Stresstest voor het Friese watersysteem: ondiepere meren of meer gemalen?

Het systeem voor het Friese boezemwater heeft op papier een soort 'stresstest' gehad, om te kijken wat er nodig is om in het jaar 2100 nog goed te kunnen functioneren. Om goed en scherp zich te krijgen op de problemen en de oplossingen, is er uitgegaan van een zeespiegelstijging van 85 centimeter, gebaseerd op het meest vergaande 'klimaatscenario' van het KNMI. Komt het water hoger, dan wordt het bijvoorbeeld moeilijker, zo niet onmogelijk om water naar zee te spuien, zoals nu het geval is.
De Hegemer Mar vanaf Indijk © Remco de Vries, Omrop Fryslân
Volgens de meest vergaande klimaatvoorspellingen krijgen we erg droge zomers en natte winters. Dat zien we nu al vaker gebeuren. Om tot een oplossing te kunnen komen, zijn nu de meest vergaande opties grotendeels bekeken. Op die manier moet duidelijk worden waar de problemen ontstaan voor bijvoorbeeld de natuur, de landbouw, de scheepvaart en oude gebouwen waarvan de fundatie niet goed tegen lage waterstanden kan.
In samenwerking met belanghebbenden wordt dan langzaam naar beleid toegewerkt dat na 2023 moet leiden tot maatregelen die minder ver gaan, maar wel werken.

'Fors bemalen'

Er zijn zes oplossingsrichtingen uitgewerkt, die variëren van een systeem dat op een natuurlijke manier met de zeespiegelstijging mee beweegt, tot grote technische ingrepen met nieuwe gemalen aan het IJsselmeer of aan de Waddenzee en nieuwe poldergemalen.
Zo is er de variant 'fors bemalen', waarbij het waterpeil dat nu op 52 centimeter onder NAP ligt, wordt gehandhaafd. Dan kun je geen water meer op het Wad spuien, en dus komt de nadruk op het zo snel mogelijk afvoeren van te veel water. Bij droogte wordt het water zo snel mogelijk het land weer binnen gelaten. Hiervoor moeten er wel een aantal grote gemalen bij komen, en dat is niet goedkoop.
Het J. L. Hooglandgemaal Gemaal in Stavoren © Omrop Fryslân, Ronald van der Pol
Aan de andere kant van het spectrum is de variant 'met de zee omhoog', met een winterpeil van +33 centimeter boven NAP en een zomerpeil van -17 onder NAP. Dat betekent bijvoorbeeld dat er veel natuurgebieden in de winter onder water komen te staan. Maar er zijn ook varianten waarbij het boezempeil in het Friese merengebied met twee meter omlaag gaat, waardoor de meren heel ondiep worden en de natuur er verdroogt.
Maandagavond is deze 'stresstest' voor het eerst ambtelijk online gepresenteerd aan leden van de Staten en het algemeen bestuur van Wetterskip Fryslân.