Kollum: "Keunstich"

Efkes fierder oan dy Burgemeester Wuiteweg stie de ambachtsskoalle. In âlde skoalle. Doe al. Niks nijmoadrich. In somber grut heech rjochtút  hoekich gebou. In grutte tún derfoar. Jim sjogge it no efkes troch myn doetiidske berne-eachjes. As it tsjuster wie woe’k der wol gaueftich foarby rinne, ik krige lytse rillinkjes oer it rêchje. En yn dy skoalle sieten grutte brede jonges. Karbouwen. It wiene de takomstige doggers yn de mienskip. Wy giene oan de stúdzje, hienen gjin aan fan wat der yn dy ambachtsskoalle barde. Dat wie in oare wrâld. It duorre in jier as fiif ear’t dy misfetting foarby wie, mar doe wennen we al net mear oan dy wei.

Dy skoalle stiet der noch wol. Aardich fertutearze. Logysk, bout yn de fyftiger jierren, brûkt foar alderhande foarmen fan ûnderwiis. Ambachtsskoallen bestean net mear. Der binne de technyske opliedingen yn it vmbo en mbo foar yn it plak kaam. It gebou is no yn hannen fan de grifformearde skoallemienskip Gomarus. Kristliken sizze dat yn de polityk net, mar se bin echt wol fernijend, hear. Der komt dus in nije skoalle. En no bin der ynienen 800 lju dy’t al in petysje tekene ha om de foarkant fan dy âlde skoalle bestean te litten. Sa markant fine se dy. Ik kin der folslein neat markants oan fine, mar ja 800 razers op sosjale media bin op 't heden it alderwichtichst yn ús mienskip. En in petysje fia facebook is it swierste krêftmiddel yn de hjoeddeiske polityk. Dat wit Omrop Fryslân mar al te goed op 't heden, mar dêr bemuoi ik my net mei, al daveret dat noch wat fierder as de ambachtsskoalle. Dy’t lykwols miskien wol stean bliuwt. In moaie útdaging foar in arsjitekt. Ek al slacht it yn stân hâlden fan sa’n gevel nearne op as je it inkeld ha oer: “Och heden wat sonde, dat soks ferdwine soe.”

Mar Drachten hat wat yn te heljen. Drachten hat gjin kultureel histoarysk sintrum. Of tsjerken. Drachten wie eartiids in yn twaen ferdield earm plakje; In lyts kwakje huzen om de Drachtster Kompanjonsfeart hinne. Mar Philips hie yn de hiele wrâld socht, mar fûn op de heide allegearre earme minsken dy’t wol foar in botsen arbeidzje woene. Dus dy sette dêr in fabryk del en no wurdt der yn Drachten sels al in brêge nei him neamd. Mar yn dy tiid kamen der ynienen gâns lju yn de nije pro-vinexwenten. En doe kaam de Lawei, dan koenen de lju ek noch in pear kear yn it jier laitsje. Ik oerdriuw wat. Drachten wie ek it plak fan Jan Planting, Ids Wiersma, Pier Pander, Theo van Doesburg en de Rinsma’s. Dy wiene echt wol ferneamd. Mar net yn Drachten. Dat wie in saaklike kearn, der moast wurk bliuwe en by komme.

De lêste jierren draait dat byld in bytsje. Likegoed skrok ik fan 'e wike  doe’t ik lies dat Drachten fjouwer grutte nije keunstwurken ha wol. Niks KH2018, yn Drachten kin se alle Ljouwerters wol skite. Mar ik bin ek al wer teloarsteld. Dy fjouwer keunstwurken moat stedsmarkearingspunten wurde. Drachten moat sichtberder wurde. Dat is in saaklik útgongspunt. Eartiids ferstoppen je dy bedriuweterreinen efter beamkes, no moat se iepen en bleat as prostituees lâns de dyk stean.

Mar ach tink je dan, der komt yn elk gefal wat kultuer by. Dan krijt sa’n plak ek wat mear kasjet. It kostet wol in kwak jild. En fansels allegearre bûtenlânske keunstners, jim kinne it byld fan Fryslân sa linkendewei wol. Lokkich witte politisy dat se de úteinlike kar dwaan litte moatte troch de befolking. Dy moat meidwaan. Dus aanst wurde se by elkoar roppen, krekt as by de fonteinen yn de alve echte stêden. Moat jim ris sjen, moai hè.

Mar de ynwenners fan Drachten wolle folle leaver de foargevel fan de âlde ambachtsskoalle behâlde."