OVERZICHT: FNP wint, CDA verliest, meeste coalities behouden meerderheid

Hein de Haan van de PvdA in Leeuwarden heeft een dubbel gevoel. Zijn partij verliest drie zetels en gaat van 11 naar 8. "Maar ik vind het heel mooi dat GroenLinks naar 7 is gegaan. Een mooie overwinning voor ons linkse broertje. Voor links is het een mooie uitslag. Per saldo mogen we niet ontevreden zijn."

Met acht zetels is de PvdA de grootste partij gebleven in Leeuwarden. GroenLinks kwam dichtbij, met 7 zetels.

De PvdA is de grootste partij in Súdwest-Fryslân. In deze relatief nieuwe gemeente krijgt de partij 8.043 stemmen, goed voor 7 zetels.

Het CDA blijft de grootste partij in Achtkarspelen. Daar verandert niet veel. De VVD verliest de enige zit die die partij had, en Forum voor Democratie komt in de raad met één zetel.

Lijsttrekker Jouke Spoelstra was door het dolle:

De FNP, de partij die de afgelopen raadsperiode uit de coälitie stapte, is de grootste worden in De Fryske Marren. Ze hadden 7 zetels, en dat blijft zo. Het CDA gaat van 8 naar 6.

Kleurrijk Fryske Marren gaat naar 3 zetels. Forum voor Democratie komt met één zetel in de raad.

Het CDA is niet langer de grootste partij in de gemeente Waadhoeke. Die positie is overgenomen door SAM Waadhoeke. Gemeentebelangen en FNP zijn nu ook allebei groter dan het CDA, gelet op de percentages.

Het Ooststellingwerfs Belang is de grootste partij gebleven in Ooststellingwerf. Het is niet de enige lokale partij in de raad: Vrije Lokale Partij Ooststellingwerf en Lokaal Sociaal krijgen allebei 2 zetels.

De PvdA blijft de grootste partij van Harlingen, maar verliest wel. De partij gaat van 5 naar 4 zetels. Harlinger Belang komt, net als het CDA, op 3 zetels.

De VVD is opnieuw de grootste partij van Weststellingwerf. Weststellingwerfs Belang groeit het meeste. Die partij is nu de tweede partij van de gemeente.

De ELP is niet langer de grootste partij van Smallingerland. Die partij zit nu achter de ChristenUnie en het CDA.

De partij AmelandEén is opnieuw de grootste partij geworden op Ameland. Die partij verliest wel een zetel, ten koste van Algemeen Belang. In percentages is de PvdA nu wel kleiner dan Ameland '82, maar voor het aantal zetels maakt dat niet uit.

Opsterlands Belang blijft de grootste partij in Opsterland. De partij wint zelfs een klein percentage aan stemmen, maar gaat wel van 6 naar 5 zetels. Grote winnaar is het FNP, dat gaat van 1 naar 3 zetels. GroenLinks komt met 2 zetels in de raad.

De FNP heeft bijna een kwart van alle stemmen in Noardeast-Fryslân gekregen: 23,5 procent. De partij wint flink. Ook S!N zit in de plus. Het CDA, vier jaar geleden nog de grootste, is nu derde.

Het CDA is opnieuw de grootste partij geworden in Dantumadiel, maar de partij verliest wel ten opzichte van vier jaar geleden. Sociaal Links is nu de tweede partij. VVD verdwijnt uit de raad.

Nog niet alle stembureaus in Súdwest-Fryslân zijn klaar met tellen, maar het lijkt er goed uit te zien voor de PvdA. Lijsttrekker Marijke Roskam is tevreden: "We zijn er nog niet, maar ik ben hartstikke dankbaar voor het vertrouwen."

Haar partij heeft het landelijk niet makkelijk en ook in Súdwest-Fryslân was het een roerige periode, de afgelopen vier jaar. En dan toch op winst? "We worden beloond voor het feit dat we staan voor wat we zeggen. En we hebben veel jonge mensen hoog op de lijst."

Er moeten nog wat stembureaus binnen komen, dat kan de voorlopige uitslag nog veranderen. "Maar we hebben nu al meer stemmen dan vier jaar geleden in totaal. Dat zegt ook wel wat."

Vier jaar geleden was oud-Kamerlid Lutz Jacobi lijsttrekker van de PvdA in Leeuwarden. Dit jaar heeft ze zich niet verkiesbaar gesteld. Daardoor zou de partij een paar zitten kunnen verliezen, zegt ze.

Vier jaar geleden haalde de PvdA in Leeuwarden 11 zetels. Acht daarvan kwamen van stemmen op Jacobi, zegt ze. "Nu moeten de stemmen meer uit de groep komen."

Jacobi verwacht een klein verlies, zegt ze. "Ik hoop niet teveel, maar het gezicht is wel heel belangrijk. Het kan één of twee zetels verschil maken. Ik hoop dat we negen of tien zetels halen."

Aansprekende lijsttrekker

Volgens de voorzitter van de Friese PvdA is een aansprekende lijsttrekker belangijk. "Iedereen wil graag stemmen op mensen die ze kennen, die ze vertrouwen", zegt voorzitter Roelof Veldhuis. "Als dat wegvalt, is het een groot gat wat je moet vullen."

Veldhuis wijst daarmee niet alleen op Jacobi, maar ook op Christa Oosterbaan, die vier jaar geleden de lijst trok van de PvdA op Terschelling. Zij heeft toen ook veel stemmen getrokken.

Politie-auto

Of het incident met een politie-auto de partij stemmen gekost heeft, wil Veldman niet zeggen. "Dat is speculeren. Het is niet goed wat hij gedaan heeft, maar de reactie van de fractie op Terschelling vond ik heel goed."

Lijsttrekker Jan-Willem Adams van de PvdA op Terschelling noemt het 'een persoanlik drama'. "Hoewel wij snappen dat het enige nieuwsgierigheid aanwakkert doen wij uit respect voor deze persoon en zijn naasten hier als partij verder geen mededelingen over", meldde de PvdA.

De grootste partij van Terschelling is bijna gehalveerd. De PvdA verliest 15 procent van de stemmen, en komt uit op 17,6 procent. Burgemeester Caroline Van der Pol noemt het "een pijnlijk verlies".

De politie heeft dinsdagmorgen op Terschelling een man opgepakt na vernieling van een politieauto. De aangehouden man is volgens getuigen een kandidaat-raadslid voor de PvdA op het eiland.

De uitslagenavond in Opsterland begint met het huldigen van de vinder van het eerste kievitsei van Opsterland. Net als 4 jaar geleden op verkiezingsdag is de vinder wederom Symen Abe Hoekstra.

"Klassieke CDA-gemeenten zijn er niet meer", zegt het Tweede Kamerlid Harry van der Molen (CDA), in Smallingerland. In die gemeente zit het CDA al acht jaar in de oppositie.

"Het heeft hier bestuurlijk flink gerommeld", zegt Van der Molen, die zelf in Leeuwarden heeft gestemd. "Er zit niet voor niets een zakencollege."

Volgens Van der Molen wordt het 'wel tijd' dat het CDA weer in de coalitie komt in Smallingerland.

Terwijl op Schiermonnikoog de stemmen allemaal al waren geteld, hadden de tellers in Leeuwarden nog niet eens alle stembiljetten open. Daar schrokken ze ervan dat Schiermonnikoog al zo snel klaar was, zag verslaggever Lennard Geerts.

Burgemeester Ineke van Gent is er trots op dat Schiermonnikoog opnieuw als eerste de stemmen heeft geteld. "We hebben een getrainde ploeg tellers en die hebben het uitstekend gedaan", zegt ze.

"Het was een hele mooie opkomst, 80.2 procent", zegt Van Gent. "De democratie leeft wel, op Schiermonnikoog."

Daar kunnen de tellers naar huis, maar niet allemaal. "Het feest gaat zo beginnen. Mensen gaan zo het café in, om er ééntje op te nemen."

De burgemeester van Vlieland, Michiel Schrier, heeft zijn collega van het andere eiland live op televisie gefelicteerd met de winst. "Gefeliciteerd. Het was een leuk wedstrijdje."

Na Schiermonnikoog meldt nu ook Vlieland de uitslag. Daar is Lijst Fier het grootste geworden. Nieuw Liberaal, vier jaar geleden nog het grootst, is nu de tweede partij.

De earste útslach wurdt melden fanôf Skiermûntseach. Dêr is Ons Belang de grutste partij wurden.

Het tellen gebeurt met de hand en begint met een sneltelling op lijstniveau: het optellen van alle geldige stemmen per politieke partij. De stembureaus geven de uitkomst van die sneltelling door aan hun gemeente. Daarna worden de geldige stemmen per kandidaat geteld. Als dat klaar is, maakt het stembureau daarvan een proces-verbaal op, dat naar de gemeente wordt gebracht.

Op basis van de processen-verbaal tellen de stembureaus de uitslagen bij elkaar op. Op maandag 21 maart stellen de gemeentelijke centrale stembureaus dan in een openbare zitting de officiële uitslag en de zetelverdeling vast.

Op woensdag 30 maart treden de zittende raadsleden af en worden de nieuwe leden geïnstalleerd. Vanwege een gemeentelijke herindeling met Weesp gebeurt dat in de gemeente Amsterdam al op 24 maart.

Dat tellen kan in sommige gemeentes uren duren:

De stembussen zijn dicht, het tellen kan beginnen. Het komende halfuur worden de eerste uitslagen al verwacht van de kleinere gemeenten. Van de grotere gemeenten zal het pas laat op de avond of diep in de nacht worden.

Sommigen wachten met kiezen tot het laatste moment. In Buitenpost zijn nog steeds mensen in de raadszaal die willen stemmen. Het kan nog tot 21:00 uur.

Om 21:00 uur strijden meerdere gemeenten om de eerste uitslagen te melden.

Meestal gaat die strijd tussen Schiermonnikoog, Vlieland en het Gelderse Rozendaal. Die laatste gemeente heeft door de komst van een nieuwe woonwijk nu meer bewoners, en denkt nu al 'kansloos' te zijn in de 'strijd', zegt een woordvoerder.

Bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen, in 2018, meldde Schiermonnikoog de eerste uitslag van Nederland, om 21:13 uur. De opkomst was toen 83 procent. Vlieland was tweede, en meldde de uitslag tien minuten later.

Om 21.00 uur sluiten de stembussen. Volg in dit liveblog in de loop van de avond alle uitslagen, reacties en al het nieuws rondom de verkiezingen.

Lees ons liveblog over de verkiezingsdag tot nu toe hier terug.