Hûnen dy't tsjin wolven beskermje: Fryslân die it 1200 jier lyn al
In hûn ynsette tsjin wolven. Yn Frankryk dogge se it, op de Feluwe wurdt der mei eksperimintearre en it Fries Museum hat oanwizingen dat we dat yn Fryslân yn de iere midsiuwen ek al dienen.
Dan giet it om de njoggende iuw, en mooglik ek al earder. Dat docht bliken út in wettekst fan om it jier 800 hinne, de Lex Frisionum: 'de wet fan de Friezen'.
Dy wettekst is by histoarisy wol bekend, seit Diana Spiekhout fan it museum. Sy is konservator Midsiuwen en Terpekultuer. "In die tekst staat onder meer een passage over verschillende honden. Onderdeel daarvan is het bedrag dat je moet betalen als je een hond van iemand anders doodde."
Twa kategoryen
It deadzjen fan in hûn dy't allinnich mar wat op it hiem omrûn, koste net in hiel soad. Wat mear jild koste, wie it ombringen fan in hûn dy't in wolf deadzje koe. "Daardoor weten we dat er honden waren die werden ingezet tegen wolven", seit Spiekhout.
En dan gie it ek noch om twa ferskate type hûnen: "Eentje was een hond die een wolf niet doodde, maar 'slechts' kon verwonden. Een ander boetebedrag stond in de wettekst voor een hond die daadwerkelijk een wolf kon doden."
Als je de hele dag discussies voert, dan moet je ook naar het verleden kijken.
Spiekhout is op it stuit dwaande mei de tariedingen foar in grutte tentoanstelling oer de iere midsiuwen. "En ik was al eens eerder bezig geweest met honden en wolven, dus ik wist dat deze wettekst er was. En ook collega's waren ermee aan de slag geweest, maar het viel mij op dat er nooit iets over in het nieuws was geweest."
"Maar ik denk: als je de hele dag discussies voert, dan moet je ook naar het verleden kijken. En daar zijn wij als museum voor."
De útstalling dy't Spiekhout tariedt, stiet pland foar 2026. Underdiel dêrfan is in skelet dat no ek al te sjen is. Yn it depot fan it museum leit ek it hier fan in hûn. "Heel bijzonder, want meestal vind je geen vacht terug."
Watfoar type hûnen ynset waarden tsjin de wolf, is lestich te sizzen. "Want als je de archeologische resten van een hond terugvindt, weet je niet direct of die hond werd ingezet tegen de wolf."
Mar wat neffens Spiekhout nijsgjirrich is, is dat der grêffjilden binne dêr't net allinnich minsken begroeven waarden, mar soms ek hûnen. "Dat waren meestal grote reuen, een type windhond. Onderzoekers denken dat die honden mogelijk werden ingezet als wapen, wie weet ook tegen de wolf."
Tema's komme werom
It museum is der net foar om in miening te jaan oer de wolf. "Het enige wat we willen doen is mensen aan het denken zetten aan de hand van het verleden. Ook bijvoorbeeld het klimaat en het bezit van wapens was toen punt van discussie. Dat komt allemaal terug in de tentoonstelling. Het kan inspireren om het debat te voeren."
