De toan fan Jan Koops: "Boereakties"

Jan Koops © Omrop Fryslân
"En openi'j waren d'r boere-akties. Dit keer smeten ze deur et hiele laand henne puun en vullis op een tal sneldieken. Ik begriepe daor hielemaole niks van.
Et tal meensken dat aachter de akties ston was al naor beneden gaon en dan wodt d'r ok nog es eulie op et vuur gooit. Ik bin bange dat ze alle respekt verspeulen op die meniere.
Dat boeren heur frustraosies uteren willen, daor kan'k hiel goed inkommen; dat zo'k zels ok daon hebben, mar niet op disse wieze.
De toan fan Jan Koops
Et is trouwens dudelik dat niet alliend boeren aachter disse toestanen zitten. De akties wo'n ok kaapt deur aandere groepen.
De meensken die te lieden hebben onder de akties hebben deurgaons gien enkele invloed had op de stikstofbesluten van et kammenet, mar kommen al te laete op heur wark, missen inkomsten, kriegen de winkelschappen niet meer vuld, of zitten in een auto mit kiender uren te waachten tot ze deurrieden kunnen naor de dieretuun of et vekaansiehusien.
Butendat jaegen ze oons ok nog es op kosten. De sneldieken moe'n openi'j schonemaekt en leegveegd wodden en de braandties moe'n blust. Dat kost allemaole gemienschopsgeld dawwe mitmekeer ophoesten moeten.
Dan he'k meer begrip veur ludieke akties: boerebuusdoeken an een vlaggestok of an de autoantenne. Minder begrip he'k veur et overal ophangen van omgekeerde Nederlaanse vlaggen. Ok dat röpt hier en daor reakties van onbegrip op. Burgemeesters laoten et nog mar even zo, mar ze hebben al angeven dat et nao verloop van tied toch weghaeld wodden moeten zal. En daor kan'k inkommen. Et leidet chauffeurs of en butendat gaoj' zo niet omme mit een vlagge die veur vule meensken een bepaolde weerde het. Dan is de vlagge halfstok hangen in de gewone kleurevolgodder een minder verkeerd signaal, vien ik.
Dat d'r weer vervelende akties op touw zet binnen kon wel es et gevolg wezen van et anvieteren deur oold-president Trump van Amerike. Die kraomt al jaoren onzin uut, en ok dit keer baseert hi'j him weer op nep-ni'js van een tal tillevisiezenders in eigen laand. Aj' zoe'n ex-president as vrund hebben, dan hej' dunkt mi'j gien vi'janen meer neudig.
Zoe'n vi'jaand zien de boeren zels zowat in Johan Remkes die as een soorte van bemiddeler ansteld wodde, mar veur de boeren niet te proemen is omreden hi'j zels aachter de kammentsbesluten zitten zol.
Remkes het now alderhaande groepen nuugd om bi'jmekeer te kommen. Niet alliend boeren, mar ok netuurorgenisaosies, baanken en eigeners van veevoerfebrieken. Hi'j wil et bried anpakken en niet alliend praoten over de stikstofplannen, daor zo tegen protesteerd wodt, mar ok over de opgaoven veur netuur, klimaot, waeter en de toekomst van de Nederlaanse laandbouw. Hi'j schreef in de uutneudiging dat d'r alle ruumte is veur idenen om de opgaoven die d'r liggen realiseren te kunnen. Hi'j wil d'r saemen mit al die groepen preberen uut te kommen.
Dan is et te hopen dat ze allemaole et stok van et onofhaankelijke journelistenforum De Correspondent lezen hebben. Dat kwam mit een goed onderbouwd artikel over de aachtergronden van de preblemen die now veur liggen, mar veural ok kwammen ze mit een idee veur de kaante die de oplossing op gaon moeten zol.
Kot zegd komt dat d'r op daele dat et kammenet de boeren tied geven moet om zels mit goeie oplossings te kommen, mar dan al verstarkt deur riegelgeving; riegelgeving dan niet angaonde de uutstot van stikstof, mar om et an banen leggen van de import van veevoer en et gebruuk van keunstmest.
Dit lost een groot pat van et stikstofprebleem automatisch op: stikstof diej' d'r niet in stoppen, kuj' ok niet uutstotten.
"De keuze om et roer radikaal om te smieten, is een muuilike. Et is onzeker en tiedrovend." Mar "et kan nog", ston in et stok. Deur laandbouwbedrieven in staot te stellen om heur op heur eigen wieze an te passen. Niet deur subsidie op specifieke apperaoten, mar deur boeren geld en tied te geven, en ze leren te laoten van kollega's mit ervering, bi'jgelieks de boeren die et Gruunboerenplan opzet hebben.
As Remkes van et kammenet hier tied en ruumte veur krigt en de boeren, netuurorgenisoasies, baanken en veevoerbedrieven mit him an taofel gaon, dan zol et nog tot een mooi risseltaot leiden kunnen.
Dan kan de vlagge uut, mar dan al in de gewone kleurevolgodder!"