Wethouder Leeuwarden over impasse in noodopvang: "We schieten ernstig tekort"

Het COA (Centraal Orgaan opvang asielzoekers) heeft gemeente Leeuwarden afgelopen jaar gevraagd om een tijdelijke noodopvang voor 600 vluchtelingen in te richten in de Friezenhal van het WTC. De gemeente stemde toe en de eerste vluchtelingen kwamen op 4 november aan.

Maar een halfjaar laten zitten de vluchtelingen er nog steeds. In een uitzichtloze situatie, zo lijkt het.

Het levert spanningen op, want in de hal is veel leven, er is geen daglicht, er zijn geen muren en plafonds, en dus ook amper privacy. Eind november afgelopen jaar kwamen de eerste berichten over overlast. Sommige mannen zijn tot midden in de nacht aan het schreeuwen, schelden en gokken.

In maart schreven bewoners een brandbrief en in april werd er een petitie opgezet. Organisaties als Stichting VluchtelingenWerk vinden de opvang ondermaats.

Het COA gaf aan dat het niet wenselijk is dat huishoudens met kinderen tussen de alleenstaande mannen leven, maar zegt ook dat er een tekort aan opvangplekken is. Tevens stromen statushouders niet door naar een woning door de krapte op de woningmarkt.

"De gemeente Leeuwarden wordt nu geconfronteerd met de problemen die het COA heeft", zo is wethouder Wassink van mening. "Zoals het nu gaat was het nooit de bedoeling. Dit is noodopvang, bedoeld voor een week of vier. Daarna zouden mensen doorstromen naar een azc."

Wassink erkent dat er grote problemen zijn met de opvang in het WTC. "Al doen de mensen van het COA en vrijwilligers heel goed werk, het is niet allemaal kommer en kwel." In het WTC wonen mensen uit bijvoorbeeld Afghanistan, Syrië en Jemen, onder hen zo'n 150 kinderen.

De wethouder vindt dat de noodopvang niet voldoet aan de eisen. "Zeker niet voor kinderen. Maar het COA zegt: dat vinden we zelf ook, maar de asielketen zit verstopt en we hebben gewoon geen andere plek voor deze mensen."

Volgens Wassink is het niet aan Leeuwarden om het probleem op te lossen. "Het is een verantwoordelijkheid van het COA. Daar zitten de budgetten en de mensen. Zij hebben de wettelijke taak. Wij kunnen dat probleem als gemeente niet overnemen."

Een gemeente heeft alleen maar een verantwoordelijkheid voor statushouders, dus voor mensen die uiteindelijk in Nederland mogen blijven. "Maar tot die tijd niet", zegt Wassink.

Eigenlijk ligt het probleem niet eens bij het COA, denkt Wassink, maar bij het Rijk. "Dit probleem moet opgelost worden door de rijksoverheid en de staatssecretaris."

Toch zou een gemeente ook meer druk op de ketel kunnen zetten, en uit een moreel verantwoordelijkheidsgevoel actie ondernemen. Maar daar wil Wassink niets van weten. "De gemeente Leeuwarden kan de problemen van het COA niet oplossen. Dat moeten ze zelf doen, zij krijgen de financiën en de mensen."

Bovendien, als je als gemeente de druk zou opvoeren, wil je ook weten dat er plek is voor de mensen, zo denkt Wassink. Maar juist die woonruimte is er niet. "Ik vind dat wij als land ernstig tekort schieten door deze situatie te laten ontstaan."

Aan de andere kant vindt Wassink wel dat er al lang een permanent asielzoekerscentrum in Leeuwarden had moeten zijn. "Dat in Leeuwarden een permanent azc nog niet geregeld is, dat had in mijn beleving best gekund."

Het COA heeft daar in 2019 al om gevraagd en daarna heeft ook de gemeenteraad laten weten open te staan voor een azc. Maar daarna is het aan het COA om een locatie te regelen, zegt Wassink. "Daar werken wij als gemeente aan mee, maar een locatie moet wel weer betaald worden. Dat duurt in mijn beleving allemaal te lang."

Er is wel van alles gedaan en het COA is bezig geweest met locaties, zegt Wassink. "Maar er is nu nog geen concrete locatie." Dat is ook een geldkwestie, denkt de wethouder. "Als het COA ergens aanklopt, gaat de prijs van een gebouw snel omhoog. Dan moet het COA om budgettaire redenen ook wel eens nee zeggen."