Hoogleraar recht: algemene mondkapjesplicht kan juridisch gezien niet

Alle coronamaatregelen worden nu vastgelegd in noodverordeningen en kunnen niet langere tijd grondrechten beperken. Het kabinet kan daarom niet op korte termijn besluiten tot een mondkapjesplicht in de openbare ruimte, zegt hoogleraar 'recht en samenleving' Jan Brouwer: "Dat zou op dit moment alleen via een noodverordening kunnen en die noodverordeningsbevoegdheid van de burgemeester dan wel voorzitter van de Veiligheidsregio is heel beperkt."

Omdat het aantal coronabesmettingen weer toeneemt, wordt er ingezet op een bredere mondkapjesplicht. In Nederland geldt die alleen in het openbaar vervoer, terwijl de mondkapjes in andere Europese landen ook in de openbare ruimte verplicht zijn. Het kabinet vroeg het Outbreak Management Team (OMT) om advies over het gebruik van de beschermingsmiddelen.

In de wet staat dat er van de wet afgeweken mag worden, maar niet van de Grondwet, legt Brouwer uit. Volgens hem gaat een mondkapjesplicht in tegen artikel 10 van de Grondwet:"Het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer, in de volksmond heet dat het recht op privacy." Daar valt ook onder welke kleding iemand draagt.

Die aparte wet is er nu nog niet. Voorlopig worden de coronamaatregelen dus noodverordeningen opgenomen. Die wet zou wel kunnen worden veranderd, maar dat moet worden goedgekeurd door de Eerste en Tweede Kamer. "Dat kan niet door middel van een plaatselijke of noodverordening. Dat is op een te laag niveau." De wet zal waarschijnlijk niet worden goedgekeurd voor 1 oktober.

Toch is de plicht op mondkapjes in het openbaar vervoer er al wel. Brouwer: "In de Wet personenvervoer 2000 staat een aparte bepaling op grond waarvan de vervoerder eisen kan stellen over het dragen van een mondkapje. Het is de particuliere vervoerder die het initiatief neemt." Volgens Brouwer moeten mensen die zichzelf willen beschermen daar zelf het initiatief zelf toe nemen.

Wim Kleinhuis van Veiligheidsregio Fryslân kan nog niet met zekerheid zeggen of de Veiligheidsregio voorbereid is op een wetswijziging. "Het OMT komt dinsdag bijeen en zal daar een advies over formuleren. Dat moeten wij nu afwachten. Belangrijk is altijd dat wordt meegewogen hoe het te handhaven is."

Volgens Kleinhuis houdt iedereen in Fryslân zich tot nu toe goed aan de mondkapjesplicht in het openbaar vervoer. "Er zijn altijd een paar die dat niet doen, maar over het algemeen zijn wij heel tevreden."