De toan fan Jan Koops: "Wantrouwen"

Jan Koops © Omrop Fryslân
"Et is al dik veertig jaor leden, mar et heugt mi'j nog as de dag van gister. Zaoterdag 21 november 1981. En een bezuuk an mien oolden in de weke d'r veur staot mi'j ok nog helder veur de geest.
Ik zee heur dat ik d'r die zaoterdag bi'j wezen zol, in Amsterdam, bi'j de dimmestraosie tegen de kernwaopens.
De toan fan Jan Koops
Pappe vun et mar niks. D'r zol alliend mar tuig op ofkommen dat reboelie maeken zol. Ik hadde daor niks te zuken. Mar ik hadde mi'j al opgeven veur de busreize d'rhenne en leut mi'j d'r niet weer vanof brengen.
Doe ik een half ure laeter op huus an zol, brocht mamme mi'j naor de veurdeure. Daor fluusterde ze mi'j toe: ik zol wel mit je mitwillen. Waor pappe bi'j was wol ze him vanzels niet ofvalen, mar mi'j deden heur woorden hiel goed. Meer huufde ze niet zeggen; heur zegen ha'k ommers al.
Et wodde die mooie zaoterdag in november '81 een dag om nooit te vergeten. Dik 400.000 meensken en gien enkel opstotien he'k mitmaekt. Alliend mar vrundelikhied naor mekeer. Rozen die an pelisie op peerd geven wodden, overal wodde deur groepies meensken lietes zongen en d'r kwammen hiel wat teksten op spandoeken veurbi'j.
De mooiste was veur mi'j: Ik bin van nao de oorlog, en dat moet zo blieven! De kiender weren toen nog te klein, mar as ze tien jaor of oolder west weren, hadden ze om mi'j mitgaon meugen.
Oflopen weke kregen oolden die mit heur kiender dimmestreerd hadden op de A12 in Den Haag te heuren dat ze anmelded weren bi'j Veilig Thuus omreden ze heur kiender in een onveilige sitewaosie brocht hebben zollen. Die onveilighied wodde trouwens deur de pelisie inbrocht. Waeterkenonnen en peerden wodden inzet om meensken die vredig an et dimmestreren weren weggaon te loaten.
En ja: de burgemeester hadde verbeuden en dimmestreer op de A12. Mar et is de vraoge of dat verbod neffens de Europese regels staand holen zal. En et vremde is dat de pelisie niet zeggen kan welk geveer bi'j de A12-blokkade van zaoterdag een melding bi'j Veilig Thuus neudig maekte.
Waoromme ik mit disse verhaelen kom? Oflopen weken wodde et repot 'Waar ik bij ben' prissenteerd deur de kienderombudsman, dat is trouwens op et heden een vrouw: Margrite Kalverboer.
Onderzuuk het blieken daon dat kiender heur vaeke ofkeren van de demekraosie as heur oolden reboelie mit de overhied hebben. Vrouw Kalverboer het een tal van veurbeelden: toeslaggenkiender, dupeerde kiender van de gaswinning in Grunningen en van de overstromings in Limburg, kiender van veteranen en gao mar deur.
Heur oplossing is dat de overhied, die de preblemen veroorzaekt het, praoten moet mit de kiender die daor de dupe van wodden binnen. Et goeie veurbeeld wodde geven deur de burgemeester van Valkenburg; die zocht de kiender nao de overstromings op en praotte mit heur. As kiender erveren dat de overhied wel andacht an heur geft dan wodt heur oordiel over die overhied minder negatief, zo bliekt uut et onderzuuk.
Doe ik dat heurde doe docht ik ok an de Zuud-Molukse KNIL-militairen die veur een tiedrek van een half jaor hierhenne haeld wodden en dan weer naor huus meugen zollen. Niet dus.
As de overhied eerlik west was deur te zeggen dat ze verkeerd west weren, as die meensken ok recht daon was wat de centeraosie angaot én as de overhied mit de Zuud-Molukse jongeren praot hadde dan weren d'r gien onschuldige slaachtoffers valen, dan was ok mien klasgenoot Max Papilaya in de trein bi'j De Punt niet deurzeefd mit koegels en dan hadde mien kollega uut Bovensmilde niet jaoren vaaste zeten.
Kapings bin nooit goed te praoten, dát is waor, mar ok niet goed te praoten is dat de overhied vaeke de fout in gaot, dat mar muuilik erkennen wil en zo meensken tot raozerni'j brengt.
Dat de gemiente Stellingwarf Oostaende de grafrechten van eerste generaosie KNIL-miltairen én heur vrouwen overnemt is al is et wat laete een hiel mooi gebaor. Hopelik wodt hiervan leerd."