Noch hieltyd wurdt tefolle iten weismiten, hielendal mei dit waarme waar
In woartel tefolle by it jûnsiten, ierappels oer de datum of fergetten molke yn de kuolkast. Itensrêsten geane noch te faak it jiskefet yn. Dêrom is der yn dizze 'Verspillingsvrije Week' omtinken foar, ûnder oare op basisskoallen en yn restaurants.
Stichting Samen Tegen Voedselverspilling organisearret de wike. Minister Piet Adema kaam nei basisskoalle De Earste Trimen yn Nijlân om de wike te iepenjen. Dêr fertelde er dat er yn Den Haach graach wat der oerbliuwt fan thús thús yt. "Want ik haw der net safolle sin oan om dêr allinnich iten te sieden."
Krûm is ek okee
Alle jierren wurdt wrâldwiid 30 prosint fan it iten weismiten, yn Nederlân is dat hast in kwart. "Dat is nochal wat", seit Adema. "As wy dat in wike lang net dogge, besparje wy 22 miljoen mielen en soene wy in grutte CO2-reduksje hawwe. Sa hurd kin dat gean."
Verspillingsvrije Week
De bern op de skoalle lykje al goed dwaande te wêzen mei it foarkommen fan fergrieming. In jonkje fûn it mar gek dat alle produkten yn de supermerk rjocht en glânzjend wêze moatte, wylst in krûme komkommer like sûn is.
"As bern soks soks al betiid meikrije, dan sille se letter yn harren gedrach dêr rekken mei hâlde. Dat belooft wat foar de folgjende generaasjes", seit Adema.
Yn de Nederlânske hoareka is noch in soad winst te beheljen. Jierliks wurdt dêr neffens in rapport fan de Rabobank noch foar 647 miljoen oan iten weismiten. Restaurants yn Fryslân besykje it fergriemen fan iten safolle mooglik tsjin te gean, allinnich al út ekonomysk eachpunt wei.
Waarm waar is gefaarlik
In sinneskynwykein jout in fol terras, wit Gertjan Feenstra, sûssjef fan Grand Café De Walrus yn Snits. Mar dat hat ek in minder moaie kant: "Warm weer is heel gevaarlijk."
It fergriemen leit op 'e loer, en dat is skande foar de beurs en it miljeu. "We proberen zo weinig mogelijk te verspillen door veel te koelen, kliekjes zelf op te eten met het personeel, en bijvoorbeeld soepen in te vriezen", seit Feenstra.
In cocktailsaus fan in garnalecocktail by de lunch, kin jûns ek wer brûkt by in oar gerjocht. Dat dogge se bygelyks by Grand Café & Boutique Hotel 't Gerecht op It Hearrenfean. "Zo heb je een hogere omloopsnelheid en gaan ingrediënten minder snel over datum", seit liedingjaande Bert van den Braak.
Jild besparje
En in soad gerjochten kinne op maat levere wurde. In stikje fleis hoege se by Van der Valk Ljouwert bygelyks allinnich noch ôf te bakken. "Dat lijkt verantwoord", seit eigener Martin Matser. "Maar ik weet niet wat een leverancier met de rest van het eten doet."
Iten fergrieme is djoer. Dêrom besykje de restaurants harren ynkeapen sa goed mooglik yn te skatten. "Je probeert alles af te stemmen, want economisch gezien is het zonde om eten weg te gooien", seit Master.
Mar de wetjouwing stiet alle goeie bedoelings gauris yn it paad. "Thuis snijd je een stukje kaas af en gebruik je het stuk de volgende dag weer. Maar in de professionele sector mag dat niet. Een stuk kaas dat over is na een ontbijtbuffet moet bijvoorbeeld worden weggegooid."
Lytsere boardsjes iten
Dan hast noch de gasten dy't harren itenspanne mei oerbleaune patatsjes of in heal opiten stik fisk weromstjoere.
Benammen by hegere temperatueren hawwe âlderein minder nocht oan iten, sjocht Van den Braak. "Wij leggen dan wel uit dat hun keuze te veel kan zijn. Dan hebben we minder omzet, maar ook minder afval."
It iten dat lang om let yn it jiskefet bedarret, wurdt troch de bisten opfretten. Van der Valk Ljouwert en De Walrus fange it ôffal op yn in ûndergrûnske tank dy't ien kear yn de safolle tiid lege wurdt.
De technology helpt dêr meikoarten in hantsje by. "Een teruggestuurd bord gaat dan door een scanner", seit Matser. "AI (keunstmjittige yntelliginsje, red.) kijkt dan naar alles wat weggegooid. Als dat bijvoorbeeld telkens een wortel is, hoeven we dat niet meer te serveren."
