dien wurde kin. "Van alle kanten krijgen we wel allemaal tips en ideeën binnen om op een andere manier de Knypstermerke te vieren. Het is allemaal heel erg goed bedoeld maar gezien de nu nog weer aangescherpte maatregelen is er weinig mogelijk. Hoe zeer dat ons ook spijt."

De organisaasje freget de ynwenners wol sneon de Knypster flagge út te hingjen, hopet dat eltsenien sûn bliuwt en dat der yn 2021 wer in Knypster Merke is.

Net elkenien fynt it goed dat bern mûlkapkes op dogge op skoalle. Sa makket in groep âlden yn Fryslân him soargen oer de effekten fan mûlkapkes. Sy ha hjoed in brief stjoerd nei in tal skoallen yn Ljouwert. Ferslachjouwer Jeroen Boersma is by Elbrecht Claus, ien fan de memmen dy't de brânbrief opsteld hat.

Poppoadia binne lilk dat sy net in ûntheffing krije foar it maksimum fan 30 besikers de romte, dat fiif teäters wol krigen hawwe. De poadia Iduna en Bolwerk hawwe dêrom in brânbrief nei Veiligheidsregio Fryslân skreaun:

Op Facebook waard de demonstraasje tsjin it brûken fan mûlkapkes by it Linde College yn Wolvegea fan tefoaren oankundige. Dat is lykwols net itselde as in offisjele oanmelding by de gemeente, seit boargemaster André van de Nadort. "We wisten dat er demonstranten zouden komen, maar we wisten niet hoeveel. Vandaar dat we hebben gezegd dat er op het naastgelegen parkeerterrein mocht worden gedemonstreerd. Helaas hield één iemand zich hier niet aan."

Lês hjir de folsleine reaksje fan de boargemaster fan Weststellingwerf:

Neffens rektor Jan Osinga fan it Linde College giet it by it opdwaan fan in mûlkapke om in advys, mar de skoalle sjocht wol it leafst dat eltsenien it docht. "Wy hawwe fan it regear en ús koepel, de VO-ried, heard dat der in driuwend advys is om mûlkapkes op te dwaan." En dat is net sûnder reden. "Wy binne der op út om de skoalle trochgean te litten. Nei maart hawwe wy hast 3,5 moanne ticht west. Dêrom dogge wy der alles oan om de boel iepen te hâlden. As in mûlkapke op de gongen dêr by helpt, dan dogge wy dêroan mei."

De minsk is net langer it iennige sûchdier dat besmet rakke wurde kin mei it coronafirus. It firus is ek al oantroffen by nertsen, mar tsientallen sûchdiersoarten sa as skiep, hynders, hûnen en katten kinne fetber wêze foar it firus. Sa kin it firus ûnsichtber slomje by de bisten, oant it oerslaat nei minsken.

Undersikers advisearje om húsdieren en fee goed yn 'e gaten te hâlden. Dat kin helpe om nije coronahaarden rap te finen en nije útbraken yn de kym te smoaren. Dêrneist riede se coronapasjinten oan om net allinne út de buert fan oare minsken te bliuwen, mar ek kontakt mei bisten te mijen.

Tsjerken gean frijwillich werom nei tsjinsten mei maksimaal tritich minsken. En ek sil der net mear songen wurde. Dat liet minister Ferd Grapperhaus moandeitemoarn witte nei in oerlis mei it Interkerkelijk Contact in Overheidszaken.

Dit wykein ûntstie der lilkens nei't de Hersteld Hervormde Kerk yn Staphorst trije tsjinsten hold mei elts 600 oanwêzigen. Der waard songen en der waarden gjin mûlkapkes droegen.

De oerheid komt mei dizze regels

By 18 persint fan de skoallen wurdt gjin thúsûnderwiis regele wannear't in learling thús bliuwe moat. Dat docht bliken út in peiling fan de Algemene Vereniging Schoolleiders (AVS) ûnder 643 skoaldirekteuren. "Scholen weten wel wát ze moeten doen, maar er waren al structurele tekorten. Dat tekort is alleen maar groter geworden", seit foarsitter fan de AVS Petra van Haren. Neffens Van Haren is it dus net sasear ûnkunde fan de skoallen, mar in kwestje fan in tekoart oan mankrêft. Dat it giet om hieltyd oare bern dy't thússitte, makket it neffens har allinne noch mar yngewikkelder.

In oar probleem is it ûntbrekken fan technyske middels, sa as in laptop of in goeie ynternetferbining. "We zijn al jaren bezig met dit goed te regelen en toen de crisis kwam, gingen de schouders eronder. Maar toen de scholen opengingen en we gingen 'normaliseren', werden een aantal zaken teruggetrokken. Computers moesten weer terug", sa seit Van Haren. Ek de groep bern mei in êfterstân is grutter wurden. "Achterstanden zijn toegenomen en ook het aantal leerlingen met een achterstand is hoger. Dat is 35 procent nu. 14 procent had al achterstanden, die andere groep is nieuw."

Ferslachjouwer Lourens Looijenga wie moandeitemoarn by it Linde College yn Wolvegea, dêr't de aksjefierder oppakt is. "Deze meneer laat al enige tijd van zich horen, ook maandag een week geleden bij de gemeenteraadsvergadering. Hij is een soort virusontkenner. Hij zegt: als je de ziekenhuizen belt, zal je horen dat er niemand met het virus ligt. Hij denkt dat er geen zieken zijn en dat er niets aan de hand is. Hij vindt dus ook niet dat mensen afstand moeten houden en mondkapjes moeten dragen," leit Looijenga út.

De fertochte kaam moarns nei Wolvegea mei lessener, hy woe by de yngong fan it terrein de minsken tasprekke. "Er waren iets van 7 of 8 actievoerders, de politie wachtte hen op. De burgemeester had via de politie opdracht gegeven om verderop bij de Drafbaan te demonstreren, maar hij weigerde daar gehoor aan te geven. Hij zei: ik heb recht van demonstratie, u kunt mij niet verbieden hier te staan. Maar de politie dacht daar anders over en voor de demonstratie begon zat hij in een politiebusje richting het bureau. Hij is alleen aangehouden, de andere actievoerders niet."

De ferkeap fan routers, wifi-fersterkers en wifiboosters is de ôfrûne moannen mear as ferdûbele. Dat meldt marktûndersikers GfK. De stiging is benammen te witen oan it feit dat minsken fanwege it coronafirus thús wurkje moatte.

De man dy't by it Linde College yn Wolvegea aksjefierde tsjin it mûlkapke-advys, is troch de plysje oanholden en meinaam nei it buro. De man is it net iens mei it advys dat de bern mûlkapkes drage moatte.

It Linde College hat fan it wykein oerlis hân mei gemeente en plysje. Neffens de rektor binne der 'passende maatregelen' naam om de rêst by skoalle te fersekerjen. De rektor seit yn in mail oan it personiel dat it net de earste kear is dat dizze âlder 'intimiderend gedrag naar medewerkers van onze school' sjen lit. De man is dan ek in lokaalferbod oplein. Dat betsjut dat hy foarearst net yn de skoalle komme mocht. Ek mocht hy net op it skoalplein komme.

Yn de Earste Keamer wurdt hjoed praat oer de corona-app, dy't minister De Jonge brûke wol. It wetsfoarstel waard yn septimber oannaam troch in mearderheid yn de Twadde Keamer. No is it oan de Earste Keamer om in útspraak te dwaan.

De boargemasters fan de 25 feilichheidsregio's - ûnder wa ek boargemaster Sybrand Buma - komme fan 'e jûn wer by elkoar om te praten oer ferskate coronasaken. Ek minister Ferd Grapperhaus skoot oan by dit oerlis.

It Lanlik Koördinaasjesintrum Pasjintesprieding hâldt fan 'e middei om 14.00 oere in parsekonferinsje oer de lêste stân fan saken op it mêd fan it tal coronapasjinten dat op dit stuit yn it sikehûs leit.

Learlingen yn it fuortset ûnderwiis krije it driuwende advys om in mûlkapke op te dwaan yn skoalle. Yn de klasse meie se it kapke wer ôfdwaan. Dit advys jildt net foar learlingen yn it basisûnderwiis.

Goeiemoarn en wolkom by dit liveblog fan moandei 5 oktober. Yn dit liveblog hâlde wy jo op 'e hichte fan it lêste coronanijs yn Fryslân en de rest fan it lân. Hjir kinst it liveblog fan snein 4 oktober weromfine.