Coronanijs tiisdei 7 april: Kabinet wol apps om coronafirus op te speuren, 73 coronapasjinten yn Fryske sikehûzen

It ôfskie nimmen fan in neiste is yn de coronakrisis tiid hiel oars, dat fertelt Klaas Bouke Faber fan it ôfskiesintrum Andringastate yn Marsum. Yn it ramt fan de nije rige 'Berjochten út it hert' lit hy sjen watfoar ympakt corona op him en it ôfskiesintrum hat. Yn in fideodeiboek fertelt hy oer hoe't de tsjinsten no ferrinne.

Minister De Jonge fan Folkssûnens nimt nei premier Rutte it wurd. Hy fertelt dat der twa apps yntrodusearre wurde sille om it coronafirus tsjin te gean. "Om een intensiever contactonderzoek op te zetten willen we twee apps gebruiken. Eén die je vertelt of je in de buurt bent geweest van een andere gebruiker die besmet blijkt te zijn. En een tweede app waarmee je contact kunt maken met een dokter in de buurt. Testen, traceren en van huis uit rapporteren. Dat kan alleen als we zorgvuldig om kunnen gaan met privacy."

"De weg terug naar 'normaal' wordt een weg van de lange adem. Als we op 28 april al stappen kunnen zetten, dan zijn het kleine stappen", dat wie it haadboadskip fan premier Rutte op de parsekonferinsje fan tiisdeitejûn oer de maatregels tsjin it coronafirus. Rutte hat trije boadskippen foar Nederlân:

De Earste Keamer hat tiisdeitemiddei unanym ynstimd mei in needwet om de slimste klappen foar de stilfallen ekonomy op te fangen. Dat gie op in bysûndere wize, want fanwege coronamaatregels mochten der mar fjirtjin senatoaren tagelyk yn de Earste Keamer wêze. Senator Gerben Gerbrandy fan de OSF út Gau wie by de gearkomste.

De earedifyzje en earste difyzje wurde dizze simmer, as de omstannichheden dat talitte, oppakt en ôfmakke. De KNVB en de Eredivisie CV hawwe dat de clubs yn it betelle fuotbal tiisdei yn in fideokonferinsje witte litten. De yntinsje is om de kompetysjes healwei juny op te pakken. Sûnt de earste wike fan maart wurdt der fanwegen de útbraak fan it coronafirus, net mear fuotballe. Ferskate clubs, lykas Ajax, PSV en AZ, fregen de KNVB foarige wike al om in punt efter it seizoen te setten. SC Hearrenfean en SC Cambuur joegen oan it stânpunt fan de KNVB te folgjen.

Premier Rutte en minister De Jonge fan Folkssûnens jouwe tiisdeitejûn om 19.00 oere in parsekonferinsje oer de stân fan saken yn de coronakrisis. Dy parsekonferinsje is live mei te harkjen op Omrop Fryslân Radio en te sjen op ferskate lanlike televyzjekanalen lykas NPO 1.

Prinses Margriet is bot te sprekken oer de ynset fan meiwurkers en frijwilligers fan it Reade Krús mei de coronakrisis. Prinses Margriet hat dêrom as earefoarsitter fan it Nederlandse Rode Kruis in fideoboadskip opnaam. "Wat een moeilijke tijden maken we mee. Er wordt een zwaar beroep op jullie gedaan, maar jullie staan er. Alle Rode Kruis-medewerkers en de tienduizenden vrijwilligers, ik leef mee en heb bewondering voor de bergen werk die jullie verzetten. En niet altijd zonder risico," seit Margriet yn de fideo.

Gjin wedstriden, gjin lessen en ek de kantine leit stil. De boskmaneezje yn Bakkefean wurdt hurd rekke troch it coronafirus. It is noch net dúdlik wannear't de maneezje wer neffens de gewoane gong fan saken wurkje kin. Dat soarget foar in protte stres. Om dochs de kosten betelje te kinnen, hat de maneezje in crowdfund-askje opset. "We ha no 500 euro binnen, mar der moat eins mear by", seit eigener Froukje Stuiver. "Oars wurdt foar ús de takomst ûnwis."

De Nederlânske ekonomy sil troch de coronakrisis dit jier nei alle gedachten mei sa'n acht prosint krimpe. Dat meldt ING yn in nije berekkening. Yn it twadde kwartaal fertoant de ekonomy nei alle gedachten in delgong fan goed 16 prosint. Foar de wrâldekonomy rekkenet ING yn 2020 op twa prosint krimp. De eurosône moat it dwaan mei in delgong fan fiif prosint, ferwachtsje de ekonomen fan de ING.

Minsken waskje de hannen faker, hâlde oardel meter ôfstân en gean net nei pake en beppe at sy ferkâlden binne. No is der alle jierern de gryp yn Nederlân, mar yn al dy jierren binne der noch nea ekstra maatregels naam om dy kwetsbere groepen te beskermjen. Wêrom eins net? Margreet de Graaf fan GGD Fryslân jout útlis.

De gemeente Noardeast-Fryslan set takom wykein ekstra minsken yn om te hanthavenjen op it wetter. Se wolle dêrmei foarkomme dat te folle minsken byinoar komme. "Ofrûne wykein gongen opfallend protte minsken mei boatsjes it wetter op", seit boargemaster Johannes Kramer. "Dêrom wolle we takom peaskewykein ekstra sjen oft alles yn goede banen bliuwt."

Yn de Fryske sikehûzen lizze op dit stuit 73 coronapasjinten. Dat is minder as moandei. 27 fan har lizze op de intensive care, dat is likefolle as moandei. Yn it hiele noarden lizze 240 minsken mei it coronafirus yn it sikehûs, dat is krekt wat mear as moandei. In dikke hûndert lizze op de intensive care. In tredde part fan it tal minsken dat yn it hiele noarden yn it sikehûs leit mei it coronafirus, komt út oare regio's.

Yn ien fan de rjochtsealen yn de rjochtbank fan Ljouwert komme skermen fan pleksyglês tusken de rjochters, griffier en offisier fan justysje. De trochsichtige skermen moatte foarkomme dat de juristen inoar yn de sittingsseal besmette mei it coronafirus. Ek de oare twa rjochtbanken yn Noard-Nederlân litte skermen pleatse. Yn Grins giet it om twa sealen en yn Assen, krekt as yn Ljouwert, om ien seal. De rjochters sitte ticht op inoar yn de sittingsseal. Dit is foar it rjochtbankbestjoer Noard-Nederlân reden om de skermen tusken en foar de juristen te pleatsen.

De Jonge Noordelijke Ondernemers begjint mei in aksje om ûndernimmers yn it hiele lân in hert ûnder de riem te stekken. De aksje hashtag shoutout (#shoutout) rint fia social media. It is de bedoeling dast fia bygelyks Facebook of Instagram in ûndernimmer of bedriuw yn it sintsje setst, mei de hashtag 'shoutout' derby. De Jonge Ondernemers realisearje har dat it in drip op in gloeiende plaat is, mar se hoopje dat se mei ûnderlinge positiviteit safolle enerzjy loskrije dat ûndernimmers de krisis mei elkoar better oankinne.

Supporters fan de Dútske fuotbalploech Fortuna Düsseldorf kinne mûlekapkes keapje yn de kleuren fan harren favorite klup. De klup is no nûmer 16 fan de Bundesliga. De read-wyt-streke mûlekapkes wurde yn harren websjop foar 6,95 euro oanbean mei dêrop it logo fan de 125-jierrige klup. "Us oanfalsstrategy: masker op! Beskermje net allinnich dysels, mar ek oaren. En lit tagelikertiid ek sjen datst mei Fortuna fjochtest tsjin corona." De klup seit wol mei klam dat it gjin medysk materiaal is. Bestellings wurde allinnich mar ferstjoerd.

It hie syn bedoeling west om in pear moanne troch it Midden-Easten en Afrika te reizgjen, de 28-jierrige Jetze Roskam fan Ljouwert. Mar de reis wie noch mar krekt begûn of hy sit fêst yn Jordanië. "It gong lyk al mis", fertelt Roskam. "Ik kaam krekt binnen en doe mochten minsken út guon lannen Jordanië al net mear yn. Fuort dyselde jûn waard bekend dat de lofthavens dy dei dêrnei ek ticht gongen."

De regeling dy't der troffen wurdt foar soarchoanbieders, lykas fysioterapeuten, kin op tefredenheid rekkenje fan de measte Fryske terapeuten. Sa fergoedzje de soarchfersekerders in part fan de ynkomsten dy't de oanbieders no misrinne. Sekretaris Jelle Eijzenga fan de Friese Coöperatie Fysiotherapie: "It is bêst in goede regeling, mar der sitte noch wol wat iepen eintsjes oan."

De plysje hat moandeitejûn trije boetes útdield fan 390 euro it stik oan Ljouwerters dy't net op oardel meter fan elkoar sieten en har dêrmei har net holden oan de coronamaatregels. De plysje krige moandeitejûn in melding fan lûdsoerlêst yn in hûs oan de Werkmanslust yn Ljouwert. Doe't plysje-aginten dêr oankamen, die boppedat bliken dat der trije manlju fiersten te ticht by elkoar sieten. It trijetal krige in proses-ferbaal en in boete fan 390 euro de man.

It RIVM meldt dat der yn Nederlân de ôfrûne 24 oeren 234 minsken ferstoarn binne oan de gefolgen fan it coronafirus. Dêrmei binne der lanlik no mear as twatûzen minsken ferstoarn: 2.101. It RIVM hat 292 nije sikehûsopnames trochkrigen. Dat is heger as moandei, doe waarden der 260 meld.

Yn totaal binne der no 7.427 minsken yn sikehuzen opnaam. Hoefolle der wer ûntslein binne, hâldt it RIVM net by. It oantal positive tests naam mei 777 ta oant 19.580.

De measte minsken hâlde it de kommende wiken noch wol even út yn har selsisolemint fanwege de coronakrisis, docht bliken út ûndersyk fan Omrop Fryslân en trije oare regionale omroppen. En ek dêrnei noch wol even, as it echt moat. Mar dat jildt net foar elkenien. "Het geeft sommige mensen behoorlijk wat stress", seit psycholooch Irma van Steijn.

De Admiraliteitsdagen yn Dokkum geane dit jier net troch. It hie begjin septimber de tsiende edysje wurde moatten, mar dy wurdt no ferskood nei takom jier fanwege it coronafirus. "Het doet pijn in ons hart om deze beslissing te moeten nemen", seit de organisaasje yn in ferklearring.

Der binne de ôfrûne 24 oeren yn Fryslân twa nije coronastjergefallen registrearre. Dat meldt GGD Fryslân. Dêrmei komt it totale oantal coronastjergefallen op 25. Der binne it ôfrûne etmiel fjouwer nije positive tests bykaam, yn totaal binne dat der no 221. Dat is de leechste taname fan it oantal positive tests sûnt twa wiken.

Dochs moatte we dêr net te betiid jûchje, neffens Wim Kleinhuis fan Feilichheidsregio Fryslân. "Dit binne de sifers fan snein en op snein is it meastal minder drok op de testlokaasjes. Dan fine je ek minder besmettings. It seit noch net sa'n soad oer it totale oantal besmettings."

GGD Fryslân hat moandei in fjirtichtal soarchmeiwurkers test op de nije testlokaasje op it mienskiplike parkearterrein fan medysk mikrobiologysk laboratoarium Izore en Pathologie Fryslân. Tanksij de útwreidere testlokaasje kinne mear soarchmeiwurkers test wurde. It giet om soarchmeiwurkers dy't wurkje mei kwetsbere pasjinten en ûnmisber binne yn de soarch.

De earste dei op de nije testlokaasje ferrûn goed. Kleinhuis: "We koene fuort sjen oft we de saken goed regele hiene." Dat is rêstich wie, kaam no goed út neffens Kleinhuis: "Op de earste dei moatst noch rûtine krije."

De GGZ yn Fryslân krijt yn dizze tiid mei it coronafirus minder oanmeldingen as oars. Neffens GGZ-bestjoerder Ton Dhondt komt dat mooglik trochdat minsken dat no minder gau doare. "De huisartsen zijn nu bezig met heel andere dingen en mensen hebben schroom om naar de huisarts te gaan voor een verwijzing naar de GGZ."

It betsjut net dat der ek echt minder minsken ferlet ha fan geastlike sûnenssoarch. "De GGD ziet dat er achter de voordeur wat onrust ontstaat", fertelt Dhondt yn Muzyk yn Bedriuw. "We zijn in overleg met de GGD wat onze bijdrage kan zijn, dus of we dat wat terug kunnen brengen en mensen kunnen ondersteunen."

Troch de maatregels rûnom it coronafirus giet de jierlikse útfiering fan de Matthäus Passion fan it NHL Stendenkoar net troch. Yn stee dêrfan dielt it koar de fideo-opname fan de útfiering fan foarich jier online. Klaas-Wybo van der Hoek, lid fan it Kolleezje fan Bestjoer fan NHL Stenden: "Jaarlijks kijken veel mensen uit naar onze uitvoering van dit sublieme stuk van Johann Sebastian Bach. Voor deze groep én iedereen die ook mee wil meegenieten, delen we de prachtige uitvoering van vorig jaar. Want muziek brengt ons dichter bij elkaar, ook nu we even afstand moeten bewaren."

It NHL Stendenkoar bestiet benammen út studinten en meiwurkers fan NHL Stenden en in oantal fan it Fryske mbû. Se fersoargje elk jier ferskate konserten. De útfiering is op tongersdeitejûn 9 april om 19.30 oere fia de YouTube-side fan NHL Stenden te besjen en te beharkjen.

Der binne yn oardel wike tiid mear as hûndert meldingen dien by it Meldpunt Oerlêst fan de gemeente Ljouwert. Minsken kinne dêr oanjaan as oaren har net oan de coronamaatregels hâlde. "Het is fijn om de meldingen te krijgen", seit boargemaster Sybrand Buma. "Want dan kan Stadstoezicht gericht naar die plekken toe."

Buma hat it meldpunt op 27 maart spesjaal iepenset foar meldingen dy't mei it coronafirus te krijen hawwe. "We wisten van tevoren natuurlijk niet zeker of mensen er echt gebruik van zouden maken. Maar het werkt dus wel." De meldingen dy't binnen komme, binne foar Buma net ferrassend. "De overlast die mensen melden herkennen we wel. Vooral groepen jongeren, op skatebanen, in beweegtuinen, voetbalkooien. We weten dat dat risicoplekken zijn."

"Wêr't in oertrêding fêststeld wurdt, dielt hanthavening net direkt in boete út. "In principe worden de overtreders aangesproken. Tot nu toe werkt dat voldoende."

De bewenners fan fersoargingstehûs Herbergier Bartlehiem yn Wyns krije, krekt as yn alle oare fersoargingstehuzen yn Nederlân, al goed twa wike gjin besite mear. Neffens Oeds Visser fan de Herbergier giet it goed mei de bewenners. "It deistich libben rint troch en yn dat opsicht merke se der net safolle fan. Mar fansels is der gjin besite. En hoewol't se dat net bewust merke, misse se fysyk wol de kontakten dy't se normaal ha. It is wol oars."

Visser: "De bân mei de bûtenwrâld is ôfsnien." Normaal mochten de bewenners noch wol yn lytse groepkes nei bûten, nei de tsjerke bygelyks of om boadskippen. Mar sels dat sit der no net mear yn. De bewenners meie noch wol nei bûten ta foar in kuierke.

Famyljeleden komme ek net foar it rút stean om bygelyks te swaaien. Gelokkich mar, fynt Visser: "Dat soe in soad ûnrêst jaan." De Peaskedagen brekke hast oan en meastal is dat in tiid wêryn't famylje delkomme kin. Mar: "Besite bliuwt no bûten, dat bliuwt in frjemde situaasje..."

In corona-ûndersyk dat yn de trije noardlike provinsjes holden wurdt, hat safolle respons krigen, dat it foar technyske problemen soarge hat. Mear as 40.000 minsken fan it ûndersyksprogramma Lifelines ha in fragelist ynfolle, dêr't dúdlik mei wurde moat wat de risikofaktoaren binne, en oft de sykte op ien oft oare manier erflik is. "Deze pandemie houdt mensen echt bezig, dat zie je door deze aantallen ook weer", seit ûndersiker Lude Franke.

De ûndersikers ha besletten om alle dielnimmers net mear yn ien kear te benaderjen, mar yn lytsere groepen. Want ek al binne se al hiel wiis mei de 40.000 reaksjes, it leafst ha se noch mear: "Het is heel waardevol. Hoe meer mensen deelnemen, hoe beter we in staat zijn om uiteindelijk alle risicofactoren te bestuderen."

Ferpleechkundigen kinne oan coronapasjinten net de soarch leverje dy't se gewoanwei leverje. Dat fertelt ferpleechkundige Katharina Sterk yn har vlog. Se wurket Antonius sikehûs yn Snits en fertelt de takom tiid yn it ramt fan de rige 'Berjochten út it hert' hoe't har wurk feroare is. En hoe sear dat har somtiden docht.

De soargen dy't op Skylge libje, no't de ambulânsehelikopter ynset wurdt foar it ferfier fan coronapasjinten, binne net terjochte. Dat seit waarnimmend boargemaster Jon Hermans-Vloedbeld fan Skylge. De helikopter is út de reguliere tsjinsten helle, en beskikber steld oan it lanlik koördinaasjesintrum. Mar neffens de boargemaster binne der foldwaande alternativen en hoege ynwenners har gjin soargen te meitsjen.

"We zitten nu in een crisissituatie, waarin de helikoptervoorziening gevorderd is door het ministerie van VWS." De Regionale Ambulancevoorziening (RAV) hat alternativen regele foar it reguliere pasjinteferfier. "Het uiterste is gedaan om een redelijk alternatief te vinden voor het tijdelijk verdwijnen van deze ambulancehelikopter. Ik vertrouw erop dat het vervoer op een adequate manier wordt geregeld."

As de maatregels fan de oerheid tsjin corona ek nei 28 april bestean bliuwe, tinkt in grutte mearderheid fan de ynwenners fan Fryslân dat fol te hâlden. Yn Oerisel, Grinslân en Drinte is sprake fan in ferlykber byld. Dat docht bliken út in ûndersyk fan de fjouwer noardlike regionale omroppen yn Nederlân. Mar dat wol net sizze dat it maklik is. Sosjale kontakten wurde dizze wiken bot mist.

Yn de fjouwer noardlike provinsjes tinkt acht prosint fan de ûnderfregen in ferlinging fan de maatregels krekt net fol te hâlden. Hast tsien prosint stiet neutraal yn in ferlinging, wylst sa'n 81 prosint fan de ûnderfregen in ferlinging wol oan kin. Yn Fryslân seit sels 82 prosint in ferlinging fan de maatregels fol te hâlden as it echt moat.

De polityk leit op dit stuit foar it grutste part stil fanwege de coronakrisis. Yn de Earste Keamer yn Den Haag is letter dizze tiisdei wol in gearkomste. De senaat stimt dan oer de 'needpakketten banen en ekonomy' fan ûnder oare de ministearjes fan Finânsjes en Sosjale saken.

Dy needpakketten kinne net wachtsje en dêrom stapt senator Gerben Gerbrandy fan de OSF (Onafhankelijke Senaatsfractie) yn de auto foar in fysike gearkomste yn it Earste Keamergebou. Dy is wol oars as oars troch de corona. "Der moatte 38 leden echt oanwêzich wêze en in hanteken sette, mar der meie mar 14 senatoaren yn de Keamer sitte, fanwege de ôfstân fansels."

Op de radio is fan 6.00 oere ôf omtinken foar de coronakrisis, te begjinnen mei it programma Fryslân fan 'e moarn. Dêryn praat presintator Hans Koster mei Gerben Gerbrandy, hy moat nei Den Haag foar in gearkomste yn de Earste Keamer om te stimmen oer de needpakketmaatregels, Oeds Visser fan de Herbergier yn Wyns oer de kommende Peaskedagen, syn bewenners meie gjin besite ûntfange. Boargemaster Buma fertelt oer it meldpunt fan corona-oerlêst. En ferslachjouwer Johanna Brinkman is wer by in útdielaksje.

Op telefyzje begjinne we om 9.00 oere mei de twadde wike fan Fryslân Fit. Om 17.00 oere is der in nije útstjoering fan Fryslân Hjoed.

Goeiemoarn en wolkom by dit liveblog fan tiisdei 7 april oer it coronafirus. Dit wie it wichtichste nijs fan moadei:

It folsleine liveblog fan moandei is hjir nei te lêzen