Friese verteller van oorlogsverhaal Foppe Dupon (96) overleden
In zijn woonplaats Garyp is de 96-jarige Foppe Dupon overleden. Dupon zat in de Tweede Wereldoorlog opgesloten in Kamp Amersfoort. Daar maakte hij verschrikkelijke dingen mee.
De afgelopen jaren vertelde Dupon zijn oorlogsverhaal aan groepen scholieren. Voorafgaand aan de dodenherdenking soms wel drie keer per week. Vaker kon niet: het greep hem te veel aan.
Ondergedoken, beschoten en verraden
Het oorlogsverhaal van Dupon betreft iets meer dan een jaar. Van januari 1944 tot de bevrijding in 1945. Dupon zat in 1944 ondergedoken, omdat hij niet voor de Duitsers wilde werken.
Op nieuwjaarsdag durft hij het aan om een wandeling te maken. Dat loopt verkeerd af. Hij wordt beschoten door Duitsers, raakt zwaargewond naar het ziekenhuis, duikt opnieuw onder, maar wordt verraden en vastgezet.
Claustrofobie
Nadat hij tien dagen in de gevangenis in Leeuwarden heeft gezeten, wordt hij naar kamp Amersfoort verplaatst. Daar maakt hij ontzettend wrede dingen mee. Dupon is dan ook blij als hij te horen krijgt dat hij naar Duitsland wordt overgeplaatst.
In Duitsland heeft Dupon honger, zwaar werk en is hij altijd bang dat hij iets fout doet en wordt gestraft. Dat laatste gebeurt als hij na een incident drie weken lang in een bunker wordt opgesloten. Daar heeft hij claustrofobie aan overgehouden.
In 2018 vertelde Dupon in zijn eigen dorp Garyp aan groep acht van de basisschool wat hij in die laatste oorlogsjaren heeft beleefd. Radioprogramma Buro de Vries was daarbij.
Als hij thuiskomt na de bevrijding heeft Dupon het zwaar. Mensen zijn niet blij dat hij terug is, maar kijken hem met een lange nek aan, omdat hij in Duitsland voor de Duitsers heeft gewerkt. "Dan heb je zoveel ellende meegemaakt en wordt er zó gereageerd... dat voelt als een messteek in je rug."
Tranen
Dupon praat met niemand over wat hij heeft beleefd. Zijn zoon dringt daar wel op aan: "Als heit het nu opschrijft, dan kan heit het van zich afschrijven en weten wij tegelijk wat heit heeft meegemaakt." Maar hij kan het niet. "Ik kón het gewoon niet."
Toch lukt het hem, als hij 74 jaar is. Twee dagen lang schrijft hij. En dan laat hij het aan zijn vrouw lezen. De tranen rollen over haar wangen. Ze zegt tegen hem dat het mooi is dat hij het heeft opgeschreven. Dat ze blij is om te weten wat hij heeft meegemaakt. Dat het goed voor hem is.
Hij voelt ook dat het goed is: het lucht op. En omdat hij het verhaal aan zijn papier heeft toevertrouwd, kon hij er ook over praten.
Ook de kinderen van groep 8 van de Wrâldpoarte in Garyp waren diep onder de indruk. Na afloop zei een van de kinderen dat hij het een spannend verhaal vond: "Als ik zeker wist dat ik het zou overleven en geen pijn zou hebben, had ik het ook wel willen meemaken", zei hij. Dupon reageerde: "Ik wens het niemand toe, jongen... ik wens het niemand toe."