Recensie: de slager als hogepriester tegen de massaconsumptie

Niet zomaar wat gerechtjes, zo vertelde artistiek leider Dirk Bruinsma van de Peergroup. Maar allemaal gemaakt met het vlees van een varken, die speciaal voor deze voorstelling was geslacht. En, zo benadrukte Bruinsma, alles werd gebruikt voor consumptie. Van vlees en organen, tot bonken. Niets werd weggegooid.

Vroeger een vast ritueel bij boeren. Ieder jaar in november, de slachtmaand, kwam de slager langs om een varken of koe te slachten. Familie, personeel en buren holpen dan mee. Om na afloop met elkaar op te eten wat niet bewaard kon blijven. Slachtvisite werd dat genoemd, zo vertelde oud-slachter Gerard Kwak uit Winterswijk, die bij ons aan tafel zat.

Hij heeft er een heel boek over geschreven. Hoe dier en mens toen veel dichter bij elkaar stonden. Hoe het varken, dat werd geslacht, bij leven vrij en tevreden kon rondlopen. Kwak vertelde verder dat sinds 1955 niet meer wordt thuisgeslacht. Maar op een enkele locatie, zoals de museumboerderij in Zelhem, wordt een slachtvisite nog nagespeeld. En deze maand dus ook in Burgum.

En dan mogen de gasten een koptelefoon opzetten en worden ze als varkens naar het slachthuis 'gedreven.' De eerdere centrifugehal van de voormalige zuivelfabriek. Daar ligt op een tafel de andere helft van het varken opgebaard. Zodat iedereen een indruk krijgt hoe zo'n dier er anatomisch uit zien. "En verhip ja, dat stukje heb ik net nog gegeten, toch."

Dan begint actrice Gonca Karasu door de speakers en in videobeeld op de tegelmuur met een verhaal over de consumptiemaatschappij. Hoe de kleine varkensboer na schaalvergroting een massaproducent werd. Hoe varkens tegenwoordig zonder gevoel of emotie worden gefokt. Hoe de dieren eerst stroomstoten krijgen voordat ze dood worden gemaakt. Hoe bij grote aantallen de dieren een lift in worden gedreven om na verstikking uiteindelijk als karbonade in een plastic bakje in de supermarkt te eindigen.

Deze boodschap wordt nog eens sterker, scherper, aangezet door de videoprojecties, de animaties en muziek. Hoe intelligent varkens wel niet zijn. Ze ruiken zes keer beter dan een hond. En lijken anatomisch zo op de mens dan hun hartklep mensen kunnen redden.

En net als ik denk, uit medelijden met het leed van varkens die alleen voor de slacht op de wereld worden gezet, dat ik nooit weer een stuk varkensvlees zal eten, komen twee slachters binnen. In zwarte kleren, witte schorten, grote messen. De beulen, dat is de eerste gedachte die in mij opkomt. Ik walg.

De Peergroup doet ook deze keer weer waar ze goed in is. Confrontatie. Wakker schudden. En dan komt een ander verhaal door de speakers. Dat er best een oplossing is voor de massaconsumptie en alle negatieve effecten die het met zich meebrengt. Dat die bij onszelf ligt.

Dat de macht van de grote supermarkten beperkt moet worden. Dat we terug moeten naar kleinere fokkers met scharrelvarkens. In plaats van opgesloten tussen koutstalen hekken. En terug naar de ambachtelijke slachters.

Artistiek leider Bruinsma heeft voor de voorstelling de samenwerking gezocht met tien ambachtelijke slachters uit Fryslân. Deze avond spelen Sjouke Bouma uit Sint Nicolaasga en Jouke Klijn uit Burgum de hoofdrol. In een halfuur laten beide mannen live voor het publiek zien hoe het halve varken langzaamaan teruggebracht wordt tot hapklaar eten.

Inderdaad met grote messen, terwijl er zo nu en dan een zaag aan te pas komt. Mar ook met toewijding en respect. Door de uitgelichte scenes krijgt het geheel wat plechtigs. Net of we bij een mis zijn in een kathedraal. Met de slachters als hogepriesters bij het altaar. Dat zich langzaamaan vult met de vleesproducten zoals we die kennen.

De worst, rijzel, de opgerolde varkensbuik als porchetta. Opdat we niet vergeten wat we alle dagen op ons bord krijgen. De boodschap is aangekomen. Beide slachters nemen het applaus met een diepe buiging in ontvangst.

Na afloop kan in het restaurant nog een broodje 'pulled pork' gegeten worden. Maar ik heb genoeg gehad. Genoeg om enkele dagen op te herkauwen. En oh ja, het vlees dat de slachters deze avond uitgebeend hebben, wordt de volgende dag gebruikt voor het diner bij de nieuwe voorstelling. Niks wordt weggegooid!

Slachtvisie door Peergroup in de melkfabriek in Burgum is nog tot eind november te zien.