Rijkscommissie: Waddengebied moet een nieuw Nationaal Landschapspark worden

In 2014 kwam uit de Tweede Kamer de wens voor een nieuw soort Nationale Parken, waarbij er niet alleen aandacht is voor de bijzondere natuur, maar ook voor het landschap en het cultureel historisch erfgoed. Bovendien gaat het om gebieden die van internationale betekenis zijn. De wens kwam onder anderen van Lutz Jacobi, die voor de PvdA in de Kamer zat.

Op verzoek van Staatsbosbeheer en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft de commissie Verkenning Nationale Parken gekeken of er gebieden zijn met die combinatie. De commissie heeft vijf van deze gebieden gevonden, waaronder het Waddengebied. Hieronder vallen ook de eilanden met een stuk Noordzee, het terpenlandschap boven Dokkum en Groningen en het Lauwersmeer. Ook het eerdere eiland Wieringen moet eronder vallen.

De commissie zegt dat de nieuwe parken een unieke natuur en natuurlijke processen moet hebben. Een andere voorwaarde is dat "uitzonderlijk menselijk vernuft en/of uitzonderlijke wijzen waarop mensen in wisselwerking in met hun omgeving bijzondere landschappen met unieke ecosystemen hebben gevormd". Zo'n nieuw Nationaal Landschapspark moet onder de regie van het Rijk vallen, maar er komt geen extra wettelijke bescherming. Het gebied wordt dus niet op slot gezet.

De centrale aansturing en het beheer van het Rijk zou kunnen via een beheerautoriteit, zoals die nu al ingesteld is voor de Wadden. In het rapport wordt wel gezegd dat zo'n autoriteit wel iets te zeggen moet hebben over bijvoorbeeld de ruimtelijke ordening in het gebied. Dat is bij de huidige Waddenautoriteit niet het geval.

Naast het Waddengebied worden ook de duinen op het Hollandse vasteland, de zuidwestelijke Delta met de Biesbosch, de Veluwe en de IJsseldelta met daarin de Weerribben-Wieden naar voren geschoven voor de status 'Nationaal Landschapspark'.

De nieuwe parken moeten meer zijn dan een bordje bij de weg wanneer je het gebied inkomt; het moeten proeftuinen worden voor grote nationale opgaven. Dan gaat het om het herstel van biodiversiteit, toekomstbestendig waterbeheer, stikstofreductie, CO2-reductie, circulaire economie en bevordering van de gezondheid.

Wat biodiversiteit betreft hebben de Wadden veel potentie voor verbetering. De natuur in het gebied is namelijk niet erg gevarieerd. In het rapport worden onder anderen de inspanningen om het zeewier en de oesterbanken terug te krijgen genoemd.

Naast de biodiversiteit liggen de meeste kansen in het Waddengebied op het gebied van de circulaire economie en gezondheid. Op andere vlakken liggen minder kansen, zo is er voor alternatieve energiebronnen om de CO2-uitstoot te verminderen bijvoorbeeld niet veel ruimte.

De commissie verwijst naar de huidige situatie rond corona als voorbeeld van hoe belangrijk een verblijf in 'groene ruimte' kan zijn voor de gezondheid van mensen. De landschapsparken worden hier genoemd als groene proeftuinen voor een gezonde samenleving. Ook zijn er volgens de commissie al hele goede voorbeelden in de Wadden te vinden, waar de economische ontwikkelingen op het gebied van toerisme, visserij en landbouw in omvang en schaal passend bij het gebied gemaakt zijn.

Het lijkt erop dat de doelen voor zo'n landschapspark wel overlappen met bestaande plannen en uitgangspunten voor de Wadden. Dat is ook niet vreemd, want het Waddengebied lijkt ook als een soort inspiratiebron gebruikt te zijn voor het opstellen van het rapport. Maar het rapport is nog maar een advies. Er zou een onafhankelijke commissie van deskundigen moeten komen om de voordrachten voor de vijf nieuwe landschapsparken tegen het licht te houden.

Verder moet er geld komen om de parken op te richten en het Rijk en de provincies moeten langetermijnafspraken maken over de financiën. Ook moet er vanuit het Rijk worden gekeken of provincies helemaal of deels mee willen doen aan de ontwikkeling van een nieuw landschapspark. Bovendien moet er niet te lang mee gewacht worden, want de druk op de ruimte in Nederland is op dit moment al groot.

De commissie Verkenning Nationale Parken zelf wil nog geen toelichting op de plannen geven. Ze wachten totdat er op 2 december met de ministers van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap wordt gesproken. Mogelijk komt het plan al wel in de Tweede Kamer, wanneer de begroting van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit eind deze maand besproken wordt.