Deskundige waarschuwt Wetterskip: "Kades met granuliet kunnen minder stabiel worden"

Wetterskip Fryslân moet kades die versterkt zijn met de controversiële grondstof granuliet scherp in de gaten houden. Dat zegt milieuchemicus Joop Harmsen van de universiteit van Wageningen.
Miljeuchemicus Joop Harmsen waarschuwt het waterschap:
Miljeugemikus Joop Harmsen: "Wetterskip Fryslân moat de trije kades mei granulyt goed yn de gaten hâlde"
Wetterskip Fryslân heeft tussen 2011 en 2016 drie projecten uitgevoerd, waarbij granuliet werd gebruikt. Het gaat om een oever van de Alde Rien tussen Sneek en Oosthem, een flink stuk van de oostelijke oever van het kanaal naar Heerenveen bij Akkrum en om de oever van de Heafeart tussen De Deelen en Ulesprong. Bij het laatste project is 120.000 ton granuliet gebruikt.
It kanaal tusken Akkrum en It Hearrenfean by Nije Skou. By it fersterkjen fan de kade is granulyt brûkt. © Omrop Fryslân
Granuliet kwam eerder dit jaar negatief in het nieuws, omdat het bij elkaar gehouden wordt door een bindmiddel dat mogelijk belastend is voor het milieu. Granuliet heeft volgens Harmsen nog een ander risico: als het bindmiddel na verloop van tijd afbreekt, bestaat de kans dat de met granuliet versterkte kades minder stabiel worden. "Het stofje kan gaan afbreken, waardoor de structuur achteruit gaat", denkt de milieuchemicus. Harmsen vindt het gebruiken van granuliet voor het versterken van boezemkades daarom geen goed idee.

"Als een kade in elkaar zakt, krijgen mensen natte voeten"

"We weten niet hoe granuliet zich in de toekomst gaat gedragen en of het wel toegepast kan worden in een kade", zegt Harmsen. Granuliet werd in 2008 gecertificeerd als grond, maar volgens Harmsen is het helemaal geen grond. Het gaat om gruis van graniet, waar floccoulant aan toegevoegd is als bindmiddel. Het is voor Harmsen lastig in te schatten hoe geschikt granuliet als onderlaag is van een kade. "Wetterskip Fryslân doet er in mijn ogen verstandig aan om dit regelmatig te monitoren. Het gaat dan zowel om het milieuaspect als om het veiligheidsaspect. Als een kade in elkaar zakt, krijgen mensen natte voeten."
© Wetterskip Fryslân
Milieuchemicus Joop Harmsen over het gebruiken van granuliet door het Wetterskip
Miljeugemikus Joop Harmsen © Omrop Fryslân
In de Betuwe is de laatste jaren veel protest tegen het storten van granuliet in een eerder zandwingebied. Het spul is daar in een meer gestort, om het meer minder diep te maken. Dit tot grote ergernis van omwonenden. In dat meer bij het plaatsje Dreumel in Gelderland kwam het granuliet direct in contact met het water, dat daardoor verkleurde. De omwonenden en ook de gemeente maken zich grote zorgen over de nadelige effecten voor het milieu. Er loopt op dit moment een onderzoek naar het mogelijk vrijkomen van acrylamide, een kankerverwekkende stof. De resultaten van dat onderzoek worden in januari volgend jaar verwacht.
TV-programma Zembla maakte eerder dit jaar een tweedelige documentaire over deze 'afvaldump door Rijkswaterstaat'. Voor de PvdA-fracties in Heerenveen en het bestuur van Wetterskip Fryslân was dat reden voor kritische vragen over het gebruiken van granuliet door het Wetterskip.
Bestuurder Jan van Weperen van Wetterskip Fryslân dacht in eerste instantie dat het granuliet dat in Fryslân gebruikt is van een andere bron komt dan het granuliet in Gelderland, maar hij is daar na nadere studie op teruggekomen. Het gaat om beide gevallen om granuliet uit een groot depot in Amsterdam. Het spul is een restproduct dat ontstaat na het breken van graniet voor de productie van asfalt. Door daar water met flocculant aan toe te voegen, wordt het een lijmachtig spul, dat structuur gekregen heeft.
De Heafeart tussen De Tynje en Ulesprong © Omrop Fryslân
Jan van Weperen fan Wetterskip Fryslân
Het granuliet is Wetterskip Fryslân aangeboden onder de naam 'Noords leem', door de aannemer die de kades bij Oosthem, Akkrum en De Ulesprong versterkte. "Het spul laat geen water door, is goedkoper dan Friese klei en was voorzien van een certificaat", vertelt Van Weperen. "We hadden daarom geen reden om het niet te gebruiken, maar na alle discussies van de laatste tijd hebben we besloten om dat niet meer te doen." Van Weperen voegt daaraan toe dat het Wetterskip nooit materiaal zal gebruiken waardoor de waterkwaliteit mogelijk minder wordt. "Waterkwaliteit staat bij ons hoog in het vaandel."
Van Weperen denkt dat het met de milieuschade wel mee zal vallen in Fryslân, omdat het spul hier goed ingepakt is in klei en aarde en niet direct in contact staat met het oppervlaktewater. "We hebben het afgedekt met een flinke hoeveelheid klei, met daarboven ook nog normale aarde." Over de stabiliteit van de kades waar granuliet onder ligt, maakt de bestuurder zich geen zorgen. "Het is nog niet waargenomen dat dat flocculant afbreekt", zegt Van Weperen. "Mocht het zo zijn, in een theoretisch geval, dat het bindmiddel afbreekt, dan blijft het granuliet gewoon liggen."