Coronanijs 20 jannewaris: kabinet besjocht mooglikheden kultuer, sport en hoareka

Yn Fryslân binne yn de ôfrûne 24 oeren gjin stjergefallen fêststeld as gefolch fan it coronafirus.

Neffens de lêste sifers fan it RIVM is der ien Fries opnaam yn it sikehûs. Dat giet om in ynwenner fan de gemeente Ljouwert.

Yn Fryslân binne yn de ôfrûne 24 oeren 908 nije coronabesmettingen registrearre by it RIVM. It werklike tal positive tests leit nei alle gedachten heger, mar it slagget de GGD'en en it RIVM net om it hege tal meldingen allegear te ferwurkjen.

De ôfrûne trije dagen binne der dêrom yn Nederlân yn totaal sa'n 27.000 positive tests minder trochjûn. It RIVM en de GGD'en wurkje deroan om dy efterstân wer yn te heljen. It is net dúdlik hoefolle fan dy gefallen yn Fryslân binne.

Lanlik leit it tal nije coronabesmettingen op 39.978.

Kin premier Mark Rutte freed de hoareka en de kultuer weriepening fan 29 jannewaris ôf yn it foarútsicht stelle, salang de sifers net drastysk ferminderje? Dy fraach stelde it CDA tongersdei yn it coronadebat.

Dat de hoareka en de kultuersektor noch net iepen kinne neamt CDA-Keamerlid Joba van der Berg "erg wrang. Het is niet uit te leggen dat bouwmarkten wel open kunnen, maar musea niet."

In tidich sinjaal foar de hoareka en de kultuer is ek nedich "in verband met de voorbereiding van het plannen van roosters, inkoop, et cetera", sei Van der Berg.

De 1,5 meter ôfstân liket te betiid fan tafel fage te wêzen as coronamaatregel, seit D66-Keamerlid Wieke Paulusma. "Ik durf misschien wel te zeggen dat we daar te snel mee waren", sa seit de politika. De maatregel, lange tiid ien fan de basisregels fan it coronabelied, waard yn septimber loslitten. Mar sûnt novimber moatte minsken op safolle mooglik plakken wer 1,5 meter ôfstân hâlde.

Foar de lange termyn ropt Paulusma it kabinet dan ek op "met een zorgvuldiger blik te kijken wat we wel of niet zouden moeten doen".

De ôfdielingen yn sikehûzen dêr't coronapasjinten behannele wurde, wurde hieltyd leger. Op de Nederlânske intensive cares lizze no noch 289 pasjinten mei it coronafirus, trettjin minder as woansdei. De lêste kear dat dit tal ûnder de trijehûndert lei wie twa-en-in-heale moanne lyn, op 6 novimber.

Yn totaal lizze der no noch 1.123 Covidpasjinten yn de sikehûzen. Dat binne der 25 minder as woansdei, sa falt op te meitsjen út de meast resinte sifers fan it Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS). Op de ferpleechôfdielingen gie it tal coronapasjinten it ôfrûne etmiel nei ûnderen mei tolve ta 834.

De VVD slút noch net út dat it in 2G-belied, wêrby't minsken allinnich tagong ta bepaalde lokaasjes krije as se resint faksinearre of genêzen binne fan corona, yn de takomst stypje sil. Keamerlid Judith Tielen sei hjoed yn de Twadde Keamer dat it yn de takomst in mooglikheid wêze kin om de mienskip mear iepen te hâlden.

Troch coronabesmettingen by learlingen moatte hieltyd mear skoallen hiele klassen nei hûs stjoere. Gemiddeld is hast 24 prosint fan de learlingen dizze wike net op skoalle. Dêrfan is goed twa tredde relatearre oan corona. Foarige wike wie dat noch 9 prosint, seit de Algemene Vereniging Schoolleiders (AVS).

"Schoolleiders zijn blij dat de scholen weer open zijn, tegelijkertijd zien we de besmettingen toenemen en is het onderwijs met de huidige maatregelen lastig te organiseren. Er is een grote behoefte aan duidelijke kaders om lokaal beslissingen te nemen", seit de foarsitter fan de AVS.

Op 80 prosint fan de skoallen ûntbrekke ien of meardere leararen.

Der moat noch foar it kommende wykein in hurde iepeningsdatum foar de hoareka komme. Dat skriuwe hûndert leden fan Keninklike Hoareka Nederlân yn in brânbrief oan it kabinet. Mei sikehuzen dy't leechrinne is der neffens harren gjin draachflak mear foar de lockdown fan de hoareka.

Ton Eijer, foarsitter fan de ôfdieling yn Ljouwert, achtet de kâns grut dat as it kabinet net foar sneon mei in iepeningsdatum komt der aksjes folgje sille. It iepenjen fan de hoareka op 26 jannewaris, ek as dit net mei, heart dêrby ta de mooglikheden.

In groep boargemasters, ûnder wa Sybrand Buma fan Ljouwert, skreau juster yn in needgjalp oan it kabinet dat de logika yn it coronabelied fuort is. Yn in opinystik yn de Volkskrant skriuwe se dat se gjin gaos wolle en dat it tiid is foar in better coronabelied.

"Je ziet vooral dat de mensen heel erg aan het missen zijn dat ze er even uit kunnen", seit Buma. "Dus aan de ene kant heb je de financiële schade bij de organisaties, maar ook de maatschappelijke schade van het zo lang zo klem zitten."

De boargemasters roppe it kabinet op om de maatregels te ferromjen: "Maar we beseffen wel heel goed dat er nog steeds een groot zorgprobleem is. Dus het gaat er niet om: alles open in een keer, maar wel over veel bredere vlakken. Ga nou terug naar de situatie voor 19 december. Waar in stappen de samenleving weer open zou kunnen gaan."

Neffens Buma wurdt it hieltyd lestiger om de coronamaatregels te ferdigenjen. "In het buitenland is alles open, dus het is nu echt wel heel moeilijk om het aan de samenleving uit te leggen."

Eastenryk lit fan moandei ôf de karantêneplicht ferfalle foar Nederlanners dy't gjin boosterprik hân hawwe tsjin it coronafirus. Dat meld it Eastenrykse Toeristeburo, dat dy ynformaasje ferkrigen hat fia de oerheid. Wa't net in tredde prik sette litten hat, moat no noch tsien dagen yn karantêne by ynkomst.

De ferrommingen jilde foar Nederlân en noch trettjin oare lannen dy't fanwege de opmars fan de omikronfariant op in heechrisikolist stienen. No't de firusfariant ek yn Eastenryk dominant is, hat it regear besletten dat werom te draaien, melde media yn it Alpelân.

Oannamen dy't it RIVM earder die oer de omikronfariant fan it coronafirus, wiene neffens topynfeksjolooch Jaap van Dissel "te pessimistisch". Dat jildt ûnder mear foar it risiko op sikehûsopname. It ynstitút skatte twa wiken lyn noch yn modelberekkeningen yn dat dy 40 persint leger is as by de deltafariant, mar ek dat liket te somber, erkende Van Dissel yn de Twadde Keamer.

Oer de presize gefaren fan omikron is noch ûnwissens.

Fan de Nederlanners dy't yn oanmerking komme foar in boosterprik hawwe sân op de tsien dy yntusken sette litten. Jaap van Dissel fan it RIVM besifere yn in briefing foar Twadde Keamerleden dat oant en mei 16 jannewaris 7,6 miljoen boosters set binne. Dat komt del op 69 persint fan de minsken fan 18 jier en âlder dy't yn oanmerking komme foar in booster.

Van Dissel warskôget yn de technyske briefing oan de Keamerleden dat de groei fan it tal besmettingen mei omikron wol deeglik ynfloed hat op de sikehûsopnamen. Dat skriuwt de NOS. Dat yllustrearret er mei sifers út de lannen dy't op ús foarrinne wat de besmettingen oanbelanget, lykas Denemarken en Ingelân.

Yn fergeliking mei oare Europeeske lannen lizze yn Nederlân no, rekken hâldend mei it tal ynwenners, in stik minder coronapasjinten yn it sikehûs. Yn Denemarken en België binne dy oantallen yn ferhâlding twa kear sa heech, yn it Feriene Keninkryk, Spanje en Frankryk fiif kear sa heech.

Yn de Nederlânske situaasje soene dy oantallen in "zeer forse" druk op de soarch opleverje, seit Van Dissel. "Je zou die aantallen niet in Nederland willen hebben." Yn ûnder mear Dútslân lizze yn ferhâlding just minder coronapasjinten yn it sikehûs.

De ôfname fan it tal coronapasjinten soarget derfoar dat der mear romte komt foar it ynheljen fan de útstelde soarch. Dat skriuwt it Acute Zorgnetwerk Noord Nederland (AZNN). Yn earste ynstânsje sil de ic-ôfhinklike planbere soarch ynhelle wurde. Dêrby giet it bygelyks om planbere operaasjes wêrby't de pasjint nei ôfrin mooglik op de ic telâne komt.

Yn Fryslân lizze op it stuit 21 coronapasjinten yn de sikehûzen. Dêrfan lizze der njoggen op in ic-bêd. Dat is it leechste tal ic-pasjinten sûnt 9 novimber. Ek doe leinen der njoggen pasjinten op de ic.

Moandei gie it noch om 25 pasjinten yn de sikehûzen; der leine doe tsien coronapasjinten op de ic's.

Yn de noardlike provinsjes Grinslân, Drinte en Fryslân lizze no 52 coronapasjinten yn de sikehûzen, wêrfan achttjin pasjinten mei covid-19 op in ic-bêd.

De omikronfariant fan it coronafirus hat de deltafariant yntusken ferkrongen neffens it RIVM. Sa'n 95 persint fan de nije ynfeksjes wurdt feroarsake troch omikron, sei topynfeksjolooch Jaap van Dissel by in briefing yn de Twadde Keamer.

"Het beeld is aan het kantelen", stelde Van Dissel fêst. Hy wiisde der noch ris op dat omikron minder faak ta sikehûsopname liedt as delta. Dêrneist wurde minder minsken sa siik dat se op de intensive care telâne komme, mar yn watfoar mate dag presys sa is, koe Van Dissel noch net hielendal dúdlik sizze.

De aksjedei fan de kultuersektor is woansdei tige slagge, mar wat hat it opsmiten? Perspektyf moat der komme, seit Tatiana Pratley fan Tryater.

It Ljouwerter teäter woe woansdei, krekt as safolle teäters, in lytse kapsalon iepenje yn it gebou. Kappers soenen klanten knippe en tagelyk soenen akteurs solo spylje, mar dat mocht net fan de gemeente.

Tryater liet it der net by sitte en begûn in protestmars fan it eigen gebou nei it Saailân ta. Dêr hie it Fries Museum op it plein in yogastudio ynrjochte. "We hienen in moaie opkomst", seit artistyk lieder Tatiana Pratley fan Tryater.

Pratley hopet no lang om let perspektyf te krijen. "Ik begryp wol dat it net altyd maklik is om te foarsizzen", seit Pratley. "Mar nei twa jier is it wolris tiid om in plan foar de langere termyn te hawwen. Wat is de kommende moannen de bedoeling?"

It syktefersom yn Nederlân wie yn desimber foar de twadde moanne op rige "uitzonderlijk hoog" as gefolch fan corona. Foaral yn de sûnenssoarch, yndustry, it ûnderwiis en de bou foelen in soad minsken tydlik út.

Neffens de sifers kaam it fersom út op 4,9 prosint. Yn novimber wie it 5,1 prosint.

Europa hat hjoed mooglik in primeur: de coronakaart soe wolris hielendal donkerread kleurje kinne. Dat is it heechste warskôgingsnivo. Oarsaak is de flugge fersprieding fan de omikronfariant.

De coronakaart bestiet út 211 regio's yn 30 oansletten lannen. Yn de ôfrûne wike stienen 186 regio's op donkerread. Gjin inkelde streek kleure oranje of groen, en dat wie noch net earder foarkaam.

Nederlân kleuret wer donkerread, foar de tsiende wike op rige.

It Veiligheidsberaad fan de 25 boargemasters dy't foarsitter binne fan in feilichheidsregio komme tongersdei digitaal by elkoar foar in ekstra gearkomste. Se prate oer sektoaren as de hoareka en de kultuer.

Se wolle dat it kabinet dizze wike oan dy sektoaren witte litte hoe't de takomst derútsjocht en mei in konkreet plan komt. Se sjogge ek werom op de aksjedei fan juster by de musea en teäters.

De boosterprik is hiel effektyf om sikehûsopname by covid-19 foar te kommen. Dat stelt it RIVM op grûn fan sikehûssifers oer de lêste twa moannen. Belangrike kanttekening is wol dat de sifers foaral gean oer de deltafariant, dy't ûnderwilens ferkrongen is troch de omikronfariant.

De beskerming foar minsken mei in ekstra yninting wie 97 prosint tsjin sikehûsopname en 98 prosint tsjin IC-opname. Wa't de basisynintingen hân hat, wie foar 85 prosint beskerme tsjin opname en foar 93 prosint tsjin IC-opname.

Foar net-faksinearden is it risiko om mei corona yn in sikehûs te kommen, wie yn de ûndersochte perioade 33 kear heger as ien dy't alle prikken hân hat.

Wolkom by it liveblog fan tongersdei 20 jannewaris oer de ûntwikkelingen oangeande it coronafirus yn Fryslân. Us liveblog fan juster neilêze kin hjir.