Het terugbrengen van Joodse kinderen gaat langzaam, maar wel vooruit

Het is tot nu toe gelukt om met 20 mensen contact te leggen, waarvan zeker is dat ze uit de crèche naar Fryslân zijn gesmokkeld. Naar schatting 210 kinderen zijn in de oorlog door studenten uit Amsterdam naar Fryslân gebracht.
Researchteam syktocht Joadske bern © Omrop Fryslân, Karen Bies
Die kinderen werden opgenomen in Friese pleeggezinnen. Het project 'De terugkeer van de Joodse kinderen' wil deze groep Joodse kinderen opzoeken en bij elkaar brengen, in mei van dit jaar, 75 jaar na de bevrijding.
De zoektocht naar Joodse kinderen levert honderden reacties op. Elke dag komen er e-mails binnen van mensen, die zelf ondergedoken gezeten hebben in Fryslân, of van mensen die herinneringen hebben aan Joodse kinderen in het dorp waar ze woonden. Soms heeft hun eigen familie een Joods kind opgevangen, en zijn mensen bereid om te helpen met informatie.
Het researchteam van het project 'De terugkeer van de Joodse kinderen' is elke dag bezig om die reacties te checken. Half november kwam de eerste oproep, en door publicaties in de Friese media komen er steeds weer nieuwe reacties binnen.
Onderzoekers Sue Smeding en Martijn van Dijk

Lastig zoeken

Het terugbrengen van de Joodse kinderen gaat langzaam. Verschillende factoren maken het een lastige zoektocht. Vaak is niet duidelijk hoe de Joodse kinderen precies naar Fryslân zijn gebracht. Het was gevaarlijk, dus het gebeurde in het diepste geheim.
Namen werden niet opgeschreven. De kinderen waren zelf vaak nog heel klein en dat betekent dat ze zelf geen herinneringen hebben aan hun reis naar Fryslân. Dat maakt het zoeken moeilijk. Bovendien is het 75 jaar geleden, en veel mensen die ervan wisten, leven niet meer.
Door contact te leggen tussen mensen die gereageerd hebben, worden er steeds meer puzzelstukjes informatie met elkaar verbonden. Ook door contacten met het buitenland hoopt het researchteam Joodse kinderen terug te vinden. Veel mensen zijn naar de oorlog verhuisd naar Israël of Amerika.
Martijn van Dijk, ûndersyksteam Joadske bern © Omrop Fryslân, Karen Bies
Martijn van Dijk is lid van het researchteam en hij is elke dag bezig met de speurtocht. Voor hem is het dagelijks werk, het bellen met de mensen die hebben gereageerd en het naast elkaar leggen van namen en feiten.
"Het zijn puzzelstukjes, en soms passen er een paar aan elkaar. De ene dag krijgen we een mail dat iemand op zoek is naar een persoon. De volgende dag worden we gebeld door iemand die die persoon kent. Soms kunnen we mensen bij elkaar brengen. Het is een kleine wereld, dat merk je wel. Het wordt me door dit onderzoek ook steeds meer duidelijk hoeveel mensen er bij het onderbrengen van die Joodse kinderen betrokken waren. Zoveel handen kwamen daar aan te pas."

Joodse moeder

Soms is persoonlijke betrokkenheid een belangrijke drijfveer om mee te werken aan de research. Sue Smeding is verbonden aan het Anne Frankhuis in Amsterdam. Ze is geboren in Engeland. Haar moeder was Joods en is als klein meisje in de oorlog met een groot kindertransport met 10.000 kinderen van Wenen naar Engeland gebracht.
Sue's moeder heeft zo de oorlog overleefd, maar de rest van de familie niet. Sue werkt graag mee aan de zoektocht, maar haar persoonlijke familiegeschiedenis brengt ook emoties naar boven.
Projekt 'De terugkeer van de Joodse kinderen' © Omrop Fryslân
'De terugkeer van de Joodse kinderen' is een project van Stichting de Verhalen, in samenwerking met Tresoar en de Friese media. Bij Omrop Fryslân, het Friesch Dagblad en de Leeuwarder Courant verschijnen regelmatig verhalen over de zoektocht naar de Joodse kinderen. Kijk ook op www.joodsekinderen.nl voor meer informatie en alle publicaties.