Simmerblog: Simmer yn Wynjewâld

We binne oan de ein fan dit blog yn Wynjewâld, tank foar it folgjen!

Moandei binne we yn Balk, oant dan!

Op it terrein fan it âlde suvelfabryk yn Lyts Grins, in buorskip by Wynjewâld, is no plak foar rekreaasje fan ynwenners en toeristen. Itsuvelfabryk moast dêrom sloopt wurde. "Dit gebou wie eins hielendal ferpaupere en de rotte kies fan Wynjewâld", seit Tinus ten Hoor. "Boatsjeminsken kinne hjir oanlizze en gebrûk meitsje fan de dûs en toiletten. En at it min waar is kinne se hjir binnen rekreëarje." Ek komt der in rêstpunt foar fytsers en kuierders.

Mei kowemolke in bernedeiferbliuw ferwaarmje: dat kin, neffens Jesse Russchen. Foar in eineksamenopdracht hat hy dêr mei twa klasgenoaten wat foar ûntwikkele. "Wy woene de waarmte fan de molke graach benutte", seit Russchen. "De molke sit om de 37 graden hinne en dy moat weromkuolle wurde nei 4. Dy waarmte komt frij, skande om fuort te smiten."

Dêrom betochten se in systeem om de waarmte te ferfieren. "Fia de robot wurde de kij molken, dan giet it troch in waarmtewikselder. Sa wurdt de temperatuer út de molke helle. Dat wurdt nei it bernedeiferbliuw pompt troch in isolearre buis, dêr giet it wer troch in waarmtewikselder." Sa wurdt de flier fan it deiferbliuw ferwaarme.

Nettsjinsteande de coronakrisis hâldt Wynjewâld sneon in soarte fan doarpsfeest. "Yn prinsipe binne wy begûn mei in aktiviteit foar bern, mar dat is no wat grutter wurden mei wat muzyk derby, in foodtruck en as ôfsluting in disko", fertelt Aline Stroetinga. "Wy ha ynset op jongerein, mar wy seinen sels ek al, it is hast in 'kleintje-dorpsfeest'."

De bewenners fan it Wâldhûs binne tige wiis mei harren wenplak. "Moai doarp, allinnich jammer dat wy gjin winkel mear ha", seit ien fan de bewenners. "Ik kom fan Bakkefean, mar ik soe net graach werom wolle."

It gebou is noch hartstikke moai neffens de bewenners, mar der moat noch wol wat barre seit foarsitter Grietje Rooks. "Der meie wolris nije kezinen en glês yn, wat isolaasje. En de fernijing fan de badkeamer is alris útsteld, der moat wol wat oan barre."

Wynjewâld moat yn 2025 enerzjyneutraal wêze, dat fynt Enerzjykoöperaasje WEN (Wijnjewoude Energie Neutraal). It projekt is al yn folle gong. By soarchbuorkerij De Twa Bûken lizze bygelyks 200 sinnepanielen op it dak. Dêrmei wurdt stroom oan Wynjewâlde levere en ek ynwenners fan oare doarpen yn de omkriten kinne meidwaan.

"Doe't wy begûnen seinen in oantal minsken: dit wurdt neat", laket Pieter de Kroon fan WEN. "Mar wy binne Friezen en wy binne koppich, dus as wy dat mei elkoar ôfprate, 2025 enerzjyneutraal, dan giet dat ek troch." It doarp is al op de goeie wei, seit De Kroon. "Wy besparje yn it doarp al tsien prosint mear as alle oare doarpen yn de gemeente. Wy wekke ek tsien prosint mear duorsum op."

Neist plannen foar in sinnepark fan oardel hektare, moat der ek in dongfergister komme om gas te meitsjen. "Alle huzen kinne noait fan it gas ôf, dat kin it elektrisiteitsnet net lûke en boppedat is it net te beteljen, dus wy moasten nei grien gas ta."

Jan Dirk van der Meulen is sa wiis mei syn wenplak Wynjewâld, dat er der in nûmer oer skreau. "Yn 2018 ha se my frege om foar de film Wynjewâld muzyk te meitsjen, dat is de titeltrack wurden. Ik ha doe besocht om myn gefoel foar Wynjewâld yn de tekst te ferwurkjen." Dat levere it nûmer 'Wynjewâld, oh Wynjewâld' op.

Wynjewâldster byldhouwer Joop van Bergen makke ûnder oaren it byld yn it doarp. "Dat beeld gaat over het dorp. Je ziet twee mensfiguren die een bebouwing overeind houden. Daarmee symboliseer ik dat de kwaliteit van een dorp afhankelijk is van de mensen die er wonen." Neffens Van Bergen is dat tekenjend foar Wynjewâld. "Met elkaar maken we er hier wel wat van."

Doe't Van Bergen op syn sechstjinde úteinsette mei byldhouwen, hie er net ferwachte dat er ea syn jild fertsjinje soe mei syn keunst. "Ik had in het begin niet het idee dat mensen daar interesse in hebben. Het ging om het maken, niet presenteren."

Krekt bûten it doarp lizze de folkstunen Boerestreek. "Dat is de namme fan de âld reed dy't hjir eartiids delrûn", seit Siebo Groenewold. Der binne tsien túnkers, mar der is noch wol romte foar mear. "Wy ha altyd plak. Wy ha mei dejinge dêr't wy it lân fan hiere ôfsprutsen dat wy der in perseel by lûke meie."

"Mijn vader had ook een moestuin, daar aten we lekker van, dat ben ik hier ook aan het uitproberen. Door de jaren gaat dat steeds beter", seit Regina Ridder, ien fan de túnkers.

"Der binne net in soad doarpen dy't in muyzkkoepel ha, Wynjewâld is der wol grutsk op", seit Durk van der Veen. De koepel stiet der al jierren, mar hat ferskate plakken hân. "Hy stie in bytsje fierder, hy is yn 1938 boud. Yn 1958 kaam it toerisme hjir in bytsje opsetten, wy woene ek in bytsje meidwaan."

Dêrom waard in plan betocht om de koepel yn de natoer te pleatsen, mar it ûnderhâld wie dêr te lestich. Yn 1988 kaam de koepel werom yn it doarp en yn 2016 waard de koepel wer in eintsje ferpleatst, doe't de diken yn it doarp oanpakt waarden.

Wynjewâld is wat namme oanbelanget in nij doarp, mar it bestiet eins al jierren. "Der wiene hjir twa doarpen dy't eins al yn ien azem neamd waarden, Weinterp en Duerswâld. Doe is der in protte feroare, is der nijbou kaam", fertelt Durk van der Veen. Der waard besletten ien doarp te foarmjen en fan 1974 ôf wie Wynjewâld in feit.

Goeiemoarn en wolkom yn dit simmerblog. Simmer yn Fryslân is freed te gast yn Wynjewâld. Ferslachjouwers Arjen Bosselaar en Willem de Vries dogge de hiele dei ferslach.

Tongersdei wie Simmer yn Fryslân yn Hurdegaryp. Dan kinst hjir weromlêze.