VIDEO: GGZ-cliënten vertolken Friese landschap in felle fluorkleuren
Sluit je ogen. Wat zie je als je denkt aan het Friese landschap? Die vraag krijgen (oud-)cliënten uit de psychiatrie, die meeschilderen aan het kleurrijke project 'Panorama INSIDEOUT. Landschap van stemmingen'. Meer dan 100 mensen hebben meegewerkt aan het panoramadoek met fluoriserende kleuren. Het is te zien in de tuin van het voormalige 'gekkenhuis' Grut Lankum in Franeker.
Door: Froukje Sijtsma
Een van de mensen die meewerkte aan het Community Artprojekt is Miranda Detmar. Ze vertelt makkelijk over haar psychiatrische achtergrond. "Ik ben vroeger veel gepest en heb veel meegemaakt zoals verkrachtingen. Het ging thuis op een gegeven moment niet meer. Vorig jaar juli heb ik mij opnieuw in Franeker laten opnemen. Het was dat of einde verhaal."
Miranda is creatief. Ze schildert en dicht vaker, maar nog nooit werkte ze mee aan zo'n groot groepsproject. "Met kunst kan ik mij goed uiten. Het was heel fijn om dit met elkaar te doen. Ik heb nieuwe mensen leren kennen en er zijn vriendschappen ontstaan."
GGZ-pasjinten fertelle mei grut keunstwurk harren ferhaal
Franeker, de stad van de gekken
Dat was ook het doel van Baukje Spaltro, artistiek leider van het panoramadoek. "Bij Community Art is het de bedoeling dat een bepaalde groep, een mienskip, samen een kunstwerk maakt rondom een maatschappelijk thema." Volgens Spaltro heeft de buitenwereld al snel een negatief oordeel klaar als het over psychiatrische patiënten gaat. "En dat terwijl zo'n veertig procent van de mensen tijdens hun leven met de GGZ te maken krijgt. We wilden daarom een heel krachtig kunstwerk maken. Een sterk beeld om een positive kant van de psychiatrie te laten zien. Dus: wat we wél kunnen en niet wat we niet kunnen."
Aan het indrukwekkende panoramadoek van 40 meter gaat een heel proces vooraf. "Op negen locaties in Fryslân is aan dit doek gewerkt. Iedere groep heeft één Fries landschapsthema uitgewerkt, zoals de meren, de bossen, de horizon, de wolken, de weilanden of het Wad." Het hele doek bestaat uit een onderlaag van felle fluorverf. "Het fluoriseren moet uitnodigen om buiten de eigen comfortzone te stappen en vanuit de persoonlijke binnenwereld te werken", legt Spaltro uit.
Gedichtenroute aan het Van Andelpad
Een draaiboek loopt nooit volgens planning. Een bijkomstigheid bij het panoramaproject was dan ook dat er een gedichtenroute ontstond. "Sommigen vertrouwden hun gevoelens aan het papier toe", zegt Jetze de Vries, die als GGZ-verpleegkundige aan het project is verbonden. "Daar kwam heel mooie poëzie uit voort. Dat wilden wij eveneens een plekje geven."
De gedichten zijn nu op bordjes te lezen aan het Van Andelpad, vernoemd naar psychiater Jacobus Cornelis van Andel, die tussen 1935 en 1950 directeur was van het Psychiatrisch Ziekenhuis in Franeker. "Van Andel maakte alle dagen een wandeling van het academisch gasthuis naar Grut Lankum. Het was ook deze Van Andel die in de Tweede Wereldoorlog veel onderduikers in het gekkenhuis onderbracht." Grut Lankum is nog altijd in gebruik, maar nu als woonzorgcomplex.
Nieuwe bestemming voor panoramadoek
Het panoramadoek is nog tot zondag 26 augustus te zien, van donderdag tot en met zondag tussen 11.00 en 17.00 oere. "We zoeken nog een definitieve bestemming voor het Panaromadoek als de expositie is afgelopen . Dus mochten organisaties interesse hebben, dan kunnen ze contact met ons opnemen", zegt Spaltro.
