Video: Friese Matthäus Passion verbeteren of verminken?

Vertaler Peter Sijbenga vond het een hele eer om het Duitse stuk te vertalen naar het Fries. "Dit stuk is in de klassieke stukken bekend als een monument, een icoon. Alle kwaliteiten van Bach komen erin voor." Er is al eens eerder een Friese vertaling van het stuk gemaakt. Dat gebeurde in 2008 door Eppie Dam, na de Nederlandse bewerking van Jan Rot. "Dat was meer een vrije interpretatie. Ik heb me strikt aan de Duitse tekst gehouden. Toen ik hieraan begon, heb ik altijd het volgende voor ogen gehouden: Bach moet Bach blijven."

Rekening houden met de affectenleer is een van de grootste uitdagingen van het vertalen. De tekst van Bach is nauw verbonden met de muziek. Daarom moest Sijbenga met dirigent Leendert Runia proberen om alle woorden op dezelfde noten te houden. "Als er in de tekst over tranen gesproken wordt, heeft Bach daar ook muzikaal wat mee gedaan. Als je een vrije vertaling maakt, raak je dat aspect kwijt."

Runia ging de uitdaging aan om het Noord Nederlands Concert Koor Fries te leren zingen. "Het koor heeft 48 leden en de helft daarvan spreekt geen Fries. Ik ben begonnen met het voorlezen van alle teksten en het koor moest mij dan napraten." Daarnaast oefende Runia één op één met de solisten om de uitspraak zo goed mogelijk te krijgen. Ook de Afûk heeft hier een rol in gespeeld. Alle zangers hebben een link gekregen waar de tekst, die ze moeten zingen, ingesproken is door een medewerker van de Afûk. Runia: "Dit is natuurlijk wel uniek. Ik denk niet dat het ooit eerder op deze manier is aangepakt om de taal van een stuk te leren."

Runia was in het begin sceptisch over het vertalen van de Matthäus Passion. Moet je zo'n monumentaal stuk uit de taal halen waar hij in geschreven is? "Ik kan me er altijd enorm aan storen als ik iets zie wat niet goed vertaald is. Daarom heb ik goed nagedacht voor ik hier aan begon. Peter en ik hebben toen gezegd: Als wij het vertalen, dan moeten we er ook een héle goede vertaling van maken. En dat is gelukt. Ik ben enorm trots." Ook Sijbenga snapt het als mensen zeggen dat je van Bach af moet blijven. Maar hij kijkt ook naar wat het alternatief zou zijn. "Dan zou er niets met deze bijzondere stukken worden gedaan en dat is naar mijn mening ook zonde."

De uitvoering van de Fryske Matthäus Passion is zaterdag 31 maart vanaf 18.00 uur op Omrop Fryslân radio te horen. Zondag 1 april is de documentaire over de voorbereiding van het stuk vanaf 17.00 uur op Omrop Fryslân televisie te zien of via omropfryslan.nl/fryslandok.

Kijk bij NNO voor meer informatie over de komende uitvoeringen.