'Vergunning aan NAM kan worden geweigerd, maar tegen een prijs'

Een minister zou een vergunning zoals die voor de gaswinning wel kunnen intrekken, maar de vraag is of de minister er dan ook toe bereid is om de prijs daarvoor te betalen. Dat zegt Avelien Haan, docent-onderzoeker Bestuurskunde aan de Thorbecke Academie in Leeuwarden.
De Waddenzee bij Ternaard © ANP
In principe kan demissionair minister Stef Blok de vergunning aan de NAM om gas te winnen in de Waddenzee niet weigeren, zegt Haan. "Je wilt een betrouwbare overheid zijn. Er is een afweging gemaakt en als die afweging ertoe heeft geleid dat je een vergunning toekent, dan kun je daarna moeilijk zeggen dat je er anders over denkt."
Het is dus erg moeilijk om een vergunning in te trekken als die eenmaal is verleend. "Het kan wel, maar er zijn wel regels voor", zegt Haan. "Er moet iets gewijzigd zijn in de techniek bijvoorbeeld. Het kan ook zo zijn dat je destijds verkeerde informatie had en dus niet een goede afweging kon maken."

NAM kan geld eisen

En als je wel een vergunning intrekt, heeft dat ook gevolgen. "Je voorkomt dan dat een marktpartij inkomen krijgt en winst kan maken. Dat bedrijf heeft soms al wel investeringen gedaan, je hebt dus schade veroorzaakt bij die partij. Dat moet je ook meenemen in je besluit."
Avelien Haan, docent-onderzoeker Bestuurskunde aan de Thorbecke Academie © Simone Scheffer Omrop Fryslân
Hoeveel geld de NAM eventueel kan claimen, mochten ze de vergunning toch niet krijgen, is niet duidelijk. "Maar de NAM staat niet bekend om z'n goedkope projecten."

Nieuwe wetgeving komt voor Ternaard te laat

Uiteindelijk kan de politiek ervoor zorgen dat de overheid eerder een vergunning kan weigeren. "De Tweede Kamer zou ruimere voorwaarden kunnen formuleren voor het intrekken van een dergelijke vergunning. Dan zouden er meer mogelijkheden zijn. Voor de situatie in Ternaard zou dat alleen geen oplossing zijn, daarvoor komt zoiets te laat."
Woensdag gaat de Tweede Kamer in gesprek over de gaswinning. Wat kunnen ze wel doen? Haan: "De Kamer kan een motie aannemen waarmee ze de minister oproepen dat hij moet onderzoeken hoe hij de vergunning tóch in kan trekken. Al zou dat ongetwijfeld betekenen dat er elders gas gewonnen moet worden, want er is nog steeds een voorraad gas nodig."
Ik kan me voorstellen dat een partij als de NAM op den duur gevoelig wordt voor de druk vanuit de samenleving.
Avelien Haan
Als de minister van de Kamer de opdracht krijgt om de vergunning in te trekken, brengt hem dat wel in verlegenheid bij de NAM. "Maar van een minister mag je verwachten dat hij daarmee om kan gaan."
Er is nog een kleine mogelijkheid, denkt Haan. "Ik kan me wel voorstellen dat een partij als de NAM op den duur gevoelig wordt voor de druk vanuit de samenleving. Ze hebben niet voor niets een proces in Ternaard gedaan, waarbij ze kijken naar het draagvlak, de veiligheid en andere voorwaarden."