De toan fan Froukje Sijtsma: "Op hûzedate mei Marrit"

We sitte mei in bakje tee yn de stêd, wylst ús berntsjes harren fermeitsje yn de boartershoeke. Marrit fertelt dat se in ideaal hûs besjoen hat yn de Trynwâlden. Se rekket net útpraat oer hoe prachtich oft de wenning is en hoe hearlik de tún. Mar ek by dit hûs fisken se wer achter it net. It persintaazje dat Marrit en har man oerbiede op de fraachpriis fan hûzen wurdt hieltyd heger, mar in stel út de Rânestêd hie krekt wat mear jild yn it ponkje.

"Eltsenien hat rjocht op in noflik wenplak en ik gun it eltsenien", seit Marrit stellich. "Mar it is gewoan sa frustrearjend dat minsken út it Westen mei harren hegere oerwearde hjir makliker oerbiede kinne. En sa wol ik hielendal net iens tinke as is it eigen folk earst."

Al goed trije jier is it stel dwaande om harren dreamhûs yn in Frysk doarp te finen. En do hearst harren ek net kleien oer it plak dêr't se no wenje. Want in eigen hûs yn dizze tiid is al in geskink, dat beseffe sy ek wol. Mar it wurdt wol dúdlik dat it net allinnich lestich is foar starters, hierders of allinnichsteanden om in hûs te finen. Ek twafertsjinners mei in royaal ynkommen en oerwearde op harren eigen hûs komme der hast net tusken. En dat wylst dit gesin in hiel soad te bieden hat oan in doarp.

Marrit en har man binne echte doarpsminsken. As starters kochten se tsien jier lyn in hûs yn de stêd om op kultureel en kulinêr flak harren hert op te heljen, mar wol mei it idee dat as der bern komme soenen, se dan werom soenen nei it plattelân. De bern op in doarpsskoalle en genôch plak foar in trampoline yn plak fan boartsje tusken parkearre auto's.

Alle kearen as Marrit en har man in bod útbringe, stjoere se in hânskreaune brief derby en tekeningen fan de bern. Se fertelle wa't se binne, wat se it doarp te bieden hawwe, dat se har ynsette wolle mei frijwilligerswurk en wat har sa oansprekt oan it doarp. En de húseigeners gunne it harren grif, mar eintsjebeslút lûkt dejinge mei de measte goudstikken oan de langste ein.

Tiden hawwe tiden blykt mar wer. Want in pear desennia lyn wienen we noch hartstikke wiis mei de Dútsers en westerlingen dy't hjir de hûskes yn de stedsjes of oan de seedyk opkochten en sa de krimp in bytsje in halt tarôpen.

Mar no is it tij keard en wolle wy de eigen befolking der permanint yn hawwe. En it kloppet fansels fan gjin kant dat guon Friezen oerlibje yn fakânsjehúskes of sjalets, wylst geskikte wenhûzen in noflik taflechtsoarde wurde foar minsken dy't hjir wykeins in frisse noas helje wolle as kompensaasje foar it flechtige libben yn de Rânestêd.

De problematyk is kompleks. De hypoteekrinte is leech, der binne folle mear ienpersoanshúshâldings, âlderein bliuwt langer selsstannich yn harren ôfbetelle hûzen wenjen, mei om't de hierprizen ek net bepaald útnûgje om te ferkeapjen, we hawwe flechtlingen op te fangen en earlik is earlik: mei wenromte falt hjoed-de-dei grof jild te fertsjinjen. En hawwe wy dy eurotekens allegear net yn de eagen?

No't de grutte stêden wenbelied opstelle om 'huisjesmelkers' en ynvestearders te kearen, soe it dan no ek net ris tiid wurde dat Fryske gemeenten dêr folle skerper op wurde?

Marrit reart troch har munttee en seit semyserieus: "Ik betrape mysels der lêsten op dat ik by it lêzen fan de krante de rouadvertinsjes wol hiel sekuer bestudearre. It koe ommers ek in leech hûs opsmite. Ferskriklik dochs?"

Marrit har eagen fonkelje gelokkich noch wol, want se leaut noch altyd yn echte leafde. En dêrom de oprop: hokker hûseigener yn in leuk Frysk doarp wol mei Marrit en har famylje op hûzedate? Se sykje noch in leafdefolle bewenner foar harren prachtige hûs út 1906, fol mei autentike eleminten flakby it sintrum fan Ljouwert, tichtby de âlde kades. Yn ruil foar dat hûs wolle se likefolle leafde werombringe nei dyn doarp.

Is der noch in lot út de lotterij? Betelle mei leafde en sûnder dat beide partijen de jackpot hoege te beteljen? Lit it Marrit witte. De tee stiet klear."