CBS: meer mensen in de bijstand door corona, aandeel in Leeuwarden hoog
Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat de coronacrisis al terug te zien is in het aantal mensen dat een bijstandsuitkering aanvraagt. Halverwege 2020 kregen landelijk 18 mensen per 1.000 inwoners bijstand. Dat ligt hoger dan in 2019. In Fryslân springt vooral Leeuwarden er bovenuit, met een hoog aandeel mensen in de bijstand.
Sinds 2017 nam het aandeel mensen in de bijstand landelijk gezien af, maar daar is nu dus weer verandering in gekomen. Het CBS heeft de cijfers berekend sinds 2009. Na dat jaar is het effect van de economische crisis ook terug te zien in het aandeel mensen dat bijstand ontvangt. Na 2017 begon het aandeel weer af te nemen door een paar jaar van economisch herstel. Het CBS geeft wel aan dat er in tien jaar een aantal veranderingen is doorgevoerd in het sociale stelsel, zoals het invoeren van de Participatiewet en aanpassingen in de Wajong.
Verschillen tussen gemeenten
Vergelijk je het aantal bijstandsontvangers tussen 2019 en 2020, dan is dit op de Waddeneilanden het meest gestegen. Daar is het aantal inwoners echter ook heel laag, waardoor het aandeel flink kan schommelen. Na de eilanden volgen Heerenveen en Harlingen, met een procentueel verschil van 6,2 en 4,5. In verhouding met het aantal inwoners is het aantal mensen in de bijstand in die twee gemeenten het meest toegenomen het afgelopen jaar.
In de gemeenten De Fryske Marren, Ooststellingwerf en Noardeast-Fryslân is het aandeel bijstandsontvangers het afgelopen jaar juist afgenomen.
De bijstandsdichtheid is het aandeel van de bevolking met een bijstandsuitkering, uitgedrukt in het aantal personen met een algemene bijstandsuitkering op de duizend inwoners. De dichtheid is berekend voor eind juni voor ieder jaar tussen 2009-2020.
In vergelijking kregen vrouwen vaker bijstand dan mannen in de afgelopen tien jaar. De bijstandsdichtheid is lager onder jongeren tussen de 18 en de 27 jaar. In de groep tussen 27 en 45 jaar is de dichtheid hoger dan het gemiddelde van alle leeftijden. Dat heeft te maken met het feit dat deze groep zwaarder is getroffen door de economisch crisis, maar ook omdat de instroom van asielzoekers meespeelt.
Aandeel bijstand op Ameland laag, in Leeuwarden hoog
Het aandeel mensen in de bijstand verschilt flink tussen gemeenten. In gemeente Ameland was het cijfer het laagst in 2020; daar kregen nog geen 2 op de 1.000 inwoners een bijstandsuitkering. Leeuwarden is één van de acht gemeenten die juist hoort bij de rij hoge gemeenten met 50 of meer bijstandsontvangers op duizend inwoners, na juni 2020. Andere gemeenten zijn Rotterdam, Arnhem, Amsterdam, Heerlen, 's-Gravenhage, Enschede en Groningen. Leeuwarden staat onderaan, op plek acht.
Sinds 2009 is de bijstandsdichtheid in Leeuwarden sterk toegenomen: van bijna 33 naar 50 in 2020. Dat is ook het CBS opgevallen. Er moet wel bij gezegd worden dat de grootste toename tussen 2009 en 2011 was. De dichtheid ging in de afgelopen jaren iets op en neer. In vergelijking met 2019 is het toegenomen van 49,9 naar 50,1. Ook moet niet worden vergeten dat Leeuwarden in Fryslân een centrumfunctie heeft: door mensen die naar de stad verhuizen, kan het beeld ook vertekend worden.
Aantal personen in de bijstand op 1.000 inwoners in Fryslân.
Gemeente | 2009 | 2019 | 2020 | Prosintueel ferskil 2019-2020 |
Leeuwarden | 32,6 | 49,9 | 50,1 | + 0,4 |
Harlingen | 22,7 | 35,3 | 36,9 | + 4,5 |
Smallingerland | 25,5 | 34,9 | 34,7 | - 0,6 |
Heerenveen | 18,0 | 27,4 | 29,1 | + 6,2 |
Súdwest-Fryslân | 16,0 | 26,5 | 26,7 | + 0,8 |
Dantumadiel | 19,8 | 25,6 | 25,4 | - 0,8 |
Waadhoeke | 13,0 | 23,8 | 24,0 | + 0,8 |
Achtkarspelen | 20,4 | 23,8 | 23,6 | - 0,8 |
Noardeast-Fryslân | 17,7 | 23,4 | 22,9 | - 2,1 |
Ooststellingwerf | 13,3 | 23,2 | 22,7 | - 2,2 |
Weststellingwerf | 13,9 | 19,9 | 19,6 | - 1,5 |
Opsterland | 15,3 | 19,2 | 19,5 | + 1,6 |
De Fryske Marren | 10,9 | 17,5 | 16,9 | - 3,4 |
Tytsjerksteradiel | 9,8 | 17,0 | 16,9 | - 0,6 |
Schiermonnikoog | 3,2 | 8,5 | 9,5 | + 11,8 |
Vlieland | 4,3 | 5,9 | 6,9 | + 17,9 |
Terschelling | 3,6 | 2,9 | 3,5 | + 20,7 |
Ameland | 2,3 | 1,6 | 1,9 | + 18,8 |