Johanna liep een jaar rond in Eastermar: hoe gaan inwoners met de miljoenen om?

Door Johanna Brinkman
Het was een prachtige, maar o zo'n koude dag in januari. Ik stapte It Breed op, waar een paar dagen eerder nog het grote kanjerfeest plaatsvond. Het plein was nu leeg en de rust in het dorp was terug.
Eastermar vanuit de lucht © Omrop Fryslân, Johanna Brinkman
Ik was als nieuwsverslaggever op pad om mensen op straat te vragen wat ze van het fonds vinden. Een paar dorpsbewoners hadden bedacht dat het mooi zou zijn lals de prijswinnaars door een fonds geld bij elkaar brengen om de armere mensen in Eastermar te kunnen helpen, voor als er bijvoorbeeld een keer een wasmachine kapot is.
Het idee werd opgepakt in de landelijke media, maar wat vonden de prijswinnaars van Eastermar er zelf van? Ik kwam in gesprek met een oudere man, die op camera wel iets wilde vertellen. En via hem kwam ik weer bij een buurman uit.
Voordat ik het wist, zat ik de rest van de dag bij verschillende mensen in de huiskamer en zij hebben me in geuren en kleuren verteld hoe het voor ze was om wel of niet een prijs te winnen. Dat was voor mij het moment dat ik dacht: hier moet een documentaire over worden gemaakt.

Gewoon Eastermar

Vanaf dat moment begon mijn onderzoek. Ik ben door het dorp gelopen om te zien hoe de mensen wonen, wat ze doen, hoe ze met elkaar omgaan, wat belangrijk voor ze is.
Een mooie locatie voor mij om met de mensen te praten was in de winkel 'Alles ûnder ien dak' van Sippie en Sjouke Wijnsma. Bij de kassa was er altijd wel een momentje om het over de PostcodeKanjer te hebben.
Al bespeurde ik na verloop van tijd dat de mensen er ook wel wat klaar mee waren. In het begin van het jaar was het het gesprek van de dag, maar na een paar maanden moest Eastermar vooral weer normaal zijn. Al die media-aandacht, dat was nu wel genoeg geweest.
Er werd ook niet aan de grote klok gehangen wat iedereen met het geld deed. Ook om de mensen zonder prijs niet te veel te confronteren. Ik kreeg van buiten het dorp regelmatig de vraag of het niet allemaal haat en nijd was in Eastermar tussen de mensen met en zonder prijs. Er zullen er vast een paar zijn geweest, maar Eastermarders houden dat vooral voor zich. Ze gunnen elkaar allemaal zo'n prijs, werd vaak gezegd.
Of dat echt zo is, daar ben ik niet achter gekomen. Maar Eastermar is een hechte gemeenschap waarin mensen elkaar lijken te beschermen en waar ze vooral maar zo gewoon mogelijk willen zijn.
Bij Sjouke in de winkel © Omrop Fryslân, Johanna Brinkman

Droom van een miljonair

Het is best wel een opgave om het verhaal van een dorp in een documentaire van een halfuur te vertellen. Daarom heb ik mij vooral gefocust op twee hoofdpersonen die ons meenemen in hun wereld.
Zo kwam ik in contact met Johan de Haan, de zoon van de grote hoofdprijswinnaars. Hij wilde voor Omrop Fryslân een uitzondering maken en meewerken aan mijn documentaire door zijn verhaal te vertellen.
Het winnen van bijna 18 miljoen had een grote impact op zijn familie. Niet alleen het grote bedrag, maar ook het geroddel en bedelbrieven heeft hun wereld compleet op de kop gezet.
Maar het leek Johan een goed idee om daar inzicht in te geven, zodat mensen hem beter kunnen begrijpen. Hij heeft mij het vertrouwen gegeven om dat goed in beeld te brengen. Nu wil Johan graag zijn grote droom in vervulling laten gaan: een muziekalbum maken.
Eastermar; de dokumintere

De andere kant

Maar naast alle blijdschap over de PostcodeKanjer in Eastermar is er ook een andere kant. Het is mij door het verhaal van Henderika Atsma heel duidelijk geworden dat je met geld mooie dingen kunt doen, maar dat gezondheid niet te koop is.
Als je niet gezond bent, dan krijgt geld een andere betekenis. Henderika heeft de zeldzame longziekte LAM en heeft in de toekomst mogelijk nieuwe longen nodig. Haar familie had een lot dat goed was voor zo'n 50.000 euro. Het geld dat zij en haar familie nu hebben gewonnen, besteden ze aan leuke dingen die ze nu nog kunnen doen.
Via een vriendin kwam ik bij haar op de koffie en heb ik haar gevraagd of zij me met haar verhaal de andere kant wilde laten zien. Daar hoefde ze niet lang over na te denken.
© Omrop Fryslân, Johanna Brinkman

Iets goeds voor het dorp

Het verhaal over het fonds heeft me niet losgelaten. In het begin van het jaar hoorde ik er nog wel eens iets over, maar het werd steeds stiller. Was het idee toch mislukt? Was er te veel commentaar op de plannen?
In de zomer had ik contact met Anne Oosterdijk. Hij en zijn vrouw Nynke de Jong zijn de initiatiefnemers. Al snel werd me duidelijk dat zij heel goed konden begrijpen dat er in het begin wat kritiek kwam op het idee van het fonds. Maar dat het hen alleen maar heeft gesteund om iets goeds te bedenken voor de gemeenschap van Eastermar.
En daar zijn ze nog steeds mee bezig. Een groep Eastermarders komt eens in de zoveel tijd bijeen om verdere plannen uit te werken. Met steun van bureau DeLimes is de werkgroep ervan overtuigd dat ze in de toekomst iets goeds kunnen doen voor het dorp, in welke vorm dan ook.

Gemeenschap

Als buitenstaander ben ik zomaar met m'n camera een nieuwe gemeenschap binnengestapt. Daarom verbaasde het me ook hoe hartelijk ik werd ontvangen en hoe gemakkelijk het was om met inwoners te praten.
Ze hebben me meegenomen in hun wereld en daardoor kon ik van dichtbij meemaken hoe zij leven. Door een paar mensen te portretteren heb ik dat zo goed mogelijk geprobeerd te vertalen naar een documentaire die over het hele dorp gaat.
Het heeft me mooie inzichten en vriendschappen gebracht én ik ben zelfs een beetje verliefd geworden op Eastermar.
De documentaire is zondag vanaf 17.00 uur te zien bij Omrop Fryslân.