De toan fan Jan Koops: "Praoten"
7 septimber, 08:20 • 4 minuten lêstiid
"Maendagaovend was d'r een dokementaire op de tillevisie: "Mijn grote broer." Die gong over Arie, 22 jaor, warkt op een schip, is gek mit zien oolden en kan hiel goed mit zien drie jaor jongere bruur en daornaost het hi'j een tal beste kammeraoden. En toch kan hi'j et leven niet an en döt himzels tekot.
Een klap in et gezichte van elkeniene die him kend het: et was ommers een fleurige knaop, hiel sociaol en d'r was niks an him te marken dat wiezen zol op een depressie of zokswat.
De toan fan Jan Koops
In een brief op zien komputer legde hi'j uut dat hi'j d'r wel vaeker over docht hadde en springe van et schip et waeter in. Et kwam d'r op daele dat et him zwaor vul dat hi'j lange tieden van huus was.
En gieniene die d'r van wus. Zien oolden, bruur en vrunden, zi'j dochten hiel goed kontakt mit him te hebben, mar bliekber was hi'j nooit es eupen west over zien diepste muuilike gevulens. Et was een ingriepend stok tillevisie.
Gelokkig het zien dood wel leided tot beter ommedaenken op warkplakken en op opleidings. Meensken die op jonge leeftied langere tied van huus gaon veur wark of studie, die moe'n daor op veurbereided wodden, zodat ze nog besluten kunnen en doe et niet. En ok moet d'r op de warkplakken meer zörg wezen veur disse meensken.
Niet waachten tot ze uut heurzels praoten gaon, mar eupen et onderwarp ankaorten. Meensken uteren laoten waor ze mit ommepakken.
Niet dat de dood van Arie de schuld is van de meensken om him henne; zeker niet. Mar et kan gien kwaod en prebere dit soorte van zaeken eerder veur et voetlocht te kriegen. Et moet gien taboe wezen om over gevulige zaeken, liekas depressie, te praoten.
Gister ston in et Friesch Dagblad dat een kwat van de meensken tussen 18 en 34 jaor een burn-out krigt deur et wark. Et speult bi'j manluden én bi'j vrouwluden, mar bi'j de lesten wel et meerst.
Zi'j hebben vaeke een huusholing daor ze alliend veur staon of in elk geval knappen ze daor vaeke et meerste huushooldelike wark op. Ze moe'n vule ballen toegelieke in de locht holen en moe'n mar zien hoe ze dat opredden.
Meensken die in verzorgende beroepen warken, meensken die meer om aanderen as om heurzels geven, die bin et meerst gevulig veur een burn-out. En dat wodt een groot prebleem omreden wi'j die meensken niet missen kunnen in de zörg of et onderwies.
De oorzaeken van burn-out? Vaeke komt dat deur prestaosiedrok, altied mar beriekber wezen en financiële onzekerhied. Ok nuumt et jongvolk de anholende stroom an negatief ni'js over bi'jgelieks klimaot, stikstof, oorlog en Corona.
En daarnaost hebben veural sociaole media een negatieve invloed op et zelsbeeld van de jongeren.
Meensken moe'n vaeke mit een briede grijns op petret want stel je veur dat iene marken zol dat et even wat minder mit je gaot. Kiender moe'n vaeke al glimlachend in beeld, wiels ze daorveur of daornao uutvoeterd wodden: Bin toch es stille ! Blief toch es rustig zitten!!
Et leven op sociaole media moet flitsend wezen, ie moe'n naor festivals toe, daor ie veural ok wat snuven of slikken moeten. Een gewoon rustig leven leiden, dat is ommers mar een saaie bedoening!
En ie moe'n vanzels dure markkleraosie an hebben en duur lekker roekersgoed bruken. Want wat stel ie aanders nog veur?
Dit weekaende heurde ik van meensken die de logo's uutknippen, uut deur aanderen votgooide dure kleraosie om die op bloeses en broeken van heur kiender te ni'jen, omreden die kiender d'r niet meer bi'jheuren zonder markkleren.
Wat doen we mekeer toch an? Et moet verdikkeme niet gekker wodden. Johan Veenstra hadde geliek mit zien boektitel: De wereld is gek!
Laowe mar wat ommedaenken hebben veur mekeer en de aander vroagen hoe et d'r echt mit gaot. Daor kuwwe vandaege al mit beginnen."
