'Rimen en Teltsjes' van de Halbertsma's voortaan online op Project Gutenberg

Een belangrijk Fries boek, Rimen en Teltsjes (oorspronkelijk van 1871), is vanaf nu online te lezen. De publicatie met Friese gedichten, liedjes en volksverhalen is digitaal opgenomen op de website van Project Gutenberg. Die website is begin jaren 70 opgezet door Michael Hart en heeft ten doel zoveel mogelijk literatuur gratis toegankelijk te maken.
Joast Hiddes Halbertsma (1789-1869) © Wikimedia Commons
Op Project Gutenberg zijn duizenden oude, maar belangrijke boeken uit het verleden te vinden, waar geen auteursrecht meer op zit. Oprichter Michael Hart was de eerste die complete boeken digitaal beschikbaar stelde.

Belangrijk voor Friese literatuur

Rimen en Teltsjes werd in 1871 uitgegeven en is geschreven door de bekende gebroeders Halbertsma: Joost (1789-1869), Tsjalling (1792-1852) en Eeltsje (1797-1858). De verzameling gedichten en verhalen is niet in een keer geschreven, in 1822 waren de eerste stukken er al. Gaandeweg de 19e eeuw kreeg de uitgave de uiteindelijke vorm. Toen het boek er in 1871 kwam, waren de drie broers al overleden. Desondanks heeft Rimen en Teltsjes een belangrijke rol gespeeld bij het ontstaan van een Friese literaire traditie.

Oud-student

Dr. Geart van der Meer wwas docent Fries aan Rijksuniversiteit Groningen en is een van de vrijwilligers die de publicatie op de website mogelijk maakte. Van der Meer is enthousiast over het project. "Het kost niets en het wordt gedaan door vrijwilligers, mensen die er plezier in hebben. Rimen en Teltsjes was een van de eerste boeken uit de 19e eeuw die ik las."
"Het is veel werk", legt Van der Meer uit. "Het moet volledig nagekeken worden en waar nodig gecorrigeerd. Dat is een ingewikkeld proces, er is zeker vijf jaar aan gewerkt. Het nakijken gebeurt in verschillende etappes. Ik heb zelf vooral naar de taal gekeken."
Van der Meer heeft veel boeken van het Gutenberg Project gelezen op zijn tablet. "Daarom wilde ik iets terug doen, en ik zag dat zij met Rimen en Teltsjes bezig zijn." Van der Meer verbaasde zich daarover, want wie zou dat nou doen? Het bleek dat het Menno de Leeuw was, toevallig een oud-student van Van der Meer. "Hij heeft het gescand en aangeboden aan Gutenberg", vertelt Van der Meer.

Uitgave veranderd door de jaren heen

De editie van Rimen en Teltsjes die nu op Project Gutenberg staat is die van 1918, met tekeningen van Ids Wiersma. Het boek is aangeboden aan Project Gutenberg door docent Menno de Leeuw uit Drachten. Her duurde een paar jaar voor het boek gedigitaliseerd en gecontroleerd was. "De spelling is ook van 1918, toen werd er bijvoorbeeld nog 'skaed' in plaats van 'skaad' geschreven. Maar het was al wel weer anders dan de eerste editie van 1871", zegt Van der Meer.
Dr. Geart van der Meer heeft meegeholpen met het digitaliseren