Mijnbouw: "Grote vrees blijkt keiharde waarheid"

Europese richtlijnen worden niet altijd nageleefd en milieuvergunningen worden niet aangevraagd. Verder worden risico's in veel conceptrapporten nog wel beschreven, maar zijn deze gegevens in meerdere gevallen uit de definitieve rapporten geschrapt. De conclusies uit het onderzoek van de regionale omroepen wakkeren een gevoel van onveiligheid aan. Kan de overheid wel een zuiver beeld hebben van de risico's die we lopen?

De omroepen legden hun bevindingen niet alleen voor aan Staatstoezicht op de Mijnen. We vroegen ook de verschillende burgergroepen in de vier provincies om te reageren op onze conclusies. "Dit verbaast ons niet omdat we zelf eerder al soortgelijke conclusies hadden getrokken."

Oud-raadslid Rinze Post van Harlinger Belang houdt zich al jaren bezig met de gevolgen van de gas- en zoutwinning in en rond Harlingen. "Jaren geleden werd hier de gasproductie van een bepaald gasveld voor een deel overgeheveld naar de gasproductie van een ander veld. Zo leek het of uit het ene veld minder gas was gewonnen dan waar officieel sprake van was."

"Zo verdoezel je dat je teveel produceert maar eigenlijk had het bedrijf hier een milieuvergunning moeten aanvragen", zegt Post stellig. Door de productiecijfers te manipuleren heeft het gaswinningsbedrijf zichzelf in dit geval hoge extra kosten bespaard. Post onderschrijft de bevindingen uit het onderzoek van de vier noordelijke regionale omroepen.

Het oud-raadslid komt met een ander voorbeeld dat hem diep raakt. Voordat de zoutwinning bij Harlingen begon, was de prognose dat de bodem door de activiteiten in 20 jaar zou dalen met 17 centimeter. "Zorgen hoefden we ons niet te maken, zo werd destijds gezegd." Maar inmiddels is er sprake van 35 centimeter bodemdaling en zijn de winningen in het gebied zelfs stilgelegd. Ook Post beaamt; "niet alle rapporten zijn fout, maar heel veel rapporten kloppen gewoon niet."

Alie Eiting uit Diever volgt de mijnbouw activiteiten in de regio Zuidwest-Drenthe en deelt haar bevindingen met Milieudefensie. De onderzoeksconclusies verbazen haar niet.

Volgens Alie is de wet- en regelgeving ook zo ingericht, dat de verantwoordelijken altijd naar elkaar kunnen wijzen als het fout gaat. Bovendien is die regelgeving heel schimmig en immens complex. "Je vraagt je wel af waarom het zo ingewikkeld is gemaakt, want het vergunningenstelsel keert zich nu tegen de burger. Het is als de slager die zijn eigen vlees aanwijst, de risico's bepaalt, de slacht uitvoert, de vergunningen regelt, de opbrengsten incasseert en dan ook nog voor anderen de gevolgen beoordeelt."

Freddy Mensink is voorzitter van burgercomité Stop Afvalwater Twente. Hij is niet verrast van de onderzoeksconclusies. "We hebben er hier letterlijk mee te maken gehad. Er zouden hier in Twente geen risico's voor de drinkwaterwinning zijn, terwijl vervuild afvalwater in de bodem werd geïnjecteerd aan de rand van een drinkwaterwingebied. Maar na veel aandacht hierover in de media, zijn ze toch maar gestopt met injecteren op die locatie. Waarom zou je dat doen als je zo zeker bent van je zaak? Volgens hun eigen rapporten was er namelijk helemaal geen risico."

Ook Henk Steggink uit Rossum onderschrijft de conclusies van de regionale omroepen. "In een rapport kun je alles schrijven. Om bijvoorbeeld een milieu effect rapportage goedgekeurd te krijgen, moet je natuurlijk zo veilig mogelijk presenteren." Steggink doelt erop dat risico's dan bewust niet benoemd worden. "En dat is nou sjoemelen."

Jeannette van der Velde woont vlakbij de gaswinningslocatie in Eesveen en is van Stichting GasDrOvF. Een stichting waarin burgergroepen uit Drenthe, Overijssel en Friesland samenwerken. Regelmatig controleert zij online of het gaswinningsproces wel behoorlijk verloopt. Ook zij constateerde meermaals fouten in de productiecijfers.

"Het is toch van de zotte dat we anno 2019 hele reeksen cijfers nog steeds handmatig verwerken? Nu lijk je als burger een vijand van de staat te zijn, zo moeilijk wordt het je gemaakt om aan goede gegevens te komen. Dat is echt heel raar."