Joodse bruiloft: Een koffer vol oorlogsgeheimen

De kinderen van het echtpaar zitten hun hele leven al met vragen: wat is er gebeurd met onze ouders in deze verscheurende tijd? Nu hebben ze daar eindelijk antwoorden op. Woensdag wordt, 78 jaar nadat Barend en Mimi zijn getrouwd, nieuw leven geblazen in hun verhaal. Dan is de boek- en documentaire-presentatie van 'De Joodse Bruiloft'. Journalist Auke Zeldenrust heeft aan de hand van de verhalen uit de koffer een boek geschreven. En de zoon van het Joodse stel, André Boers, is gevolgd door Fryslân DOK. Hij maakte met zijn zussen dezelfde route als zijn ouders in hun vlucht voor de Duitsers.

Taboe

Een jaar na het overlijden van hun moeder Mimi in 2008 maakten André, Yvette en Marion Boers de koffer open. "We hebben nog wel getwijfeld. Onze ouders spraken niet over wat er gebeurd was. Ze wilden er niet nogmaals mee geconfronteerd worden, het was te pijnlijk", vertelt André. "Voor ons was het daarom heel emotioneel. Ik en mijn zussen zaten ons hele leven met vragen, maar probeerden ook het onderwerp te vermijden. Het was een taboe." Ze vonden brieven, documenten, foto's een getypte toespraak van Barend bij de bruiloft en ook een 16mm-film, de trouwfilm van hun ouders.

Trouwfilm

Het zijn bijzondere beelden van de synagoge in de Sacramentsstraat in Leeuwarden en de Joodse gemeenschap van vlak voor de Tweede Wereldoorlog. Voor het eerst is er bewegend beeld te zien van de Joodse gemeenschap in Fryslân van voor de oorlog. André: "Mijn moeder wist natuurlijk dat die film er was. Maar ze heeft haar hele leven de koffer niet willen openen. Er staan beelden op van haar vader, die vermoord is, en andere familieleden die vergast zijn. Ik kan me goed voorstellen dat ze daar niet aan herinnerd wilde worden." De film krijgt nationale, maar ook internationale aandacht. André vindt het tijd om het verhaal van zijn ouders te vertellen: "Wij zijn, zonder dat wij het echt wisten, in de schaduw van de hel opgegroeid en het is nu tijd om uit die schaduw te treden."

Vlucht

Barend Boers en Mimi Dwinger trouwden op 18 april 1939 in Leeuwarden en drie jaar later vluchtten ze uit Amsterdam. Het was een zware en levensgevaarlijke vlucht uit Europa, met gevangenschappen in Frankrijk en Spanje. Toen André vorig jaar met zijn zussen dezelfde tocht aflegde, realiseerde hij zich hoeveel geluk zijn ouders hadden. "Ze waren moedig en heldhaftig. In Lyon en in Spanje zijn ze opgepakt, maar ik denk dat een van de zwaarste momenten van de vlucht in de Pyreneeën was. Die hebben ze te voet overgestoken."

Het was een bergwandeling, die normaal gesproken zes uren duurde, maar waar Barend en Mimi uiteindelijk drie dagen en drie nachten over hebben gedaan. Op 27 mei 1945 schrijft Mimi aan hun moeder: "Als ik terugkijk, begrijp ik niet hoe vooral ik dit heb kunnen doen. Eens op een hoog en gevaarlijk punt, toen ik doodmoe was, kwam ik boven bij Barend die op een rots zat te huilen. Huilen waarom? Om mij, dat ik dit moest doen." Barend raakte onderkoeld en uitgedroogd. Toen ze uiteindelijk beneden waren, kreeg Mimi een longontsteking. "De tocht over de Pyreneeën behoort bij de donkerste bladzijden", schrijft Mimi.

Na de Pyreneeën zijn Mimi en Barend doorgereisd naar Spanje en Jamaica. Daar werden ze overgebracht naar een Joods vluchtelingenkamp. Maar daar eindigde het oorlogsverhaal van het stel niet. Barend meldde zich na een paar dagen bij een vertegenwoordiger van de Nederlandse regering, dat mensen zocht voor het leger. Ook Mimi weigerde stil te zitten, ze kreeg werk bij het ministerie van Buitenlandse Zaken in Londen.

Tante Buny

De familie van Barend en Mimi in Nederland moest ook een manier vinden om de oorlog te overleven. Journalist Auke Zeldenrust is een jaar lang bezig geweest, om ook deze verhalen boven water krijgen. "Ik denk dat een van de meest bijzondere verhalen het verhaal van Tante Buny is. Officieel heette ze Vrouke Dwinger. Toen de beelden van de Joodse bruiloft werden uitgezonden, kregen we in januari 2017 een telefoontje van Henk van den Deukel. Hij herkende een vrouw op het materiaal. Het was Tante Buny, die bij de familie Van den Breukel in Duivendrecht ondergedoken heeft gezeten. Niemand wist dat Vrouke Dwinger en Tante Buny één en dezelfde persoon waren. Ook de familie Dwinger vroeg zich af, hoe ze de oorlog is doorgekomen, maar het verhaal van Duivendrecht hebben ze nooit te horen gekregen."

Boodschap

André kijkt met een goed gevoel terug op zijn reis: "Het was een verhaal dat wij bijna niet kenden. Nu is die enorme lege ruimte, bijna helemaal gevuld. Het geeft een bevredigend gevoel, dat we het nu weten." Wie weet komen er naar aanleiding van het boek en de documentaire nog meer verhalen los. Hij vindt het belangrijk, om zich in te zetten voor deze verhalen en ze te vertellen: "Het is aan ons, de kinderen, om deze verhalen naar buiten te brengen met de boodschap: het kan morgen weer gebeuren, met welke minderheid dan ook in Europa en de wereld."