K80-samenwerking van kleine gemeenten gestart

De K80 is vrijdag officieel opgericht: een samenwerking tussen zeker 80 kleine gemeenten. Het doel is om met elkaar op te komen voor de belangen van deze kleine gemeenten. Burgemeester Klaas Agricola van Dantumadeel zit in het bestuur.
Burgemeester Klaas Agricola van Dantumadeel © Omrop Fryslân
De 83 gemeenten in de K80 hebben ieder minder dan 20.000 inwoners. Via de K80 kan er worden gelobbyd in de richting van de Rijksoverheid en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), zo is het idee.

Dantumadeel in de kopgroep

Burgemeester Klaas Agricola van Dantumadeel neemt zitting in het voorlopige bestuur van de K80. Dantumadeel zit in de kopgroep en Agricola vertegenwoordigt de K80 op de digitale oprichtingsbijeenkomst.
Volgens Agricola is het goed om te samenwerken op sociale zaken zoals jeugdzorg en armoedebestrijding, maar ook op zaken als woningbouw en de nieuwe omgevingswet. De K80 wil van gemeentefondsperikelen af, wil een volwaardig partner zijn, wil betere gemeentefinanciën en meer beleidsvrijheid voor gemeenten.

Elkaar helpen

"De ruim tachtig gemeentes in deze samenwerking zijn niet allemaal gelijk, maar we kijken wel naar waar we kennis en expertise kunnen uitwisselen", zegt Agricola. "Zelf hebben we niet alle wijsheid in pacht, maar op sommige punten lopen we wel tegen dezelfde problemen aan. Door kennis te delen kun je elkaar helpen."
Het gemeentehuis van Dantumadiel © Omrop Fryslân, Marlinde van der Woude
Het heeft ook voordelen om een kleine gemeente te zijn, zegt de K80: kleine gemeenten staan dichtbij de burgers, zijn manoeuvreerbaar en hebben meer aandacht voor de menselijke maat.

Tal van gemeentelijke samenwerkingen

De K80 is bepaald niet de eerste gemeentelijke samenwerking waar Friese gemeenten aan deelnemen. Zo horen De Fryske Marren, Noardeast-Fryslân, Opsterland, West- en Ooststellingwerf bij de P10, een samenwerking van de grootste plattelandsgemeenten.
In het noordoosten bestaat het Agenda Netwerk NoordOost (ANNO) met Achtkarspelen, Dantumadeel, Noardeast-Fryslân en Tytsjerksteradiel. En in het zuidoosten werken Ooststellingwerf, Weststellingwerf en Opsterland samen in OWO-verband. Alle gemeenten zitten bovendien in de Vereniging van Friese Gemeenten (VFG).
Het is nodig om ons beter voor het daglicht te kunnen brengen.
Klaas Agricola
"Dit verband was nodig omdat er toch een beetje een leegte was in de belangenbehartiging van de kleinere gemeentes", zegt Agricola. "Het is nodig om ons beter voor het daglicht te kunnen brengen."
Overal in het land is het aantal samenwerkingsverbanden toegenomen. Dat lijkt te maken te hebben met het feit dat gemeenten in de afgelopen jaren veel meer taken van het Rijk hebben gekregen.

Onvrede over het gemeentefonds

Daar komt bij dat het gemeentefonds op een andere manier verdeeld wordt. Het komt er op neer dat gemeenten meer op het geld moeten letten en soms heeft dat grote gevolgen, bijvoorbeeld voor het sociaal domein.
Het idee voor de K80 is ook ontstaan uit deze onvrede over het gemeentefonds, waar gemeenten haar Rijksgeld uit krijgen. De nieuwe verdeling pakt negatief uit voor kleine gemeenten.
De K80 wil dan ook met name de 'opschalingskorting' kwijt. Door fusies zouden gemeenten geld kunnen besparen, zo was jaren geleden het idee. Van die fusies is het lang niet altijd gekomen, maar het korten van het geld van het gemeentefonds is wel doorgezet. Dat betekent simpel gezegd: minder geld voor kleine gemeenten.
Op welke knop je ook drukt, er zijn altijd gemeenten die erop achteruitgaan.
Klaas Agricola
Agricola: "Er wordt gezegd dat je na een fusie goedkoper kan werken, maar in de praktijk blijkt dat niet altijd zo te zijn. Die opschalingskorting is voor het totale Nederlandse gemeentelijke bestel niet goed."
Die herverdeling van het gemeentefonds moet volgens hem helemaal van de baan. "Je kunt het pas herverdelen als er meer geld komt. Nu verschuiven ze alleen maar problemen. Op welke knop je ook drukt, er zijn altijd gemeenten die erop achteruitgaan."
De gemeenten in de K80 vinden dat schaalvergroting voor bestuurlijke inrichting zijn langste tijd heeft gehad. Het kabinet heeft kleine gemeenten mogelijk zelfs verwaarloosd, staat in de position paper van de K80.