Geluid F-35 maakt lesgeven in Marsum soms onmogelijk: "Het went eigenlijk nooit echt"

Hoe beïnvloedt het geluid van de F-35 het dagelijks leven in de provincie? Omrop Fryslân heeft dat onderzocht voor de FryslânDOK 'F-35: Wat hinget ús boppe de holle?'. De documentaire wordt volgende week zondag 20 juni uitgezonden.
It lûd fan de F-35 makket it lesjaan yn Marsum somtiden ûnmooglik
Op basisschool De Pôlle in Marsum beïnvloedt het geluid het lesgeven. De deuren moeten in verband met corona openstaan, maar wanneer er een vliegtuig overvliegt, is lesgeven onmogelijk. "Dan vraagt iemand of de deur dicht mag, omdat ze het niet kunnen horen", zegt Amarins Terpstra. Ze zit samen met Teske Dijkstra in groep 5 van De Pôlle. "Het geluid is dan heel hard. Dat duurt niet heel lang, tenzij er veel vliegtuigen overkomen", zegt Teske.

Lesgeven niet eenvoudiger

De juf van de beide meisjes, Laura Breuker, maakt tijdens het overvliegen van de vliegtuigen een beweging met haar hand. "Dan doe ik even zo, niet dat het helpt, en dan gaan we weer verder." Voor haar is er al een soort van routine in gekomen. "Ergens wel ja. Maar toch irriteert het wel. Ik sta hier al heel lang voor de klas. Het went eigenlijk nooit echt."
Het lesgeven wordt er niet makkelijker van, zegt Breuker: "Het kost tijd. Het is niet non-stop dat je er last van hebt en ook niet iedere dag. Maar nu wordt er meer geoefend en dat kunnen we wel merken. Al die stops kosten al snel een kwartier per dag."
© Omrop Fryslan
De overlast op de school is toegenomen. Breuker en haar collega Gellie Winkel (groep 3/4) merken duidelijk een verschil tussen het geluid fan de F-16 en de F-35. Breuker: "Het geluid is veel zwaarder. Op het plein heb je ook het idee dat je kwetsbaarder bent. Voor de oren, maar ook of het niet misgaat. Het blijft spannend en ik ben me er ook wel bewust van dat er iets mis kan gaan."
De kinderen zelf reageren allemaal verschillend op de overvliegende vliegtuigen. "De een geeft er niets om. Die gaat gewoon door. Anderen zijn er wel gevoelig voor en reageren erop."

Met de handen over de oren op het schoolplein

Dat ziet Winkel ook: "Ik moet zeggen, de jongsten iets minder. Zeker wanneer we binnen in de groep zitten. Ik moet de les ook weleens stilleggen. Wanneer er eentje overvliegt, kijken ze wel eens naar boven. Buiten de deur gaat dat anders. Zeker bij de meisjes. Die lopen al snel met de handen over de oren. De jongens doen dat minder. Die gaan zo op in het spel dat ze daar meer oog voor hebben."
Ook Winkel merkt dat het geluid anders is. "Het is zoals Lara zegt, veel zwaarder. Je bent gewend aan de F-16, maar dat geluid is echt heel anders. De deuren kunnen nu met goed fatsoen niet meer open, en dat moet eigenlijk wel."
© Omrop Fryslan

Bijzonder dure school

Teske en Amarins hebben kortgeleden een spreekbeurt gehouden over de school. "Het is eigenlijk heel bijzonder", zegt Teske. "Toen die in 1978 gebouwd werd, was het de duurste school van Nederland." Amarins vult aan: "Want het is heel goed geïsoleerd met heel dikke muren."
Teske laat het zien bij de deur: "Kijk, dit is 75 centimeter dik. Dat heb je bij de ramen ook." De ramen zijn dubbel uitgevoerd. Ze kunnen los van elkaar open. Teske: "Je ziet altijd wel veel dode muggen en spinnen liggen."

Gebouw verdient update

De isolatie was toen, in 1978, erg goed. Nu merken ze dat het z'n beste tijd wel heeft gehad. Winkel: "Iets meer isolatie zou wel fijn zijn. En dan ook een goede airco." Breuker is het daarmee eens: "Het is al aardig oud. De vliegbasis is er ook, en ik zeg niet dat die weg moet of zo, maar het is wel goed om dit gebouw eens een update te geven."
© Omrop Fryslan
De FryslânDOK documentaire van programmamaker Johanna Brinkman 'F-35: Wat hinget ús boppe de holle?' is komende zaterdag 19 juni te zien op NPO 2 (15.30) en zondag 20 juni op Omrop Fryslân (17.00).