Fries bestuur overzichtelijk: "Fryslân is één grote bestuurlijke familie"

Neem een voorbeeld aan Fryslân en Zeeland en houd 'bestuurlijke verrommeling' tegen. Dat vindt hoogleraar bestuurskunde Caspar van den Berg van RUG/Campus Fryslân. Hij schreef met docent Herman Lelieveldt een essay over de 'lappendeken aan bestuurseenheden' die er in veel provincies is. Naast het Rijk, de provincies en de gemeente zijn er intussen meer dan 32 verschillende bestuursorganen in Nederland. Maar Fryslân doet het goed en zou een proeftuin voor anderen kunnen zijn.
Het Provinciehuis van Fryslân in Leeuwarden © Omrop Fryslân, Sian Wierda
"Deze twee provincies zijn bijzonder in Nederland omdat ze sterk een regionaal ecosysteem vormen", zegt Caspar van den Berg over Fryslân en Zeeland. "Dat betekent dat veel van de regionale samenwerking plaatsvindt op de schaal van de provincie. Maar ook dat het regionaal bestuur ondersteund wordt door een sterke regionale identiteit: een gevoel van 'wij horen bij elkaar.' En als er regionale opgaven zijn pakken we die met elkaar aan. Dat is lang niet in alle delen van het land zo." Volgens Van den Berg heeft Fryslân een sterk 'bestuurlijk regionaal ecosysteem', precies op de schaal van de provincie.

Controle van de democratie

As er geen goede regie is op bestuur, is het gevaar van verrommeling dichtbij. "Het is niet zozeer een verrommeling omdat het minder goed democratisch gecontroleerd kan worden, maar vooral omdat er voor elk onderwerp een ander structuurtje bedacht is. De verrommeling valt in Fryslân nog mee omdat al die structuren met dezelfde partners zijn. Maar in andere gebieden is dat niet zo, dan wordt het onoverzichtelijk." Door die verrommeling is het voor gemeentes moeilijk om controle uit te voeren.
Toch kan er ook nog wel wat beter, vindt Van den Berg. "In de regionale samenwerking kan de democratische verankering beter georganiseerd worden. We zijn in Nederland in de afgelopen decennia steeds meer dingen op de schaal gaan organiseren tussen de gemeente en de provincie in. Met allerlei vormen van gemeenschappelijke regelingen en intergemeentelijke samenwerkingen. In veel gevallen is de gemeenteraad als volksvertegenwoordiging op afstand komen te staan. Dat is uiteindelijk geen goede ontwikkeling. Want het bestuur is alleen maar goed als het ook gedragen en gecontroleerd wordt wordt door de mensen die wij kiezen in de gemeenteraden. Daar moet je kritisch op blijven."
Ferslachjouwer Willem de Vries praat mei Caspar van den Berg
Van den Berg had donderdag een vergadering, waar ook commissaris van de Koning Arno Brok bij was. Brok is tevreden over de manier van bestuur in Fryslân: "Ik denk dat het wel aardig loopt in Fryslân. We komen elkaar veel tegen en we handelen allemaal wel voor het belang van Fryslân. Daarmee maakt Fryslân wel het verschil. Ik ben geboren en getogen in Zuid-Holland en heb daar ook jaren gewerkt. Daar is het contact met de provincie en de waterschappen compleet anders. Wij zijn hier een grote bestuurlijke familie. Maar het kan altijd beter. Als ik kijk naar de opgaves die er liggen met het klimaat, woningbouw en veenweide, dan is het spannend om uit te zoeken hoe we dat het beste op kunnen pakken."

Het gemeenschappelijk belang

De partijen moeten niet van zichzelf uitgaan, maar vanuit het gemeenschappelijk belang. Brok: "Drie jaar geleden hebben we gezegd: de Vereniging van Friese Gemeenten, Wetterskip Fryslân en de provincie komen een keer in de zes weken bij elkaar en dan praten we over de strategische zaken die van belang zijn voor Fryslân. Vanuit de opgave die er ligt. Dus: uitgaande van het gemeenschappelijke belang."
Daar is voorzitter Fred Veenstra van Vereniging van Friese Gemeenten het mee eens. "Ik denk dat wij los moeten komen van de bestuurlijke hokjes waar wij in zitten. We zijn niet van de gemeente, provincie of waterschap, wij zijn met elkaar van Fryslân. We moeten het over de doelen hebben die we voor ogen hebben."
Commissaris van de Koning Arno Brok en Fred Veenstra van de VFG