Fred Veenstra over opvang asielzoekers: 'Andere delen van ons land kunnen meer doen'

"Als gekeken moet worden naar een goede verdeling over ons land, en je kijkt naar die 1250 voor Fryslân, dan doen wij in Fryslân meer dan getalsmatig van ons verwacht werd", zegt de burgemeester van De Fryske Marren: "Niet teveel, maar op dit moment genoeg."

"Ik denk dat er delen van ons land zijn waar meer gedaan kan worden." Dat zou volgens hem vlotter gaan als er meer stuur uit de regering zou komen. "Ik denk dat gemeenteraadsfracties hun colleges op kunnen roepen om ruimhartiger te zijn. Ik denk ook dat er vanuit het kabinet wat meer druk op gezet kan worden."

Het kabinet heeft alle provincies vrijdag opgeroepen om samen plek voor nog eens duizend asielzoekers te vinden. De Commissarissen van de Koning zullen nu kijken of dat gaat lukken, zegt een woordvoerder van het ministerie van Justitie. Woensdag zei Brok nog dat de grens wat de opvang in Fryslân betreft eigenlijk wel bereikt was, met als kanttekening "we kunnen altijd kijken wat er mogelijk is."

En dat gebeurt op dit moment niet genoeg, vindt Veenstra. "Ik denk dat ik en waarschijnlijk veel van mijn collega's wel zouden zeggen dat het kabinet en de staatssecretaris als eerste verantwoordelijke daar wel wat beter aan kunnen trekken."

Dat er nu in het Noorden van het land veel asielzoekers opgevangen is mooi, maar misschien niet ideaal, zegt Veenstra: "Platteland lijkt heel geschikt, en overal gaat dat over het algemeen prima. Maar we moeten wel constateren dat in de stedelijke gebieden veel meer voorzieningen zijn voor mensen die daar komen te wonen."

En betere voorzieningen leiden volgens hem tot betere opvang. "De kinderen moeten ver naar school, er is nauwelijks een winkel in de buurt, het openbaar vervoer is niet wat het moet zijn. Dan kan ik me voorstellen dat meer voorzieningen leiden tot een beter niveau van opvang."

In zijn eigen gemeente zit een opvangcentrum in Balk. "Balk is een hele bijzondere situatie. Hoe we dat met de COA doen, maar ook wat betreft de vergunningsprocedures." Er lopen nog steeds procedures van omwonenden tegen het azc. "De rechtbank heeft in augustus uitgesproken dat de vergunning vernietigd wordt."

"Gelukkig heeft de rechter wel gezegd dat de betrokkene in zijn bedrijfsvoering niet aangetast wordt, dus dat is al heel wat. Er zitten juridische gebreken in, en na studie van advocaten, de gemeente en het COA denken we dat we die gebreken op kunnen lossen."

De gemeente bespreekt deze week het langer openhouden van het azc. Veenstra heeft de hoop dat de gemeente goedkeuring zal geven. "Ik denk dat we daar als college goede gesprekken over hebben gehad. Wij hebben als college een voorstel gedaan, waarvan we in vertrouwen zeggen: 'we gaat er vanuit de raad dit in meerderheid accepteert'."

Ook richting de inwoners denkt Veenstra dat er begrip is. "Wij hebben een gesprek gehad, ook met inwoners die daarin hebben ingesproken. Dat was een goed gesprek. Er is een informatieavond geweest in Balk. Daar waren natuurlijk ook mensen die zeiden: 'destijds zeiden jullie vijf jaar en niet langer, maar wij snappen dat de nood in de wereld hoog is.'"

Uiteindelijk ligt het besluit bij de gemeente, en er moet ondanks het vertrouwen rekening gehouden worden met afwijzing van het voorstel. "Dan is het hedendaagse contract met het COA verlopen. Dan moet op basis van dat contract het hele azc voor 1 maart 2022 afgebroken zijn."

Als de nood hoog is wordt er bezuinigd op opvang, als de nood hoog is is er te weinig plek, zegt Veenstra. "Het COA, die voor de opvang moet zorgen, wordt door het Rijk soms met bezuinigingen geconfronteerd."

Dat heeft Veenstra zelf meegemaakt met de opvang in Balk. "Wij hebben dat in 2016 geopend, maar twee jaar later zei het COA: er zijn wat minder asielzoekers, het Rijk knijpt ons weer af, we moeten het sluiten. En drie maanden later moest het weer open."

"Dit geldt voor het hele land, dat het COA geen buffer heeft om als de nood aan de man komt en ineens meer asielzoekers komen, hen dan goed op te vangen."

Er is geen consistent beleid wat de opvang van vluchtelingen betreft, zegt Veenstra: "Als je de geschiedenis van het COA door gaat, dan zie je steeds dat het op en af gaat. Het gaat natuurlijk heen en weer in een wereld met oorlog en crisis, maar wij hebben als land geen buffer om plotseling opkomende stromen op te vangen."

En als het dan weer zo ver is, krijgen de gemeenten het op hun bordje. "Dan zitten we weer met opvang in sporthallen en andere plekken, die daar eigenlijk helemaal niet geschikt voor zijn."

De opvang van asielzoekers is een probleem, maar er zitten ook mensen in azc's die al statushouder zijn. "Naast het feit dat er op dit moment duizend mensen per week ons land in komen, is dat het tweede grote probleem: dat er 11.00 mensen in Nederland in azc's wonen die een vergunning hebben, die mogen blijven en maar wachten op een normale woning."

Het probleem speelt ook in De Fryske Marren, zegt Veenstra. "Op dit moment hebben wij ook een achterstand, dat komt door de situatie op de woningmarkt. We doen ons uiterste best om dit jaar nog tientallen mensen een plek te geven, maar die woningen moeten er wel zijn."