Coronanijs tiisdei 17 maart: Minder treinen, oprop Waadeilânboargemasters

De organisaasje fan it festival Oerol jout oan dat it noch net dúdlik is wat it coronafirus betsjutte sil foar it festival. "Op dit moment gaan we ervan uit dat het festival doorgaat," lit de organisaasje witte. "Mogelijk zijn er aanpassingen nodig. Daarvan zijn we ook afhankelijk van besluiten van de overheid en de mogelijkheden van de makers." It team efter Oerol wurket oant en mei 6 april fan hûs út. It kantoor op Skylge giet ticht.

Op guon plakken yn de provinsje is om 20.00 oere applaudisearre foar de minsken dy't yn de soarch wurkje en op dit stuit te krijen hawwe mei it coronafirus. Op Facebook waard hjir in evenemint foar oanmakke, dêr't tûzenen Nederlanners stipe oan jûn hawwe. De bedoeling wie dat der trije minuten lang klapt wurde soe. Dat waard ek dien yn Harns:

De treinen yn it lân ride fan sneon ôf yn in saneamde 'basistsjinstregeling.' Op alle stasjons yn it lân sil mar twa kear yn in oere in trein ride yn beide rjochtingen, hat de NS witte litten. Fanwege it coronafirus wie it de ôfrûne dagen al tige rêstich yn de treinen. Wat it krekt betsjut foar de Fryske NS-treinen is noch net bekend. Fan Ljouwert ôf ride der op dit stuit noch fjouwer treinen yn in oere nei ferskate stasjons yn it suden.

De fiif boargemasters fan de Waadeilannen roppe minsken op dy't nei de eilannen gean wolle om thús te bliuwen. "Coronavrij zullen we ook op de eilanden niet blijven," sa skriuwe sy. Mar neffens de boargemasters moatte de medyske foarsjenningen op de eilannen net ûnnedich op 'e proef steld wurde.

"Onze gasten zijn onder normale omstandigheden altijd van harte welkom," lizze de boargemasters út yn in mei-inoar opstelde brief. "Maar in deze bijzondere periode is dat plotseling wat lastiger. Net als in de rest van Nederland zijn de meeste van onze voorzieningen gesloten en moet afstand tot elkaar gehouden worden. Het is dus nu niet de meest ideale tijd om de Wadden te bezoeken."

Dat is net it iennige. "De eilanders maken zich ook zorgen: is het beleid zoals dat door deskundigen is bepaald verstandig of is het beter het eiland af te sluiten voor mensen van de vaste wal tot de crisis is geweken?", skriuwe de boargemasters. Ek is it sa dat alle hoareka dochs sletten is en reizgje mei in soad minsken tagelyk op de fearboaten sawiesa al net mei.

Neffens Margreet de Graaf fan GGD Fryslân kin it wolris faker barre dat it bliken docht dat húsdokters en oare soarchferlieners besmet binne mei it coronafirus. Dat is net perfoarst om't it faker bart, mar ek om't soarchferlieners noch wol test wurde op it firus. Dat jildt net foar alle minsken, om't it der ienfâldichwei net echt ta docht, seit De Graaf. It coronafirus is ferlykber mei in swiere gryp en dêrom is it benammen wichtich om thús te bliuwen. Sa kin der ek tiid wûn wurde.

De Graaf seit fierder dat der krapte ûntstiet yn personiel, bêden en mûlekapkes. Mar sy jout ek oan dat der yn Noard-Nederlân gearwurke wurdt om it sa goed as mooglik te ferdielen.

Oeral yn de provinsje binne amateurtoanielspilers dwaande mei it ynstudearjen fan in iepenloftspul, mar geane dy foarstellingen wol troch? It is de grutte fraach foar al dy spilers en bestjoeren. It earste stik dat spile wurde sil is Schindler's List, it iepenloftspul fan Burgum. De premjêre stiet eins foar 7 maaie op de planning.

Regisseur Theo Smedes wit lykwols noch net oft it wol trochgean kin: "Ik tink dat net ien wit wat it dwaan giet. Wy witte it net. Sa lang as it noch net dúdlik is besykje wy op in 'geremde manier' dochs mar troch te gean. It set ús wol yn in spagaat. Wy hawwe de repetysjes wol úteinset, mar net mear mei in soad spilers op itselde momint byinoar. Fansels yn de hoop dat wy fan 6 april ôf mear witte en wer troch kinne.

Ek yn in lyts doarpke as Easterein binne de gefolgen te merken fan it coronafirus. Engelina Reitsma wurket by Campus Fryslân en sjocht dat in soad minsken thús wurkje moatte. Mar it sinnige har noch net: sy woe wol mear dwaan. "Sa't ús buorlju help nedich hiene, binne der noch folle mear minsken dy't stipe brûke kinne of help biede wolle. Dêrom haw ik yn ús Facebookgroep Vraag & Aanbod Easterein in oprop dien. En ik haw ek de húsdokter, tsjerke, it stipepunt en it doarpsbelang oanskreaun om ris te ynventarisearjen wat der nedich is."

En der wie ferlet fan help, sa die bliken. Mar de stipe wie oerweldigjend, fûn Reitsma. Yn it doarp bringe frijwilligers medisinen rûn, mar krekt dy frijwilligers sitte yn de risikogroep. Dêrom kaam al gau de fraach oft der ek sûne frijwilligers wiene dy't de medisinen rûnbringe wolle. "Ik haw it daalks yn de groep smiten, ik tink binnen fiif minuten hiene wy foar alle trije wiken it regelen. Ik wie echt hiel grutsk. Super dat ús doarpsgenoaten dit dogge. De húsdokter hie maskers nedich en hjoed wiene der daalks al tritich maskers. Sa sjogge je de krêgt fan it mei-inoar dwaan."

Hoefolle is noch net dúdlik, mar dat der in grut pakket oan maatregels komt foar ûndernimmers en ZZP'ers dy't troffen binne troch coronafirus, dat is wis. Minister Koolmees fan Sosjale Saken en Wurkgelegenheid makket tiisdei bekend hoe grut it pakket is. Der hawwe yntusken al 50.000 bedriuwen wurktiid-koarting oanfrege by it UWV.

Wat komt der sjen by thúswurkjen? Ate van der Meer fan digitaal spesjalist Snakeware leit út dat it wichtich is om in goede ynternetferbining, apparatuer lykas in moderne laptop of fêste kompjûter en cloud-software te hawwen om yn ferbining te bliuwen. It is ek praktysk om in twadde skerm te hawwen foar kommunikaasje mei it team. Sa hoege minsken net fan pagina's te feroarjen op ien skerm. Van der Meer leit út wat syn ûnderfining út de praktyk is:

Watfoar ynfloed hat de problematyk fan it coronafirus op de huzemerk? Neffens makelder Tjerk Dijkstra fan Damwâld is it in stik rêstiger. Hy sjocht ek dat der op in ferkeapwebside as Funda minder minsken nei huzen sjogge. Dochs kin it besjen fan in wente wol trochgean, sa jout Dijkstra oan. Harkje hjir nei it folsleine petear mei de makelder:

It MCL-sikehûs yn Ljouwert krijt in triageromte. Dat is in romte wêryn't dokters de earnst fan de klachten per pasjint beoardiele kinne en beslisse kinne hokker pasjinten it fluchst holpen wurde moatte. Dêrneist is it tal bêden op de intensive care útwreide fan 19 nei 29. Ek it Antonius Sikehûs yn Snits hat it tal bêden op de IC útwreide.

Ferfierder Arriva lit witte dat der fan woansdei 18 maart ôf minder treinen tusken Ljouwert en Grins ride. It is neffens Arriva noch net bekend oant wannear't dizze situaasje duorret. De ferfierder freget reizgers de reis te plannen foar it fouorgean.

In húsdokterspraktyk fan It Peldershûs yn Burgum hat witte litten dat ien fan harren dokters posityf test is op it coronafirus. Hy krige neffens de praktyk op tongersdei klachten dy't op it firus wize kinne. Moandei hat de praktyk te hearren krige dat hy echt besmet is.

It Peldershûs lit witte dat de húsdokter mylde klachten hat en dat hy yntusken oan de betterjende hân is. De húsdokter hat sûnt it bliken die dat it om it firus giet net mear wurke op de praktyk. Alle pasjinten mei wa't de húsdokter op tongersdei 12 maart noch kontakt hân hat, binne op 'e hichte steld troch de dokterspraktyk.

Groepsymmuniteit is nedich om yn de takomst it coronafirus de baas te wurden, mar dat betsjut wol dat der in soad minsken siik wurde sille. Dat seit arts-mikrobiolooch Anne-Marie van Elsacker fan it medysk laboratorium Izore yn Ljouwert. Premier Mark Rutte sei juster yn in taspraak dat it kabinet de wei kiest fan groepsymmuniteit.

"Groepsimmuniteit is dat als een voldoende deel van de bevolking niet meer vatbaar is voor het virus, dan voorkom je daarmee dat een infectie zich verder verspreidt in de gemeenschap", seit Van Elsacker. "Dan bescherm je op die manier ook mensen die er eigenlijk niet immuun voor zijn." Om in mienskip ymmún te meitsjen moatte je it firus talitte. "Eigenlijk wil je proberen dat de bevolking heel rustig de infectie doormaakt, zodat er steeds meer mensen niet meer vatbaar voor zijn en dat vooral kwetsbare zo beschermd worden", sa seit de mikrobiolooch. Je moatte neffens Van Elsacker akseptearje dat der no in soad minsken siik wurde.

Op 4 april soe op Skylge de kuiertocht 'Fjoertoer Terschelling' wêze, mar fanwege it coronafirus giet it net troch. Ek de nije 'Lytse Fjoertoer' op freedtejûn 3 april giet net troch. De dielnimmers krije in part fan it ynskriuwjild werom en de organisaasje lit witte dat dizze minsken foarrang krije by de edysje fan takom jier. It folsleine bedrach slagget net, sa skriuwt de organisaasje: "We hopen op uw begrip in dezen, want dit is echt pure overmacht. Bovendien zou volledige restitutie het einde betekenen van de Fjoertoer Terschelling."

Stichting Tsjerkepaad stipet it inisjatyf fan de Raad van Kerken in Nederland om de kommende trije woansdeis tusken 19.00 en 19.15 de tsjerkeklokken te beierjen. Mei dizze 'klokken van hoop en troost' wol Tsjerkepaad in boadskip fan bemoediging en treast ferspriede. De tsjerken roppe op ta gebed en stipe foar alle sike minsken. Tsjerkepaad hopet ek dat de Fryske tsjerken safolle as mooglik meidogge oan dizze aksje.

No't bern minstens trije wiken thús sitte yn ferbân mei mooglike coronabesmetting, moatte skoallen út alle macht wat betinke om it ûnderwiis draaiende te hâlden. Op de Keningin Julianaskoalle yn Kollum koene âlden tiisdei skoalwurk foar de bern ophelje. Dat barde op in bysûndere wize, want it hie wol wat fan in drive-through yn in hamburgerrestaurant.

Supermerk Plus yn Balk wol mei in oprop op Facebook de lokale hoareka stypje. Sawol it iten dat oerbleaun is en no yn de kuolling leit, as de wurknimmers, kinne miskien wol in plakje krije yn de supermerk. Der wurdt bygelyks hieltyd mear online besteld, om't elkenien thúsbliuwt om it coronafirus. Dat soarget foar in tekoart oan sjauffeurs en auto's. "Bygelyks koks en servearders soene foar ús op de auto ride kinne", lit eigener Arend Siemonsma witte. Der binne no al ferskate reaksjes op kommen.

De organisaasje fan it Frysktalige festival Aaipop hat witte litten dat it feest yn Nijlân net trochgiet. Neffens de minsken fan Aaipop binne de sûnens en de belangen fan de besikers wichtiger as it feest. "Wy wolle tanksizze oan ús frywilligers, stipers, artysten en elts wa't in rol spile hat yn de tariedingen," skriuwt de organisaasje. De earstfolgjende Aaipop sil yn 2021 wêze op 5 april.

Sosjaal wurkbedriuw Empatec lit witte dat alle tsjinstferliening bûten - lykas grienwurk en befluorjen - útsteld is. It binnenwurk yn it metaal en ferpakkingen bliuwt wol trochgean. Minsken mei sûnensproblemen wurdt frege om thús te bliuwen en de meiwurkers dy't oan it wurk binne meie net mei it iepenbier ferfier en meie ek net mei-inoar yn ien auto nei it wurk.

Offalferwurker Omrin freget bedriuwen dêr't Omrin de smoargens ophellet de konteners oan de iepenbiere dyk te setten, op de dagen dat se ophelle wurde moatte. Omrin wol op dy wize de kâns op besmetting mei it coronafirus sa lyts mooglik hâlde foar eltsenien. Omrin wol it wurk sa folle mooglik trochgean litte. Mar it kin wêze dat guon saken wat mear tiid freegje as normaal, fanwege omstannichheden dy't net te foarsjen binne, lykas sykte.

Wagenborg Passagiersdiensten hat nei bûten brocht dat de fearboaten nei It Amelân en Skiermûntseach gewoan farre bliuwe. Der binne guon eilanners en politike partijen dy't fine dat de eilannen 'op slot' moatte soene foar toeristen. Wagenborg jout lykwols oan dat de oerheid it iepenbier ferfier en de feartsjinsten nei de eilannen as 'primêre ynfrastruktuer' sjocht. De fearboaten tsjinje in publyk belang en falle dêrom bûten de maatregel fan maksimaal 100 persoanen. Wol hat Wagenborg it tal passazjiers oan board ferlege oant in tredde part fan de normale kapasiteit. Wagenborg jout ek oan dat minsken massaal harren oertochten annulearje en dat sy goed kontakt hâlde mei Veiligheidsregio Fryslân en it RIVM.

Ferskate Fryske boargemasters hawwe in spesjale brief, blogpost of in statement foar harren ynwenners skreaun oer it coronafirus. Foar safier bekend binne sy hjir werom te lêzen:

IepenUP Live giet de kommende wiken net troch. It programma wurdt gewoanwei alle woansdeis útstjoerd út Neushoorn yn Ljouwert wei, dat sletten is fanwege de coronamaatregels. De Ljouwerter biblioteek dbieb is ek ticht en dêrtroch giet de Nacht van de Filosofie op 18 maart net troch. It evenemint mei kolleezjes, petearen, workshops, ynterviews en teäter wurdt nei alle gedachten nei septimber ferpleatst.

De learlinge fan it kristlik gymnasium Beyers Naudé yn Ljouwert, fan wa't moandei sein waard dat se it coronafirus hat, is net offisjeel posityf test op it firus. Dat seit Margreet de Graaf fan de GGD. It famke hie wol de ferskynsels fan it firus. Nei kontakten mei de húsarts wie by de skoalkoepel de yndruk ûntstien dat it famke it coronafirus hie. Mar se is net offisjeel ien fan de coronapasjinten, omdat se gjin positive coronatest hân hat. It famke sit út foarsoarch wol yn thúsisolaasje en is al oan de betterjende hân.

Nochris 19 minsken yn Nederlân binne ferstoarn oan de sykte Covid-19, dy't troch it coronafirus feroarsake wurdt. It lanlike deadetal komt dêrmei op 43, meldt it RIVM. It oantal besmette minsken dat opnommen is yn it sikehûs stiet op 314.

De ried fan tsjerken yn Nederlân organisearret woansdei 18 maart in dei fan nasjonaal gebed fanwege de krisis om it coronafirus hinne. Der binne trije gebedsmominten dy't te folgjen binne fia in livestream fan de omrop EO. Fierder wurde alle tsjerken oproppen om de klokken te lieden "als teken van troost en hoop". It is de bedoeling dat elkenien thús bidt of in berjocht efterlit op sosjale media.

De Europeeske kampioenskippen turnjen foar froulju en manlju binne fan de kalinder skrast. De froulju soene fan 30 april oant en mei 3 maaie yn aksje komme yn Parys, de manlju fan 27 oant en mei 31 maaie yn Bakoe. Epke Zonderland wie titelferdigener by de manlju oan de rekstôk. Mooglik wurde beide eveneminten letter dit jier ynhelle.

De festiviteiten om de befrijing fan Ljouwert hinne op 15 april geane net troch. Dat seit Jorrit Volkers, foarsitter fan de stichting Bevrijdingsfestival Fryslân tsjin Omrop Fryslan. De gemeente Ljouwert en provinsje Fryslân sizze de eveneminten ôf fanwege it útbrekken fan it coronavirus.

It binne drokke tiden foar de supermerken en dy harren besoarchtsjinsten. Niels de Jong is fan de besoarchservice fan in grutte lanlike supermerkketen. Hy wurket yn Ljouwert en hat it smoardrok. "Veel bestellingen, want minder mensen gaan naar de winkels toe. Dus wij krijgen het alleen maar drukker."

De sport yn it hiele lân leit stil, mar sylster Marit Bouwmeester út Warten traint gewoan troch... yn har eftertún!

Ek de normale soarch giet dizze dagen gewoan troch, lykas dy fan de thússoarch. Fersoargers gean dêr foaral by âlderein del en dus moat der yn dizze tiid ekstra foarsichtich wurke wurde. Omrop Fryslân gie op 'en paad mei Zoë Luchtmeijer yn Aldeholtpea.

It oantal fêststelde coronabesmettingen yn Fryslân is oprûn oant sechtjin. Dat hat de GGD Fryslân tiisdeitemoarn bekend makke. Der is ien coronapasjint by kaam. It giet om in ynwenner fan Ljouwert (30+). Fanwege privacy jout de GGD op it stuit net mear ynformaasje oer de nije pasjint.

Museum Hannemahûs yn Harns is de kommende wiken ticht fanwege it coronafirus, mar hat wol in boekje yn de kolleksje oer de gryp yn Nederlân tusken 1918 en 1920. Der binne 'verrassende parallellen' mei no, skriuwt it Hannemahûs op Twitter.

De GGD hat de groepsfaksinaasjes foar HPV en meningokokken útsteld fanwegen it coronafirus. Dat dogge se om fersprieding fan it firus foar te kommen. De maatregel jildt foar hiel Nederlân. Allinnich yn Dokkum, Kollum en Harns geane de faksinaasjes tiisdei wol troch.

Yn Makkum wurdt it iepenloftspul Sherry Brandy en alle oare festiviteiten foar de fiering fan 75 jier frijheid útsteld. De wurkgroep 'Makkum 75 jaar vrij' hat dat besletten fanwege de ûntwikkelingen om it coronafirus hinne. It is de bedoeling dat it iepenloftspul Sherry Brandy op in oare datum opfierd wurdt, mar de organisaasje wit noch net wannear. Kaartsjes foar de foarstelling bliuwe jildich.

De Fryske boargemasters hawwe in needferoardening fêststeld fanwege de situaasje om it coronafirus hinne. Mei dy maatregel kinne gemeenten optrede as bygelyks restaurants of kafees tsjin de regels yn dochs iepengean. Der is in regionaal beliedsteam foarme en boargemaster Sybrand Buma fan Ljouwert hat de lieding as foarsitter fan de Veiligheidsregio Fryslân.

Kollumnist Willem Schoorstra gong dizze tiisdei ek yn op it coronafirus, en benammen de rol fan desynformaasje yn dizze krisis. Kinst de kollum hjir lêze.

De 'coronahelpgroepen' op Facebook sjitte as poddestuollen út de grûn. Minsken biede harren help oan foar oaren dy't op de ien of oare wize troffen wurde troch it coronafirus. Ien fan harren is Gerbrich de Vries, sy begjint tiisdei oan har nije wurk as oppas. "Ik sil nei Snits ta, om op te passen op trije famkes. Dy binne hast 2 jier, 4 en 9." It wurk past goed by har eftergrûn, want se rint staazje as ûnderwiisassistint. "Mar dat leit no stil, dus ik tocht: lit ik myn help oanbiede. En in frou belle my, en no stean ik foar har foardoar." Se sil trije wiken lang oppasse. "En dan jûns noch oan de slach foar skoalle."

De famylje Elzinga fan Kollum sit fêst yn in resort yn Egypte fanwege it coronafirus. Se sitte mei seis folwoeksenen en twa bern fan 10 en 3 sûnt sneon yn it resort Desert Rose yn Hurghada. By in Dútske hotelgast is it coronafirus fêststeld en no mei gjinien it hotel mear út. "Wy hearre hielendal neat. Net út it resort sels wei, mar ek net fan Corendon."

De maatregel fanwege corona om njonken de hoareka ek alle coffeeshops yn Nederlân ticht te dwaan, smiet ek by de coffeeshops yn Ljouwert snein meterslange rigen op fan minsken dy't noch gau efkes in pear pûdsjes himp ophelje woene. Moandei waard it beslút lykwols foar in part weromdraaid en dêr binne de coffeeshopeigeners bliid mei. It regear makke bekend dat coffeeshops wol himp en hasj ferkeapje meie oan ôfhelloketten, as der mar rekken hâlden wurdt mei de hygiëne.

It coronafirus is ûnder ús en in soad minsken yn Nederlân sille it firus oprinne. Dat sei premier Mark Rutte moandeitejûn yn in live taspraak op telefyzje. Neffens him sitte wy yn in achtbaan dy't hieltyd hurder riden giet. Hy einige syn taspraak mei in oprop: "We moeten dit echt met 17 miljoen mensen doen. Samen komen we deze moeilijke tijd te boven. Let een beetje op elkaar. Ik reken op u." Yn totaal seagen hast 7,6 miljoen minsken nei de útstjoering fan Rutte syn taspraak by de ferskate lanlike omroppen.

Ek op dizze tiisdei 17 maart hawwe wy wer in liveblog oer alle nijs oer it coronafirus. Foar alle ûntwikkelingen fan moandei kinne je ús eardere liveblog lêze.