Kollum: "Alle hinnen in beurt"

"Pinkster is in barren fan âlde tradysjes. It oereinsetten fan de Maaiebeam, it kiezen fan in Pinksterbreid, de fytsalvestêdetocht. Tacitus, de Romeinske histoarikus, skreau al yn 98 nei de jiertelling dat de Romeinen harren wat dat oangie de eagen út de kop seagen yn maaie: ‘Omstreeks die tijd,’ sa skriuwt er, ‘verzamelt zich een grote groep primitieven, om op tweewielige, houten voertuigen een rondgang langs elf hoge woonbulten, terpen genaamd, te maken. Een onbegrijpelijk ritueel van een volk dat als vissen op het droge leeft. Tijdens die rondgang worden ze toegejuicht door vele barbaren die zich langs de onverharde wegen ophouden. Deze horde zingt en bralt en laat het bier rijkelijk vloeien, waarna ze in verregaande staat van beschonkenheid copuleren als de dieren des velds.’ De fytsalvestêdetocht hat in rike en âlde skiednis, woe ’k mar sizze.

Sokke âlde gewoantes jouwe struktuer en betsjutting oan it bestean. Se ha, wat dat oangiet, in grutte kultuerhistoaryske wearde. Dat jildt dus ek foar it Kallemooifeest op Skiermuontseach. De skiednis dêrfan rint safier werom yn de tiid, dat it hast net nei te gean is. Hast, want der sitte genôch eleminten yn dy’t wol te ferklearjen binne. Dat hat Axnot van Fivelgo, sels in eilanner, yn in machtich ynteressant stik dien dat op it ynternet te finen is. Gewoan even googelje.

In pear dingen kin ik jim alfêst meijaan. Yn Pinksternacht –of Pinksterjaun, sa’t de eilanners sizze- wurdt tsjin tolven de kallemooi oereinset. Dat wurdt dien troch alve man yn in swart pak en in hege hoed. Dy kallemooi is in mêst fan 22 meter dy’t mei touwen oerien hyst en fêstset wurdt. Yn de top bongelet in jeneverkrûk. Krekt ûnder de ra hinget in koer, en yn dy koer sit in libbene hoanne. En it is dy hoanne dêr’t it oer giet. Sûnt in jier of wat makket benammen de stifting Dierbewustleven har dêr drok oer. It is net fan dizze tiid om in hoanne trije dagen yn in koer sitte te litten, sizze de aksjefierders. Dêr ha se gelyk oan. It is nammentlik in oerâld ritueel. Mar, gûle se, it is ek dwers ferkeard foar sa’n hoanne, it smyt bulten stress op.

En dat is dus net wier. Foarich jier hat der in kamera yn de koer hongen, en it bistje wie sa tefreden as in alvestêdefytser mei rêchwyn. Sterker: de eigener fan de hoanne sei dat it bist fol enerzjy weromkaam en fuortendrekt alle hinnen in beurt joech. Hoe moai is dat? Hintsjes tefreden, hoanne tefreden, eilanners tefreden.

Ik sis net dat je net kritysk nei festiviteiten sjen moatte dêr’t bisten mei anneks binne. Mar men kin dêr ek yn trochsjitte, sa as Dierbewustleven mei it hoantsje fan Kallemooi docht. Dêr’t neat te rêden is, moat men jin net mei bemuoie. Dierbewustleven moat yn stee dêrfan respekt ha foar minsken dy’t op in goeie wize âlde tradysjes libben hâlde. Want it is ek nochris sa dat as in folk syn libbene skiednis fuortsmyt, it mear ferliest as allinne de gebrûken."