Friese gemeentes blij met advies over andere verdeling Rijksgeld

De nieuwe manier waarop geld van het Rijk wordt verdeeld over gemeentes is niet goed genoeg. Een advies van de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) bevestigt wat Friese gemeentes al langer zeggen.
© Gemeente Súdwest-Fryslân
Volgens de ROB is de verdeling gebaseerd op oude gegevens over de kosten van de gemeentes, houdt niet genoeg rekening met de samenstelling van de bevolking en niet toekomstbestendig.
Veel Friese gemeentes zouden er met de nieuwe verdeling vanaf 2023 op achteruit gaan. De gemeentes zeggen al langer dat het voorstel zo niet door kan gaan.
In de originele plannen moesten tien Friese gemeentes inleveren. Zo zou Leeuwarden bijvoorbeeld 40 euro per inwoner minder krijgen, terwijl Achtkarspelen er 83 euro op achteruit gaat per inwoner. Weststellingwerf, De Fryske Marren, Harlingen, de Waddeneilanden en Súdwest-Fryslân krijgen er juist wat geld bij.
"De ROB bevestigt onze stelling dat de systeemwereld van het model te slecht aansluit bij de wereld zoals wij die kennen", zegt Leo Pieter Stoel. Hij is burgemeester van Ameland en ook voorzitter financiën van de Vereniging van Friese Gemeenten.
Stoel: "Er moet beter rekening gehouden worden met de sociaaleconomische situatie van gemeenten, zoals deze bijvoorbeeld blijkt uit de kansenkaart van Nederland."
Uit het gemeentefonds wordt ieder jaar zo'n 30 miljard euro van het Rijk verdeeld. Voor gemeentes is het fonds de belangrijkste bron van inkomsten, naast lokale belastingen en geld dat wordt verdiend met bouwgrond.
De manier om het geld te verdelen wordt veranderd, omdat de oude werkwijze nog stamt uit het eind van de jaren 90. In de tussentijd is er veel veranderd in de manier waarop gemeentes geld uitgeven.

Niet goed gekeken naar financiële situatie

De nieuwe verdeling is eerlijker dan de oude, zegt de ROB, maar moet nog verbeterd worden. Er is niet goed gekeken naar de financiële situatie van gemeentes in de praktijk. Grotere gemeentes krijgen meer geld dan kleinere. Gemeentes met weinig toeristen komen er juist bekaaid vanaf.
Bij de nieuwe verdeling zijn noodzakelijke uitgaven in bijvoorbeeld jeugdzorg en klimaat ook niet voldoende meegenomen. De verantwoordelijk minister, Kajsa Ollongren, wilde in 2027 de nieuwe verdeling laten evalueren. Dat is volgens de ROB te laat en te vrijblijvend.

Niet genoeg houvast

Tytsy Willemsma, wethouder in Tytsjerksteradiel en lid van de commissie financiën van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten: "Dit ROB-advies toont aan dat deze herijking voor geen enkele gemeente voldoende houvast biedt en daarmee niet toekomstbestendig is."
Het ministerie van Binnenlandse Zaken laat weten kennis te hebben genomen van het advies en nog eens te kijken naar de nieuwe manier van verdelen. Eind november wil het ministerie het plan "nader beoordeeld" hebben.