Friezen zijn het meest trots op hun provincie

Friezen voelen zich het meeste verbonden met hun provincie van alle Nederlanders. Ook zijn ze van alle Nederlanders het trotst op hun eigen provincie. Dit blijkt uit een enquête, uitgevoerd door I&O Research in opdracht van de NOS en de regionale omroepen, naar aanleiding van de Provinciale Statenverkiezingen. Peter Kanne, medewerker aan het onderzoek, geeft uitleg.
Fryske flage © Shutterstock.com
Peter Kanne van I&O Research
Alle omroepen hebben op hun website een oproep gedaan aan hun publiek om via de enquête te laten weten of ze zich het meest Nederlander, Europeaan of, in ons geval, Fries voelen. Ook hebben we ons publiek gevraagd of ze trots zijn op hun provincie, en waarom dan precies. We hebben ook gevraagd wat men minder positief vindt aan de provincie, en waar men zich voor schaamt zelfs.

Meest trotse volk

Friezen zijn het meest trotse volk van Nederland, zo blijkt uit de enquête. Gevraagd waar zij zich het meest verbonden mee voelen, zegt de meerderheid op de eerste plaats Fryslân. Peter Kanne legt uit: "Andere provincies, zoals Noord-Holland, Zuid-Holland en Overijssel, laten een heel ander beeld zien. In Overijssel bestaat het provinciegevoel bijna niet. Daar ben je Tukker of Sallander, maar niet Overijsselnaar." Meer dan de helft van de Nederlanders voelt zich in de eerste plaats verbonden met Nederland. In Fryslân is het provinciegevoel het sterkst van alle provincies. Taal speelt daarin een belangrijke rol, zoals in Zeeland en Limburg. Kanne: "Je ziet dat taal duidelijk een bindmiddel is in die regio's."

Zelf de mooiste

Daarbij antwoordt bijna driekwart van de Friezen dat zij ook erg trots op hun provincie zijn. Dit is opnieuw het hoogste percentage van het land. Ook in Zeeland, Drenthe en Groningen zijn de inwoners zeer trots, maar daar wordt dit antwoord niet zo vaak gegeven als in Fryslân. Friezen vinden, net als Zeeuwen, Drenten, Limburgers en Gelderlanders, hun eigen provincie het mooist.
Opvallend is ook dat Friezen het meest meegedaan hebben aan de enquête. In totaal deden er bijna 25.000 mensen mee, meer dan 3.700 daarvan waren Friezen. "In sommige provincies was het moeilijk om duizend mensen te bereiken, maar in Friesland ging het als een speer. Dat zegt ook wel iets over het Frieslandgevoel", vertelt Peter Kanne.

Grutsk

Maar waar zijn Friezen dan zo trots op? We hebben het op twee manieren gevraagd. De eerste manier was door het stellen van een algemene vraag. Alle deelnemers, dus ook uit andere provincies, kregen de vraag waar ze vooral trots op waren. Deelnemers konden kiezen voor antwoorden als mentaliteit, natuur en bedrijfsleven. In Fryslân scoorden achtereenvolgens mentaliteit, cultuur, en taal het hoogst. Er is nog wel wat verschil tussen de leeftijdsgroepen die meededen aan de enquête. Peter Kanne: "Wat ik zelf heel opvallend vond is dat die mentaliteit, en in Friesland dan met name de nuchterheid, jongeren meer aanspreekt dan ouderen. Ouderen noemen vaker de natuur, het landschap en het water." Dat de nuchtere mentaliteit vooral onder jongeren hoog scoort heeft Friesland gemeen met de andere noordelijke provincies.

Elfstedentocht, sport en cultuur

Daarnaast werd de deelnemers gevraagd waar ze dan zo trots op waren. Inwoners van alle provincies kregen antwoordopties die typisch waren voor hun provincie. In Fryslân konden deelnemers onder andere kiezen uit de Elfstedentocht, de Culturele Hoofdstad en een aantal sportclubs. Om heldere antwoorden te krijgen kon iedereen twee antwoorden kiezen. Als deelnemer moest je dus echt een keus maken, zodat alleen de zaken die deelnemers echt het belangrijkst vonden uit de enquête zouden komen. De top tien ziet er zo uit:
© Omrop Fryslân

Taal

Bijna zes op de tien Friezen (59 procent) noemt de Friese taal dus als één van de twee zaken waar ze het meest trots op zijn. Bijzonder is dat dit door jongeren van 18 tot 24 jaar het meest wordt genoemd. Maar liefst 66 procent van de jongeren vindt het Fries iets om het meest trots op te zijn.
Tegelijk zijn we niet de provincie waar de mensen hun eigen taal in de meerderheid thuis ook echt spreken. Van de Friezen zegt iets minder dan een derde (31 procent) de taal of dialect van de eigen regio altijd te spreken met familie en vrienden. In Limburg is dat deel veel groter; 45 procent van de Limburgers spreekt in privésfeer altijd Limburgs.
De liefde voor de eigen taal is tegelijk niet helemaal eenduidig. De Friese taal is ook vaak reden voor schaamte, en dan vooral de houding die bij sommige provinciegenoten bestaat over de taal. Zo leggen deelnemers hun schaamte uit door te zeggen dat ze het vervelend vinden dat Friezen ervan uitgaan dat je Fries spreekt. Ook 'Diepfriezen' die weigeren Nederlands te spreken zijn reden tot ergernis.

De grootste Fries

Op de vraag wie de belangrijkste Fries is, mochten deelnemers zelf een antwoord invullen. Met afstand was de winnaar op deze vraag Grutte Pier. Verder zijn het hedendaagse Friezen die het goed doen bij het hedendaagse publiek. We hebben gekeken welke personen in meer dan vijf procent van de gevallen werden genoemd. Daarmee komt Grutte Pier op de eerste plaats, gevolgd door Foppe de Haan, Abe Lenstra en Doutzen Kroes.
Friezen lijken ook erg gesteld op hun familieband; opvallend veel mensen noemen hun heit en mem of hun pake en beppe als grootste Fries.

Schaamte

Als mensen zich ergens voor schamen is het vaak de mentaliteit. Dat geldt niet alleen in Fryslân, maar bijvoorbeeld ook in Zeeland. In Fryslân schamen mensen zich voor stugheid, koppigheid en bekrompenheid, en bijvoorbeeld ook voor de blokkeeractie op de A7 tijdens de intocht van Sinterklaas.
Net als met de taal is de mentaliteit enerzijds iets om trots op te zijn, en tegelijk ook soms reden tot schaamte. Zo schrijft een trotse deelnemer; 'De meeste mensen in mijn omgeving zijn gewoon nuchter en houden ons vast aan tradities en dingen die bij ons provincie horen. De wereld wordt al gek genoeg dus laten wij maar normaal blijven doen.'
Tegelijk is diezelfde onverzettelijkheid reden voor schaamte. Een andere deelnemer schrijft op de vraag waar hij zich voor schaamt: 'Niet willen veranderen. De onnozelen die blind vasthouden aan Zwarte Piet. Het steunen van de boeren die de natuur meer en meer vernietigen.'

Calimero-complex

Ook balen mensen van het beeld dat mensen van buiten Fryslân hebben van onze provincie. Ruim 60 procent van de deelnemers van de enquête vinden dat Fryslân wordt neergezet door middel van negatieve stereotypering. Dit gevoel komt ook sterk naar voren in Groningen, Flevoland, Drenthe, Limburg en Zeeland. Er is onvoldoende aandacht voor hun provincie van de landelijke politiek. Een beetje hebben ze dat misschien ook aan zichzelf te danken, want bijna de helft van de Friezen is het eens met de stelling 'In onze provincie zijn we te bescheiden'.