'It wie op in simmerjûn': het verhaal achter euthanasie

8 januari 2019, 22:41 • 4 minuten leestijd

Hoe wil jij je leven leven? En misschien nog belangrijker: hoe wil jij sterven? Dat is de problematiek die centraal staat in de theatervoorstelling 'It wie op in simmerjûn' (Het was op een zomeravond). In een theaterstuk van Pier21 spelen Jan Arendz en Joke Talsma een stel dat uit het leven wil stappen. Tegelijkertijd nemen ze ook de rol van de dochter van het stel en haar man op zich. De keuze van hun ouders heeft veel impact op hun leven. Beide acteurs kijken een week voor de première op 16 januari in Sneek vooruit op het stuk, want het thema ligt henzelf ook nauw aan het hart.

PETEAR FH It wie op in simmerjûn

Acteur Jan Arendz weet goed wat iemand doormaakt op het moment dat hij of zij euthanasie wil. "Mijn moeder is twee jaar geleden op dezelfde manier uit het leven gestapt. Ze was 92 jaar oud en woonde al een hele tijd in een verzorgingstehuis. Mijn vader was al een poos dood en daardoor had ze het gevoel dat ze het wel had gehad." Het was eerst wel even schrikken, vertelt Arendz, maar hij had veel respect voor haar. "Mijn moeder was helemaal niet zo geëmancipeerd, maar hierin was ze heel sterk."

Steeds meer mensen krijgen met deze problematiek te maken, daarom is het belangrijk dat het verhaal wordt verteld, vindt Jan Arendz. In zeven jaar tijd is het aantal mensen dat voor euthanasie kiest verdubbeld. Van 3300 in 2010 naar 6500 in 2017. Het grootste aantal mensen dat euthanasie wil, heeft kanker. Zo'n vier procent kiest voor euthanasie door een opstapeling van ouderdomskwalen. Ook voor Arendz zijn moeder was dat de reden. Dat kunnen bijvoorbeeld kwalen zoals een slecht gehoor, artrose en evenwichtsproblemen zijn.

Het thema ligt ook dichtbij actrice Joke Talsma. "Ik vind dat er een groot taboe op ligt, terwijl ik juist vind dat het moet gaan, zoals het moet gaan. Daarom heb ik een euthanasieverklaring." In zo'n verklaring kun je op papier zetten welke medische handelingen je wil. Bijvoorbeeld geen reanimatie bij een hartstilstand of euthanasie bij ondraaglijk lijden. "Ik wil niet met medicatie worden volgepompt tot ik ergens kwijlend in een hoekje zit. Die fase wil ik vermijden."

Beide acteurs kunnen hun eigen ervaring goed gebruiken voor de rollen die ze in het stuk hebben. Arendz: "Ik speel Daniël, die niets liever wil dan samen met zijn vrouw Wimmy sterven. Ze hebben een leeftijd bereikt waarop ze niet meer kunnen doen wat ze graag willen doen: met het draaiorgel op pad." Het stel heeft daarom een contract opgesteld, waarin staat dat ze samen uit het leven willen stappen, nadat het nummer 'It wie op in simmerjûn' (Het was op een zomeravond) uit het draaiorgel klinkt. "Maar ik speel ook Theo. De schoonzoon van Daniël, die het hele gebeuren met zijn vrouw Anneke van een afstandje meemaakt."

Wat volgens de acteurs heel belangrijk is, is humor. Bij dit proces en de situatie, om het niet te zwaar te maken. Arendz: "Mijn moeder kwam op een dag bij me met twee data. Ze kon volgende week dinsdag de afspraak voor euthanasie maken of voor die week erop. 'Laten we het maar over twee weken doen', zei ze. Zodat ik geen afspraken hoefde te verzetten. We hebben erom gelachen. Het is wel vreemd hoe je op zo'n manier hierover kunt praten, maar dan heb je er wel vrede mee."

Ook op de dag dat zijn moeder voor altijd haar ogen sloot, was de sfeer niet heel verdrietig. "Het was zo mooi. Mijn moeder met de rollator door de gang. Alle kinderen achter haar aan. Ze riep naar ons: 'Zullen we dan nu maar?'. In de voorstelling probeert Arendz dezelfde soort humor te gebruiken.

Het stuk 'It wie op in simmerjûn' gaat 16 januari in première in Sneek en is tot maart in Fryslân te aanschouwen. Wil je kans maken op kaarten voor de try-out op 15 januari en de première op 16 januari? Stuur dan een mail naar fryslanhjoed@omropfryslan.nl en zet erbij waarom je naar het stuk toe wilt. Kijk hier voor meer informatie over wanneer en waar de voorstellingen plaatsvinden.