Gemeenten kijken stiekem mee op social media: hoe, waarom en mag het wel?
In heel Nederland kijken gemeenten op grote schaal mee met wat hun burgers op social media plaatsen. Dat komt uit onderzoek van NHL Stenden en de Rijksuniversiteit Groningen. Docent en onderzoeker Willem Bantema geeft antwoord op vijf vragen over het onderzoek.
Onderzoek van NHL Stenden en de RuG heeft aangetoond dat gemeenten op grote schaal met burgers meekijken op social media. In veel gevallen infiltreren gemeenten met nepaccounts geheime, besloten groepen.
Er is informatie binnengekomen van 196 mensen uit 156 gemeenten. Van de ambtenaren die zijn ondervraagd, zegt 95 procent dat hun gemeente aan online monitoring doet. Willem Bantema is een van de onderzoekers. We leggen hem vijf vragen voor:
Zijn er Friese gemeenten bij betrokken?
"Ja, daar ga ik wel vanuit. Gezien de grote hoeveelheid deelnemende gemeenten zullen er vast ook Friese gemeenten hebben meegedaan, die ook het beeld herkennen dat wordt geschetst."
Hoe volgen ze mij?
"Op verschillende manieren. Over het algemeen maken ze gebruik van monitoringstools, daar kunnen ze trefwoorden invoeren, bijvoorbeeld over demonstraties of over rellen. Maar daar kun je ook namen invoeren van individuele burgers." Op de vraag of je via Facebook en Twitter in de gaten wordt gehouden, zegt Bantema: "Ja, sociale media, het kan ook nog een iets breder zijn." Een op de zes gemeenten heeft aangegeven nepaccounts te gebruiken om burgers te volgen.
Mogen gemeenten dat doen?
"Nee, dat zijn bijvoorbeeld besloten groepen, dan kies je ervoor om met elkaar in een groep te zitten met bijvoorbeeld Cambuursupporters. Als je dan als gemeente daar aanwezig bent onder een valse naam, dat mag niet, want dat kan je als inwoner ook niet verwachten, je weet dan niet dat de gemeente erbij zit. De politie mag dat ook niet doen."
Als het gaat om die nepaccounts en het stelselmatig volgen van inwoners, dat mag de gemeente gewoon niet doen
Waarom word ik gevolgd?
"Met verschillende doelstellingen. Die doelstellingen zijn vaak niet expliciet geformuleerd. Ik denk dat gemeenten dat ook zouden moeten doen om de discussie te kunnen voeren over nut en noodzaak. Veiligheid versus privacy. We zien dat er ook interesse is in individuen en groepen en dan is er ook kans dat gemeenten stelselmatig gaan volgen."
Hoe nu verder?
"Ik denk dat we de discussie moeten voeren, of dit wel echt een gemeentetaak is. Ik zou gemeenteraden willen aanmoedigen om te vragen aan het gemeentebestuur 'doen wij dit?' en 'hoe doen wij dit?' en 'hoe verwerken wij die gegevens van inwoners?' en daar meer open over te zijn naar inwoners. Als het gaat om die nepaccounts en het stelselmatig volgen van inwoners, dat mag de gemeente gewoon niet doen. Daar moet ofwel bevoegdheid voor komen, maar het neigt eigenlijk meer naar politiewerk."
