"Lang niet alle rommel van de containerramp wordt teruggevonden"

Kleissen doet al lange tijd onderzoek naar de wijze waarop afvalstromen zich in zeewater gedragen. Hij heeft onder meer onderzoek gedaan naar het effect van olieschermen in de Pacific. Ook is Kleissen betrokken geweest bij het schoonmaken van de kustlijn bij Rio de Janeiro, in verband met de watersporten bij de Olympische Spelen van 2016.

De enorme verscheidenheid aan producten, die bij het incident in zee zijn terechtgekomen, maakt het lastig om ze allemaal op te sporen. "Al die spullen gedragen zich anders. Sommige materialen blijven op bodem liggen, omdat ze heel zwaar zijn. Andere materialen zijn wat dichtheid betreft net zo zwaar als het water. Ze hebben de neiging om te blijven drijven of in elk geval in de waterkolom terecht te komen."

Met als gevolg dat een deel van de inhoud in korte tijd heel ver kan wegdrijven. "De containers zelf zakken niet per se als baksteen naar beneden. Die dingen zijn niet waterdicht, dus er stroomt sowieso water naar binnen. Hoeveel dat is, hangt af van de lading. Er zijn geheid containers bij die langzaam zijn volgelopen en die kunnen alle kanten op gewandeld zijn; ze zijn heel lastig terug te vinden.'

Kleissen is er van overtuigd dat een deel van de containers heel ver is weggedreven. "Als de lading maar een heel klein beetje zwaarder is dan water, dan kan het heel lang duren voordat zo'n container op bodem terecht komt. Die zwerft rond onder water en kan ver komen. Zelfs in een halve dag, ben je al snel een paar kilometer verder."

Hij schat in dat een klein deel van de containers nooit meer of pas over jaren wordt teruggevonden. "Als ze in een gebied terechtkomen waar de bodem zich heel dynamisch gedraagt, dan bestaat de kans dat ze in de loop van de tijd onder het zand worden begraven. Vooral in de buurt van de wadden is dat heel goed mogelijk."

Veel containers zijn opengebarsten. De losse inhoud is in zee terecht gekomen. Een deel daarvan kan bij toeval over een heel lange tijd alsnog boven water komen.

"Door de stromingen kunnen spullen in één gebied op de bodem terechtkomen en vervolgens in het sediment begraven worden", vertelt Kleissen. "Dat kan zeker in combinatie met het dynamische karakter van het waddengebied, dat altijd in beweging is met onder meer wandelende geulen. Als er dan een fikse storm overheen komt, kan de boel open worden gewoeld en weer vrijkomen in het water."

Dat zou niet de eerste keer zijn: "Bij de olieramp in de Mexicaanse Golf dacht men ook op een gegeven moment dat het klaar was. Totdat er door een orkaan opeens weer olie naar boven kwam."

Er zijn modellen waarmee berekend had kunnen worden wat er met de spullen uit de overboord gevallen containers is gebeurd. "Ze worden gebruikt om uit te rekenen waar stromen afval naar toe gaan, maar worden ook ingezet bij dreigende hoog water," volgens Kleissen.

Toch zijn die modellen bij het incident met de MSC Zoe niet gebruikt. "Bij een olieramp in dit gebied zou dat wel gebeurd zijn. Dat het hiervoor niet is ingezet, komt doordat pas in heel laat stadium duidelijk werd dat er een grote hoeveelheid containers over boord was geslagen. Daar komt bij dat men niet wist wat er in de containers zat. Dan wordt het lastig om de juiste gegevens in die modellen in te voeren."

Volgens Kleissen is er nog steeds geen exacte informatie over de materialen, die door de ramp met de MSC Zoe in het water terecht zijn gekomen. Er is weinig bewaard gebleven.

Het merendeel van de verzamelde materialen is naar de afvalverwerking gegaan, zonder geanalyseerd te zijn. "Dat is zonde, want juist die data hebben wij bij Deltares en andere wetenschappers nodig voor de modellen. Dat zou heel erg helpen bij nieuwe incidenten met afval in datzelfde waddengebied. Er is nog steeds geen goed beeld en we vrezen dat dit er ook niet meer komt."