Coronanijs fan 30 april: Finansjele problemen by gemeenten en hegeskoalle troch coronafirus

De coronakrisis soarget foar grutte finansjele problemen by in soad Nederlânske gemeenten. By mear as in tredde stiet it wetter oan de lippen. Gemeenten moatte ûndernimmers helpe yn dizze tiid, mar dat is dreech no't se sels ek yn swier waar sitte. "Foar in soad gemeenten driget de artikel 12-status, dan komme je ûnder kontrôle fan de provinsje. En ik bin bang dat dat ek yn Fryslân bart," seit Maarten Offinga, dy't kommisjelid by de Vereniging Nederlandse Gemeenten is.

Offinga is njonken wethâlder yn Súdwest-Fryslân ek kommisjelid Finânsjes by de VNG. Hy wit dus in soad fan de saak ôf. "Ferline wike hiene wy in petear mei de kommisje Finânsjes, dêryn haw ik frege hoe't it liket. En je hearre it oeral, yn safolle gemeenten giet it min. Der binne sels gemeenten mei likwiditeitsproblemen en dus net iens jild hawwe om bepaalde dingen te beteljen."

Hy kin dúdlik útlizze hoe't de finansjele swierrichheden ûntstien binne. Offinga: "In moai simpel foarbyld: wy krije yn de gemeente Súdwest-Fryslân hiel wat toeristen oer de flier. Faak smyt dat oan toeristebelêsting sa'n 2,5 miljoen op. Mar as de helte fan de toeristen net mear komst, dan is der sa in gat fan 1,2-1,3 miljoen euro yn de begrutting."

Campingeigeners hawwe it dreech dizze maaiefakansje, dat jildt ek foar de campings op de Waadeilannen. Lege terrassen, annulearringen foar fakânsjes en in grut gat yn de ynkomsten. Wêr't guon campings de duoarren folslein sletten ha, binne der ek eigeners dy't de camping noch wol iepen hawwe foar gasten. "Wij hebben 116 caravans en chalets, waarvan nu ongeveer tien procent bezet is", seit Hans Schroo fan fakânsjepark Eldorado.

Lês hjir it ferhaal oer campings en fakânsjeparken.

De kringloopwinkel yn Grou giet wer in bytsje iepen. De saak hat sân wiken ticht sitten en krijt hieltyd mear fragen fan minsken oer wannear't se wer komme kinne. Minsken kinne fia de webside reservearje en kinne dan in oere winkelje. Se moatte har dan wol oan de coronamaatregels hâlde. Minsken kinne fan tiisdei ôf ek wer guod ynbringe.

Jongerewurkers yn Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel hawwe in filmke-projekt opset om de jongeren yn beide gemeenten in hert ûnder de riem te stekken. Se hawwe bekende Friezen frege oft sy filmkes opnimme wolle, om jongeren sjen te litten hoe't sy omgean mei alle feroaringen troch de coronakrisis. En se jouwe ek handige tips. De 'CoVideo's' komme op Instagram, YouTube en Facebook, alle wiken ien. Wa't dêr ferlet fan hat, kin ek online kontakt sykje mei de jongerewurkers fan Tytsjerksteradiel. Dy binne alle tongersdeitejûns fan sân oere ôf te finen op Instagram.

It asylsikerssintrum (azc) yn Balk docht der fan alles oan om it foar de lytse 500 bewenners yn dizze tiid fan it coronafirus sa noflik mooglik te meitsjen. Sa wurdt der ûnder oare in training jûn troch in sportskoalle op it parkearterrein fan it azc, mar binne der ek tal fan oare aktiviteiten.

"Er gebeurt vooral heel veel niet. De procedures zijn stilgelegd, maar ook de activiteitenruimtes zijn gesloten We zijn wel op zoek naar manieren om ontspanning te vinden, maar dat is elke dag zoeken", leit direkteur Gerrit de Lang út. Azc-bewenner Kamal folget de parsekonferinsjes fan it kabinet op de foet. Om't hy Nederlânske taal behearsket, kin er tolk spylje foar de oare bewenners. Hy fynt de situaasje dreech, mar besiket der it bêste fan te meitsjen.

De Feanrun op It Hearrenfean wurdt útsteld ta 2021, yn ferbân mei de ûnwissens rûnom it coronafirus. Normaal fynt de Feanrun jierliks plak, ein augustus as begjin septimber. Alle eveneminten dy't fergunningsplichtich binne, meie oant 1 septimber net trochgean. It is noch net dúdlik wat it kabinet beslút foar de tiid nei 1 septimber.

De opbringst soe gean nei in goed doel. Foarich jier gie de rûte troch it Abe Lenstra Stadion fan SC Hearrenfean.

Ek by Dekema State yn Jelsum binne soargen yn dizze coronatiid. Net sa bot oer jild, want se krije genôch finansjele stipe fan Old Burger Weeshuis. De soargen geane mear oer de groep frijwilligers dy't foar in grut part yn de risikogroep sitte.

De state yn Jelsum wurdt draaiende hâlden troch it pear Hoogedam en sy hawwe ien betelle krêft yn tsjinst. It wurk wurdt foar it grutste part troch de 100 frijwilligers dien. Sa'n 70 derfan binne al wat âlder en komme op dit stuit de doar net út. Mar komme se aanst werom as de oardelmeterekonomy losgiet?

Fan freed 1 maaie ôf trêdet de Oudertelefoon yn wurking. It inisjatyf is bedoeld foar âlden en opfieders dy't in harkjend ear nedich hawwe. It is in fariant op de Kindertelefoon, dy't foarich jier it 40-jierrich bestean fierde. De Oudertelefoon wol stimulearje dat âlden en opfieders mear praten gean oer ferfelende of lestige situaasjes rûnom opfiede. Mei de slogan 'Zes het gewoon. De Oudertelefoon' makket de fergees en anonime tsjinst him bekend oan hiel Nederlân.

"Door de coronamaatregelen en de combinatie van thuiswerken, zorgen en onderwijs faciliteren, staan momenteel steeds meer ouders onder druk. Dat is ook terug te zien in de toegenomen cijfers over huiselijk geweld en het aantal telefoontjes naar de Kindertelefoon", meldt de nije tsjinst.

De Oudertelefoon wurdt bemanne troch frijwilligers mei in achtergrûn yn de soarch, it ûnderwiis, psychology en/of coaching. Tegearre mei in grut team frijwilligers wurdt in reklamekampanje opsetten om safolle mooglik âlden yn Nederlân te berikken.

Op wurkdagen is de tsjinst, dy't ek nei de coronakrisis bestean bliuwt, fan 9.00 oant 15.00 oere berikber.

Guon topsportlokaasjes dêr't de Nederlânske topsporters gewoanwei traine, geane stadichoan wer iepen. Mei omtinken foar de rjochtlinen fan it RIVM mei de troch topsporters bygelyks wer sport wurde yn reedrydsintrum Thialf en yn it Epke Zonderland Turnsintrum op It Hearrenfean. De lanlike sportbûnen bepale wannear't dat krekt wer bart.

Kommissaris fan de Kening Arno Brok en deputearre Avine Fokkens bringe freed in besite oan Flylân. Op it eilân wurde se hieltyd benauder dat de maaiefakânsje wolris in genedeklap foar har wurde kin no't troch de maatregels fanwegen it coronafirus hast gjin toeristen nei it waadeilân komme. Boargemaster Tineke Schokker is dêrom bliid mei de besite fan Brok en Fokkens. "De Provinsje fielt har hiel belutsen by de Waadeilannen", seit se.

Troch de krisis binne de boaten nei en de terrassen op Flylân leech. Dat giet boargemaster Schokker oan it hert. "De ûndernimmers ynvestearje yn de winter, binne oan it klussen en binne fan alles oan it dwaan om de bedriuwen klear te meitsjen foar de simmer. En op it stuit dat de toeristen komme soene, brekt de coronakrisis út en stiet alles hjir stil. Dat is freeslik", seit Schokker.

De measte aktiviteiten yn it ramt fan 75 jier frijheid gean troch de coronakrisis net troch, mar yn Akkrum wolle se dit bysûndere jier net oan harren foarby gean litte. De Doarpskeamer hat bern derom oproppen om in kykdoaze te meitsjen mei frijheid as tema. De doazen komme te stean foar de ruten fan winkels yn it doarp. "Der is sels in winkelman dy't syn hiele etalaazje frijmakke hat", seit Agnes Kruiper fan de Doarpskeamer.

It idee foar de kykdoazen is betocht troch ien fan de beppesizzers fan Hennie Sixma fan de Doarpskeamer. "Mar se sei: 'Dat is wol in muoilik wurd, befrijing. Frijheid, dêr kin ik wol wat mei.' Doe bin se begûn en no ha we dy aksje útsetten foar alle bern yn it doarp. Wolle jimme neitinke oer wat is jimme frijheid en kinne jimme dat sjen litte yn in kykdoaze?", seit Sixma.

Der is de ôfrûne 24 oeren yn Fryslân wer ien nij coronastjergefal by kaam. Dat meldt GGD Fryslân. Yn totaal binne der no 62 minsken ferstoarn oan de gefolgen fan it coronafirus. It oantal positive tests is yn it ôfrûne etmiel mei twa oprûn ta 510.

"Het kabbelt heel rustig voort", seit Margreet de Graaf fan GGD Fryslân. "We moeten gewoon volgen wat er gebeurt als we de maatschappij weer openzetten. Kunnen we die kabbelende lijn dan volhouden?"

Studinten ha noch gjin dúdlikens oft se finansjele stipe krije fan it kabinet. Minister Van Engelshoven sei woansdei yn it debat yn de Twadde Keamer dat se earst ûndersykje wol hoe grut de groep is dy't troch de coronakrisis stúdzjefertraging oprint. In soad partijen yn de Twadde Keamer meitsje har bot soargen oer de gefolgen fan de krisis op de studinten. Se fine dat de groep wêr nedich stipe krije moat.

Om njoggen oere moarns en njoggen oere jûns meie de bern fan Fries om utens Merijn Bouma einlik wer ien oerke nei bûten. Yn Barcelona, wêr't Bouma wennet, jildt sûnt 14 maart in lockdown. Merijn en syn frou mochten allinnich nei bûten foar boadskippen en de bern mochten hielendal net nei bûten. Mar no komt dêr stadichoan feroaring yn.

Senioare-organisaasje KBO-PCOB wol witte wat de gefolgen fan de beheinde besiteregeling binne foar de bewenners fan ferpleechhûzen. De organisaasje hâldt in enkête foar mantelsoargers en de famylje fan ferpleechhûsbewenners.

Sûnt 20 maart meie de bewenners troch de maatregels tsjin it coronafirus gjin besite mear ha. Foar sawol de bewenners as de famylje is dat tige dreech. "Eén van de grootste drama's van deze coronacrisis vindt plaats achter de gesloten deuren van verpleeghuizen", seit KBO-PCOB-direkteur Manon Vanderkaa.

Yn it radioprogramma Fryslân fan 'e Moarn is der tusken 6.00 en 9.00 oere foar tal fan ûnderwerpen dy't mei it coronafirus te krijen hawwe. Sa binne wy op Skylge om te hearren hoe't it stiet op de campings fan it eilân: is it leech, of binne der dochs noch wat minsken? Ek is der omtinken foar it AZC yn Balk, want ek dêr wurde der coronamaatregels troffen.

Fierder in groep dy't finansjeel yn 'e knipe komme kin: studinten. Want hoe betelje sy harren wenromte noch as harren bybaantsjes yn bygelyks de hoareka no ferfalle troch de coronakrisis? En senioare-organisaasje KBO-PCOB hâld in enkête ûnder famylje en mantelsoargers fan bewenners. Want dy meie gjin besite mear hawwe, en dat is tige dreech. Presintator Hans Koster praat mei direkteur Manon Vanderkaa fan KBO-PCOB.

Goeiemoarn en wolkom yn dit livebog fan tongersdei 30 april oer it coronafirus. Dit wie it wichtichste nijs fan woansdei:

It folsleine liveblog van tiisdei nochris neilêze? Dat kin hjir.