'De zoektocht naar pake': Haarlemmer zoekt oorlogsverleden in Oudega
Het begon allemaal met een briefje dat grootvader Jakob Stroband uit Oudega (SWF) uit de trein smeet op transport van Leeuwarden naar Duitsland in de Tweede Wereldoorlog. Kleinzoon Robert Jan van Noort werd nieuwsgierig. Intussen heeft hij het begin gemaakt van een reconstructie en blijkt dat 'pake' een grote rol in het verzet in Wymbritseradeel speelde.
"Het briefje ging al een tijd rond in onze familie," vertelt Robert Jan van Noort, die in Haarlem woont. "Ik wist van het bestaan en zo'n jaar geleden vond ik het briefje terug. Er stonden drie namen op en de tekst: wij zijn op weg naar Duitsland. Daar begon de zoektocht, en die zoektocht is eigenlijk wel verslavend."
Robert Jan werkt als grafisch vormgever en wil een boek over zijn grootvader schrijven. Dat was Jacob (Jaap) Stroband (1915-1991), die de schuilnaam Douma gebruikte.
Van de oorlogstijd van grootvader wist Robert Jan bijna niets, uitgezonderd enkele flarden. "Ik weet dat hij krantjes had en vanuit een hooiberg verzetswerk deed. Ook dat hij naar Duitsland is vervoerd, daar ontsnapt is en op klompen terug is gelopen naar Nederland. Maar daar hield het eigenlijk mee op."
De archieven in
Van Noort ging daarom de archieven in en ontdekte dat zijn grootvader erg actief was. "Ik kwam er achter dat hij plaatsvervangend rayonhoofd was. Hij is betrokken geweest bij honderden onderduikers, onder wie zestig joden. Dat moet een bloedstollend verhaal zijn geweest."
Robert Jan van Noort zoekt het verzetsverleden van zijn grootvader
En zo komt het ene verhaal na het andere boven water. "Van gevangeniskraken tot een ontploffende trein. Maar momenteel vind ik de kleinere verhalen ook interessant."
Reconstructie van verhalen
Hij vertelt een voorbeeld over een razzia in Oudega. "De Duitsers hadden het schoolhoofd Piebenga te pakken en waren in zijn huis op zoek waren naar wapens. De Duitsers konden de wapens niet vinden, die in de school lagen. Toen hebben ze een plan bedacht om de wapens in tobben te doen met wasgoed eroverheen, zodat ze ongezien langs de bewakers konden lopen. Zo hebben ze de wapens langzaam in de sloot aan de overkant laten zakken."
In het laatste jaar van de oorlog is het meeste gebeurd, zo bleek. "Het is een reconstructie. Omdat er zo weinig verhalen uit de familie bekend zijn, probeer ik het leven van opa op te tuigen."
Van Noort zoekt hulp
Daar kan Robert Jan nog wel wat hulp bij gebruiken. Hij zoekt met name verhalen uit de omgeving van Oudeg, Gaastmeer, Abbega, IJlst en Nijezijl. "In al die dorpen moet mijn opa actief zijn geweest. Misschien weten mensen nog namen van onderduikers of evacuees. Of kennen ze verhalen over wat er bij razzia's gebeurd is."
Specifiek is hij nog op zoek naar hoe het met twee vrouwen afliep. "Ank Haagsma en Tine Zijlstra. Haagsma was verloofd met een jonge uit Abbega: Jacob Wilbers. En Tine Zijlstra uit Sneek was koerierster en de vriendin van Johannes Wissink. Beide mannen zijn gefusilleerd door de Duitsers. Wat beide vrouwen betreft loopt mijn spoor dood."
Weet u meer over grootvader Jakob Stroband of kent u oorlogsverhalen uit Wymbritseradiel? Neem contact op met Robert Jan van Noort op zijn Facebookpagina De zoektocht naar pake of via robert@pankra.com.
