Aly van der Mark blijft actief: "Achter de geraniums zitten is niets voor mij"

"Achter de geraniums zitten is niets voor mij, al staat het huis er vol mee omdat mijn man ze kweekt. Ik moet beslist bezig blijven. Daarom zoek ik van alles uit en schrijf daar dan over. Altijd vanuit het idee: als ik het niet doe, doet niemand het."

En zo verschenen er bijvoorbeeld boeken van haar over tuinontwerper Gerrit Vlaskamp, over nuttige handwerken, verdwijnende namen en sterke Friese vrouwen. Schrijfster en oud-Omrop-collega Aly van der Mark is druk met van alles bezig en voelt zich bij veel zaken betrokken.

"Ik schrijf ook regelmatig ingezonden stukken voor de krant, omdat ik me over van alles kan opwinden. Zo ben ik nou eenmaal."

Aly van der Mark werd vlak voor de oorlog geboren in Rotterdam, waar haar vader politieman was. Ze maakte het vernietigende bombardement op de stad mee.

"Met mijn moeder zat ik onder de houten trap. Het sloeg natuurlijk nergens op, maar onder die trap was je veilig, zo werd er gedacht. Ik weet niet of ik het daaraan heb overgehouden, maar ik kan beslist niet tegen harde geluiden..."

Na de oorlog kon Aly's vader politieman in Fryslân worden en verhuisde de familie naar Oudeschoot. In een huis tegenover waar nu ijsstadion Thialf staat, woonden de Van der Marks. Aly kan zich er erg over opwinden wat er allemaal veranderd is, of zoals ze het zelf zegt: 'vernield'.

"Waar nu Batavus en al die andere fabrieken staan, was vroeger een mooi bos. Die stenen bebouwing had veel beter aan de andere kant van het spoor kunnen staan. Maar ja, de gemeente Heerenveen is er heel goed in om mooie, oude dingen te laten verdwijnen."

De Blauwsingel is er gelukkig nog wel. Daarachter lag het open land met een vaart. "Een groot litteken op mijn hand herinnert me daar altijd nog aan. Toen we daar als kind speelden, zat ik eens in een tobbe op het water. Omdat ik bijna omsloeg, pakte ik de wal vast, maar greep daarbij in het prikkeldraad."

Over de oorlog werd toen eigenlijk niet meer gesproken. "Dat moesten we blijkbaar achter ons laten. Het is natuurlijk dom dat ik daar later ook nooit meer naar heb gevraagd."

Toch schreef Aly er nog niet zo lang geleden een boek over: Zoo gelukkig dat we elkaar nog hebben. Basis voor het boek waren wat eigen herinneringen, maar vooral ook brieven die pas jaren later bij een verhuizing aan het licht kwamen.

Toen de Van der Marks in Rotterdam woonden, werden regelmatig brieven over en weer naar de familie in Fryslân gestuurd om elkaar te informeren. Wat in de brieven opviel, was dat men vooral probeerde elkaar gerust te stellen. De familie moest zich niet te veel zorgen maken.

In de jaren na de oorlog was het voor een dochter van een politieagent ongebruikelijk om te studeren. "De schoolmeester bepaalde feitelijk hoe je toekomst eruit zag. Als dochter van een politieman zou schooljuf al mooi genoeg zijn, dus eerst maar eens naar de ULO en daarna naar de kweekschool."

En zo gebeurde het ook. Voor de klas is het Aly eigenlijk altijd goed bevallen, maar dan vooral om de kinderen. "Daar had ik een goede band mee."

Tegenwoordig zou ze het vak van schooljuf niet graag meer willen uitoefenen. "Al dat vergaderen en de vaders en moeders die altijd maar in de klas komen, ik moet er niet aan denken. En dan de kinderen van tegenwoordig. Die zijn vaak zo verwend en onfatsoenlijk. Al die prinsjes en prinsesjes, ik zou er gek van worden. En de kinderen ook slaan, denk ik."

Via de toneelwereld kwam Aly van der Mark in contact met de regionale radio. "Symen Dijkstra vroeg mij om een stemtest te doen. Zo ben ik er in 1969 in gerold. Eerst moest ik als omroepster de programma's aankondigen. Drie keer een half uur per week. Later werd dat veel meer."

De sneeuwwinter van '79 heeft daar, zoals bekend, een grote rol in gespeeld. Het belang van regionale omroep werd toen pas goed duidelijk. Voor Aly was het een hoogtepunt toen dat ze met een helikopter over het ingesneeuwde Fryslân mocht meevliegen. "De piloot deed onderweg ook nog wat stunts en liet mij stiekem ook even vliegen."

Langzamerhand maakte ze steeds meer reportage en documentaires. Toch zullen de meesten Aly van der Mark voaral kennen van radioprogramma's zoals De Koperen Tuin en een verzoekplatenprogramma.

"Dat zijn twee heel verschillende programma's: aan de ene kant een cultuurprogramma en aan de andere kant plaatjes die aangevraagd werden door en voor gewone mensen. Maar beide paste goed bij me. Ik voelde me nergens te groot voor. Bovendien waren de verzoekplaten zo'n succes dat ik er ook na mijn pensioen nog even mee door mocht gaan."

Hoewel Aly van der Mark zichzelf 'heel beeldend' noemt, heeft ze nooit voor de televisie gewerkt. "Als voice-over heb ik daar wel teksten voor ingesproken, maar die programma's niet zelf gemaakt. Toch had me dat wel aardig geleken, maar het is mij nooit gevraagd. En ik heb me er zelf ook niet voor aangemeld."

"Dat is een domme eigenschap, natuurlijk. Als je dat wilt, moet je dat laten weten. Ik heb echter afgewacht. Niet eens uit bescheidenheid, ik aas gewend gevraagd te worden. In mijn leven heb ik maar één keer gesolliciteerd."

Aly van der Mark wordt met een knipoog ook wel 'Mevrouw Vlaskamp' genoemd. Dat komt omdat ze een heuse Vlaskamp-revival op haar naam heeft staan.

Gerrit Vlaskamp was een tuinontwerper in de tweede helft van de 19de eeuw. Omdat hij een oud-oom van Aly's echtgenoot was, wilde ze wel wat meer over hem weten.

Philips Breuker heeft haar toen op het spoor gezet van een bomenkweker in Burgum die een rijk archief had vanaf 1861. Toen ze daarin dook, kwamen er zo'n 350 ontwerpen tevoorschijn van tuinen die in Noord-Nederland en in Duitsland, zijn aangelegd. Compleet met lijsten van aangeplante bomen, struiken en planten.

Al die rijkdom aan informatie was aanleiding voor meerdere boeken en blogs, en ook voor in ere herstelde tuinen. Bovendien is de naam Vlaskamp nu ook verbonden aan een steeg in Stiens en een tunnel in Hurdegaryp. Zonder de inspanningen van Aly van der Mark was dat, waarschijnlijk, allemaal nooit gebeurd.

Ook voor de Hongaarse zangeres Veronica, heeft ze zich ingezet. Deze vrouw zong operastukken op straat in Groningen en werd met een radio-optreden in De Koperen Tuin voor het eerst aan het grote publiek voorgesteld.

Daar bleef het niet bij. Aly nam haar bij de hand naar het conservatorium, zorgde voor een studiebeurs en nam haar zelfs in huis.

"Dat was wel een grote gok natuurlijk, maar we zijn blij dat we hebben gedaan. Veronica heeft zich enorm kunnen ontwikkelen als zangeres en zelfs internationale prijzen gewonnen. Geweldig toch?"

Momenteel woont Veronica weer in Hongarije en richt ze zich vooral op de politiek. Ze is actief voor een oppositiepartij die het opneemt tegen Orban. Dat betekent dat ze veel minder aan zingen toe komt. "Dat is jammer, maar het gaat natuurlijk om je eigen prioriteiten", vindt Aly van der Mark.