Zembla: 'Black box' containerrampschip MSC Zoe kapot

De 'black box' van het containerschip MSC Zoe zou defect zijn. De Duitse havendienst heeft geconstateerd dat de 'Voyage Data Recorder' van het schip, dat op 1 januari van dit jaar honderden containers verloor op de Noordzee, niet meer werkte. Dat blijkt uit onderzoek van het televisieprogramma Zembla. Net als de black box van een vliegtuig zou deze Data Recorder objectief informatie op moeten slaan over de reis. Daarom is het een belangrijke bron voor onderzoek naar de containerramp.
MSC Zoe in de Bremerhaven © ANP
Het defect kan een grote belemmering zijn voor het onderzoek. Journalist Bart Nijpels van het onderzoeksprogramma Zembla legt uit dat zij ook niet precies weten wat er mis mee is. "We weten alleen maar dat de Duitse havendienst van Bremerhaven een defect heeft geconstateerd in een inspectierapport dat wij in handen kregen."

Defect is erg opvallend

De black box hangt normaal gesproken aan de brug van het schip, aan het plafond. Het is opvallend dat er een defect is aan de Voyage Data Recorder. "Mensen uit de scheepvaart, bijvoorbeeld oud-kapiteins, die zijn allemaal zeer verbaasd. Sterker nog, we hebben niet één iemand gesproken die tegen ons gezegd heeft: goh, dat hebben wij ook al eens meegemaakt, is het alweer gebeurd? In tegendeel, iedereen zegt: zo'n Voyage Data Recorder, daar is nóóit iets mee mis, het slijt niet en gaat niet kapot."

Groot gat tussen verlies en melding

Op de Voyage Data Recorder zou af zijn te lezen wanneer de kapitein van de MSC Zoe precies gemerkt heeft dat de containers overboord gingen en wanneer hij dat gemeld heeft. "Dat laatste weten we: hij heeft het pas bij Borkum gemeld, terwijl we inmiddels weten dat hij al veel eerder heel veel containers verloren heeft, waarschijnlijk ter hoogte van Terschelling. Uren later zei de kapitein met zoveel woorden dat hij het vermoeden had dat hij er eens tuk of dertig kwijt was. Dat waren er veel meer."
Volgens Bart Nijpels is het ook opmerkelijk dat er zo'n tijd tussen het verlies van de containers en de melding zit. "Het is verplicht om te melden, zodra je het merkt. Wanneer je dat niet doet als kapitein is dat een strafbaar feit, want als die containers ronddrijven vormen ze een gevaar voor de scheepvaart. MSC zegt uiteraard dat de kapitein zich meldde zodra hij het merkte. Maar zo'n Data Recorder bevat objectieve gegevens, mocht het al eerder duidelijk zijn geweest op de brug dan zou dat op de Data Recorder af te lezen zijn."

"Zo'n kastje vertelt de waarheid"

Met name de objectiviteit van het apparaat is belangrijk. "Je kunt mensen horen, maar mensen kunnen zich vergissen of een reden hebben om de waarheid niet te vertellen. Daar heeft zo'n kastje natuurlijk geen boodschap aan, die vertelt de waarheid", legt Nijpels uit.
Daarom zou de Voyage Data Recorder van groot belang zijn voor de onderzoeken die lopen: van Justitie, van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid en de onderzoeken die met de verzekeringstechnische kant van de kwestie te maken hebben. Nijpels: "Je hebt uiteraard gesprekken met de bemanning, de kapitein en de Kustwacht, maar zo'n kast bevat objectieve data. Bijvoorbeeld over de koers, snelheid, diepgang en alle communicatie die gepleegd is naar en vanaf het schip, maar ook op de brug. Daarom is het een onwaarschijnlijk belangrijke bron wanneer je onderzoek doet."

Belemmering van het onderzoek?

Zembla heeft Justitie en de Onderzoeksraad voor de Veiligheid om een reactie gevraagd, maar beide partijen willen niets zeggen. De onderzoeksraad geeft enkel aan dat de Voyage Data Recorder niet hun enige bron van informatie is. Het is dus nog niet duidelijk in welke mate het defect het onderzoek belemmert.
Nijpels denkt dat de uitzending van zijn programma nog wel de nodige consequenties zal hebben. "Er zijn veel belangenorganisaties en milieuorganisaties, zoals de Waddenvereniging en het Zeehondencentrum, die enorm betrokken zijn bij de ramp. Zij zullen ongetwijfeld vragen gaan stellen in de richting van instanties. Want het is belangrijk om te weten of het onderzoek gefrustreerd wordt", geeft hij aan.
Journalist Bart Nijpels van het onderzoeksprogramma Zembla
Lees al onze eerdere berichten over de containerramp op onze dossierpagina.