Eind aan speciale lessen van zorg- en leerboerderij Lyts Tolsum?

Christelijke scholengemeenschap Anna Maria van Schurmanschool is op 10 oktober begonnen met de Einstein Class. Dat is een klas waarin kinderen met autisme meedoen in de reguliere lessen VMBO en HAVO. Het lesprogramma wordt op maat gemaakt.

Maar dat komt niet goed voor een groep van zeven jongeren die op zorg- en leerboerderij Lyts Tolsum zitten, zo denken onder andere de ouders van de kinderen. Een aantal kinderen hebben al een hele geschiedenis van uitval op scholen, van vrijstelling en thuiszitten. Bij Lyts Tolsum kregen ze begeleiding om zoveel mogelijk onderwijs te kunnen volgen. De gemeentes Waadhoeke, Súdwest-Fryslân en Leeuwarden geven nu geen geld meer voor de speciale lessen bij Lyts Tolsum.

Ouders, leerplichtambtenaren en ook de Onderwijsinspectie zijn positief over de resultaten van Lyts Tolsum. Zo hebben de afgelopen jaren zes kinderen een diploma gehaald, door ze veel aandacht, structuur en een-op-een begeleiding te bieden.

Maar de drie gemeentes willen het anders. Dat wilden ze vorig jaar al. Voor de groep van zeven kinderen werd een jaar lang het geld nog wel doorbetaald, de zogenaamde beschikking. De situatie werd zolang 'toegestaan', zodat ze in ieder geval examens konden doen.

Lyts Tolsum speelt geen rol bij de Einsteinklas, waarom wordt niet duidelijk. Gemeentes zeggen dat de manier waarop Lyts Tolsum de kinderen begeleidt in het onderwijs niet is toegestaan, omdat de Onderwijsinspectie dit zou hebben verboden.

"Wij zijn niet op de hoogte zijn van een mogelijke wijziging van het standpunt van de Inspectie over het volgen van onderwijs op Lyts Tolsum. Ons is door de Inspectie gemeld dat de bedachte constructie met de school in Franeker (AMS) niet is toegestaan," zegt een woordvoerder van de gemeente Súdwest-Fryslân.

"Er is volstrekte duidelijkheid over wat het aanbod van Lyts Tolsum m.b.t. onderwijs en zorg wel en niet kan zijn. Onderwijs bijvoorbeeld staat de inspectie niet (meer) toe," zegt Boukje Tol, wethouder in de gemeente Waadhoeke.

"De onderwijsinspectie heeft over de school van de zorgboerderij in 2017 gezegd dat de Anna Maria van Schurmanschool hun leerlingen geen onderwijs meer mocht laten volgen op de school van de zorgboerderij," zegt Hilde Tjeerdema, wethouder in Leeuwarden.

Voor Jurre (16) is het al te laat. Door alle onzekerheid kreeg hij stress en is hij in zijn examenjaar helemaal gestopt met leren. Zijn moeder, Laura van Twillert, zit met de handen in het haar en ook is ze boos.

"Jurre raakte ook zijn laatste veilige plekje bij Lyts Tolsum kwijt. In de afgelopen maanden is mijn zoon drie keer verhuisd van instelling naar instelling. Wij gaan er als gezin helemaal aan onderdoor. De gemeenten dwingen Lyts Tolsum door hun tunnelvisie te stoppen met het zorg/leerarrangement."

Ze vindt het schandalig hoe met deze groep kinderen wordt omgesprongen. "En de gemeenten zeggen dat het niet is toegestaan van de Inspectie van Onderwijs, terwijl er wel mogelijkheden zijn."

"Of ze bedenken weer iets anders", meent de eigenaar van Lyts Tolsum, Ernst Rusticus, "Bijvoorbeeld dat ze geld voor zorg niet aan onderwijs mogen uitgeven. Maar bij ons is dat strikt gescheiden. Het gebeurt overal steeds vaker met succes. Als je er maar afspraken over kunt maken, maar er wordt niet eens meer met mij gesproken, zegt Rusticus gefrustreerd. "Door de Anna Maria van Schurmanschool niet en de gemeenten niet. Zo kun je je niet aan de regels houden."

Lyts Tolsum had een samenwerking met de school. Die verzorgde het onderwijs en kreeg daar de centen voor. Lyts Tolsum kreeg geld voor de dagbesteding en voor de zorg die de jongeren verder nog nodig hebben. Die extra onderwijsbegeleiding ('les' mag het niet heten) moet uit de Jeugdwet worden gefinancierd en is dus een gemeentelijke verantwoordelijkheid.

De drie gemeentes, waar de kinderen vandaan komen, Leeuwarden, Waadhoeke en Súdwest-Fryslân, willen nu dat ze naar speciaal voor autistische jongeren opgezette Einsteinklassen gaan. "Maar daar hebben ze de begeleiding bij nodig, die wij hen bieden", zegt Rusticus, "En bovendien moeten ze opnieuw het wiel uitvinden wanneer ze niet met ons in gesprek gaan."

Raymond (16) hoort bij de drie kinderen waar Rusticus op dit moment het meest over in zit. De jongen ziet er tegenop om straks weer in een vreemde (Einstein)klas te zitten, zonder de begeleiding van Lyts Tolsum.

"Ik heb er moeite mee, ja. Ik voel me hier veilig en ik ben hier ook erg veranderd." Rusticus: "Terug in regulier onderwijs en passend onderwijs kunnen ze niet. Daar zijn ze eerder al vastgelopen."

Overal in het land ontstaan initiatieven om zorg en onderwijs te combineren, omdat het lesgeven zonder extra zorg niet lukt. Dat blijkt uit de toenemende gevallen van thuiszitters, in totaal bijna 6.000 in Nederland.

"Het is toch schrijnend dat de pionier van deze constructie met 11 jaar ervaring gewoon aan de kant wordt gezet", zegt Van Twillert over Lyts Tolsum. "En Jurre zit hierdoor nu in een instelling."

Alleen dagbesteding bieden als zorgboerderij, dat was nooit de opzet van Lyts Tolsum. "Dan houden wij ermee op", zegt Rusticus, die na anderhalf jaar strijd zeer gefrustreerd is geraakt. "Helemaal omdat de gemeenten steeds beweren dat de Onderwijsinspectie de combinatie zorg/onderwijs zo niet wil toestaan."

Opmerkelijk is dat inmiddels toch weer hetzelfde arrangement van zorg en onderwijs wordt opgezet door de gemeente Dongeradeel en de school Caleidoscoop. Daarbij kunnen leerlingen volledig bij Lyts Tolsum worden begeleid en de speciale lessen volgen.

De gemeentes houden vast aan het standpunt van de Onderwijsinspectie die de speciale constructie van Lyts Tolsum heeft verboden. Volgens een woordvoerder van de Onderwijsinspectie gaan zij daar helemaal niet over en vinden ze het juist een sympathiek initiatief van Lyts Tolsum.

"Dat een gemeente zich voor de onderbouwing van een dergelijk besluit beroept op de Inspectie is curieus, want de Inspectie heeft geen taken of bevoegdheden in het kader van de jeugdwet. In de ogen van de Inspectie gaat het in dit geval om een sympathiek initiatief en onze indruk is dat de heer Rusticus graag aan de regels wil voldoen. Het is wel ingewikkeld qua bekostiging en de zorgboerderij moet betaald worden uit de jeugdwetgelden van de gemeente," zeit in wurdfierder fan de ûnderwiisynspeksje.