Rubriek Fries Film Archief: het verhaal achter cameraman Dick Kool
Als cameraman voor de AVRO reisde Dick Kool vanaf de jaren 70 de hele wereld over. Hij was erbij toen de Russen in 1968 Tsjecho-Slowakije overnamen en toen er oorlog in Vietnam was. Na al die actie ging hij twintig jaren later met pensioen op Schiermonnikoog, maar daar hield hij niet op met filmen. Het levert het Fries Film Archief veel films van het eiland op en daarom staat Dick Kool deze maand centraal in onze filmrubriek.
Kool was de enige cameraman die in de jaren 70 een vast contract kreeg bij de AVRO. Toen waren er alleen maar freelance cameramensen die voor het bedrijf werkten. Mede door het contract wisten ze Dick altijd te vinden voor opdrachten. "Hij was nog niet thuis of hij ging alweer", vertelt zijn vrouw Lina Kool. Ze ontmoette Dick toen ze nog maar 14 jaar was.
Toen Dick in de jaren 90 met pensioen ging, verhuisden ze naar Schiermonnikoog. Hij filmde daar alles en werd daardoor een bekend persoon op het eiland. "Mensen vonden het interessant om zijn verhalen te horen."
3 weken vermist
Een van die verhalen speelde zich af in Praag. "Hij is daar een keer 3 weken lang vermist geweest. In die tijd had je heel slechte communicatie. Hij was in Praag tijdens de Praagse lente in 1968 toen de Russen Tsjecho-Slowakije invielen. Hij was daar met een verslaggever en cameraman, die kwamen wel de grens over. Maar Dick niet."
Zo had hij drie weken lang geen contact, maar zich druk maken? Nee hoor? Dat typeert Dick ook wel een beetje. Hij raakte niet snel in paniek. Volgens Lina kwam dat door zijn jeugd. "Hij is in Indonesië geboren en heeft in een jappenkamp gezeten met zijn moeder. Zij was zo'n sterke vrouw en had altijd de instelling: we maken er wel wat van. Dat heeft Dick zeker gevormd."
Een ander voorbeeld dat hem typeert, was het moment dat zijn hotel in brand stond. Alle andere collega journalisten stonden in de pyama buiten, maar Dick had de tijd genomen om zich om te kleden en zijn materiaal te pakken. "Ik heb ook nooit echt over hem in gezeten. Hij redde zich wel."
Naast de veiligheid vertrouwde Lina hem ook volledig als het ging om de vrouwen. "Hij ging op pad met de mooiste dames. zelfs ook met koningin Juliana negen weken lang. Daar ben ik nooit jaloers op geweest. We vertrouwden elkaar. Ik vertrouwde hem in dat het goed zou komen."
Kinderen
Naast zijn drukke leven had Dick ook nog een kinderwens. Maar ook dat ging niet op de doorsnee manier. Via zijn werk in Vietnam ontmoette hij de vrouw van de ambassadeur. Zij werkte met een adoptieproject. Lina zei haar werk op als arts-assistent en een paar maanden later kwam hun eerste dochter Esther met het vliegtuig aan in Nederland. Het meisje was echter zeer ziek. "Ik was verpleegster. Daarom heb ik voor haar gezorgd, zowat een jaar lang in het ziekenhuis. Op die manier ben ik toch een soort van zwanger geweest en heb ik veel tijd met haar gehad."
Vier jaar later adopteerden ze nog een kindje uit Bangladesh: Eva. Terwijl Lina thuis bleef om voor beide meisjes te zorgen ging Dick gewoon weer verder met zijn drukke werkleven. "Voor de kinderen heb ik alles opgezegd. Ik wil niet zeggen dat Dirk mij vervolgens heeft opgezadeld met de kinderen, maar ik stond er wel alleen voor het grootste gedeelte van de tijd."
In 2013 is Dick gestorven. Lina mist hem nog iedere dag. "Het is soms ook confronterend om zijn films terug te zien. Ik denk veel aan hem. Met de storm laatst op het eiland bijvoorbeeld ook. Ik denk dan steeds: dit had hij geweldig gevonden om te filmen." Nu Dick er niet meer is, vindt Lina het ook zwaar om een eigen identiteit te vinden op het eiland. Ze doet er daarom alles aan om bij de gemeenschap te horen. Zo is ze bij alle activiteiten aanwezig, en probeert ze toch weer wat voor zichzelf op te bouwen.
Fries Film Archief
Het Fries Film Archief heeft op dit moment 13.000 films en video's in de collectie. Allemaal materiaal dat in Fryslân is opgenomen, of wat een relatie met Fryslân heeft. De collectie van het filmarchief is de afgelopen jaren gegroeid omdat het archief deelneemt aan het Deltaplan Digitalisering Cultureel Erfgoed. Zo kreeg het archief de middelen om nieuwe collecties te verzamelen en te archiveren, en een groot deel daarvan ook weer te digitaliseren en voor het publiek toegankelijk te maken.